53. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2022

Aðalfundur ÆÍ 27. ágúst 2022

í Kirkjumiðstöð Austurlands

53. aðalfundur ÆÍ var settur kl. 10 í Kirkjumiðstöð Austurlands.

Kosning fundarstjóra og fundarritara: Tillaga um Pálma Benediktsson sem fundarstjóra og Sigríði Magnúsdóttur sem fundaritara var samþykkt. 40 félagsmenn mættu á fundinn.

 

Skýrslur og reikningar

Skýrsla stjórnar: Margrét Rögnvaldsdóttir formaður flutti skýrsluna.

Niðurstaða ÆÍ um áframhaldandi aðild að Bændasamtökum Íslands (BÍ) var rifjuð upp þar sem félagsmenn höfnuðu aðild að BÍ sem búgreinadeild æðarræktar. Í framhaldi af þessari niðurstöðu var byrjað að vinna að því aðlaga lög félagsins. Lögfræðingarnir Guðrún Gauksdóttir, fyrrverandi formaður ÆÍ, og Páll Þorkelsson, gjaldkeri ÆÍ, tóku að sér að yfirfara lögin og setja inn þær breytingar sem nauðsynlegar voru vegna þessa. Allir félagsmenn fengu tillögur að nýjum lögum félagsins sendar með fundaboði aðalfundarins.  Þær voru síðan kynntar á aðalfundinum og hver og ein lagagrein borin upp til samþykktar eða synjunar. Fyrir aðalfundinn höfðu stjórn ekki borist neinar breytingartillögur. Ný samþykkt lög verða síðan birt á vef ÆÍ þar sem hægt verður að skoða þau.

Tilkynning um niðurstöðu félaga ÆÍ var send til Bændasamtakanna. Margrét, formaður, og Erla Friðriksdóttir, varaformaður, fóru síðan á fund með þeim Gunnari Þorgeirssyni, formanni BÍ og Vigdísi Häsler, framkvæmdastjóra BÍ, til að ræða þessar niðurstöður en einnig hugmyndir um það hvort ÆÍ yrði hugsanlega með svokallaða aukaaðild að bændasamtökunum. Fyrir það eru ekki greidd félagsgjöld, en starfsmenn BÍ vakta t.d. samráðsgáttina (samradsgatt.island.is) og þar með það sem varðar okkar hagsmuni. Við greiðum aðeins fyrir þá vinnu sem við biðjum um hjá BÍ. Þannig ætti að vera auðvelt að koma upplýsingum til félagsins sem berast til BÍ um þessa gátt.

Bréf til Svandísar Svavarsdóttur, matvælaráðherra, var sent í maí sl. þar sem óskað var eftir fundi um starfsemi ÆÍ og hugsanlegar lausnir vegna styrkumsókna og fl. sem áður var hægt að koma á framfæri á meðan Matvælasjóður hét Framleiðnisjóður. Farið var yfir nýtt vottunarkerfi sem hugsanlega kæmi til greina fyrir ÆÍ. En einnig var farið yfir í bréfi til ráðherra að stöðva átti núverandi vottun á æðardúni og taka það út úr lögum. En ráðuneytið samþykkti að hætta við að fella lögin um dúnmat niður eftir mótmæli frá ÆÍ þar til eitthvað nýtt kemur í staðinn, jafngott eða betra. Kynnt stuttlega samstarfið við Íslandsstofu. Þetta allt þarf að ræða við ráðherrann þegar fundurinn verður.

Margrét sagði líka frá því að Erla muni kynna tillögu að nýju vottunarkerfi síðar á fundinum. Martin Månhammer frá vottunarfyrirtækinu IDFL í Sviss er í samvinnu við stjórn  ÆÍ að skoða möguleika á nýju vottunarkerfi fyrir okkur. Nokkrir fundir voru haldnir með honum sem  Margrét, Erla, Ragna Óskarsdóttir og Árni Örvarsson sátu.

Fuglaflensan. Hertar varnaraðgerðir voru kynntar í mars sl. vegna dauða farfugla sem koma hingað. Það er ekkert vitað um æðarfugla sem hafa fengið fuglaflensu. Stjórn ÆÍ fékk leiðbeiningar hjá MAST um það hvernig bregðast ætti við ef æðarbændur fyndu dauðan fugl sem hugsanlega væri þá með fuglaflensu. Þessar leiðbeiningar voru sendar öllum félagsmönnum og birtar á heimasíðu og FB síðu ÆÍ. Hvorki MAST né fulltrúar í stjórn ÆÍ hafa  heyrt um sýkingu í æðarfuglum. Um er að ræða annan sjúkdóm en fuglakóleruna sem kom upp á Hrauni á Skaga tvö ár í röð og olli dauða hátt í eitt þúsund æðarkollna.

Endurmenntun. LBH hélt tvö námskeið um æðarrækt sem voru vel sótt og hafa óskir borist um fleiri slík námskeið. Hugsanlega er mögulegt að halda námskeið í byrjun næsta árs.

Fyrirspurnir til Æðarræktarfélagsins komu áður í gegnum BÍ en koma núna beint til okkar. Það hafa t.d. komið fyrirspurnir og boð um að gefa umsagnir um strandskipulög. En Magnús mun fylgjast með þessum málum fyrir Vestfirði, Pálmi fyrir Asutfirði og Guðrún Gauksdóttir fyrrerandi formaður aðstoðar þá. En Guðrún hefur lengi verið að fylgjast með gerð strandskipulaga.

Listamennirnir sem hafa verið í samstarfi við Æðarræktarfélagið að undanförnu opnuðu sýningu 7. maí sl. í Norræna húsinu, Tilraun II – Æðarrækt. Sýningin var um æðarrækt útfærð með nokkuð listrænu sniði. Hún var mjög vel sótt en sitt sýndist hverjum um sýninguna eins og gengur. Sýningin fer næst til Hafnar í Hornafirði og svo til Vega í Noregi.

Reikningar: Páll Þórhallsson, gjaldkeri, kynnti reikninga félagsins, sem unnir voru af KPMG og yfirfarðir af skoðunarmönnum reikninga ÆÍ. Eignir félagsins eru rúmar 16 milljónir. Umræður um reikningana og þeir síðan samþykktir samhljóða.

 

Kosningar

Kjósa þarf tvo aðalmenn í stjórn. Þeir sem ganga úr stjórn eru Páll Þórhallsson gjaldkeri og Erla Friðriksdóttir varaformaður. Í framboði eru:  Erla Friðriksdóttir og Helga María Jóhannesdóttir.  Kallað var eftir fleiri framboðum í stjórn. Svo var ekki. Helga María er formaður fyrir Æðarvé og er með varp í Skáleyjum. Erla og Helga María voru kosnar samhljóða í stjórn.

Í stjórn ÆÍ sitja núna Margrét Rögnvaldsdóttir, formaður, Erla Friðriksdóttir, Sigríður Magnúsdóttir, Magnús Helgi Jónasson og Helga María Jóhannesdóttir. Varamenn eru Pálmi Benediktsson og Hallur Þorsteinsson. Stjórnin skiptir síðan með sér verkum á næsta stjórnafundi.

 

Markaðs- og sölumál.        

Magnús Jónasson fór yfir tölur um markaðs- og sölumál frá 2008 -2021. Gögnin eru unnin upp úr gögnum frá Hagstofu Íslands. Árið 2021 voru flutt út 3400 kg. Salan mjakast hægt upp, núna er kílóverðið um 190 þúsund krónur. Langmest er enn selt til Japans og Þýskalands af æðardúni.

Ragna Óskarsdóttir (Icelandic Down/Íslenskur dúnn ehf) á Borgarfirði eystra útskýrði hvernig henni gengur að selja dúnsængur og flytja út í kössum sem eru þyngri og meiri að umfangi heldur en ein dúnsæng. Umræða um tollnúmer, 4 númer. Það þarf að skoða þessi númer betur.

Þar sem glærunar voru óskýrar verða þær sendar félagsmönnum. Magnús ætlar að setja glærurnar á pdf-form og koma þeim til félaganna.

 

Hópavinna vegna lagabreytinga.

Eftirfarandi umræðuefni fyrir hópavinnuna:

  1. Markmið og tilgangur ÆÍ.
  2. Hlutverk og verkefni deilda ÆÍ.
  3. Rafrænar kosningar, meirihluti og aukinn meirihluti í atkvæðagreiðslum.
  4. Aukaaðild að Bændasamtökunum.

 

Tillögum að lagabreytingum frá þátttakendum safnað saman eins og kemur fram hér á eftir.

Fundastjóri afhenti Páli Þórhallssyni og Guðrúnu Gauksdóttir fundinn til að kynna tillögur um lagabreytingar.  Góðar útskýringar hjá Páli og Guðrúnu. Nokkrar umræður urðu í sal. Halli Þorsteinssyni finnst lögin svolítið gerræðislega orðuð og stjórn hafi of mikil völd. Guðrún útskýrir að t.d. stofnun nýrra deildar þurfi samþykki aðalfundar.

Umræður um hverjum stendur til boða að vera í félaginu. Frekar opið. Ragna er t.d. ekki með æðarvarp.

Ákvæði um  rafrænar kosningar kemur inn í 6. gr  félagsins. Möguleikinn notaður sjaldan, en nauðsynlegt að hafa þarna eins og reynslan hefur sýnt okkur í COVID.

Nægur fjöldi til að breyta lögum er þegar 10% félaga ÆÍ eru mættir. Dálítið stíft.

Rætt um kosningu varamanna, hvort þeir eigi að vera til eins árs eða þriggja ára.

Ný grein um slit félagsins. Umræður um notkun orðanna aukinn meirihluti 2/3 eða 3/4.

 

Lögin lögð fyrir eftir breytingar þeirra Páls og Guðrúnar vegna breyttra aðstæðna, nefnilega þeirra að ÆÍ er nú ekki hluti af BÍ. Miklar umræður urðu um innihald greinanna í lögunum.

1. gr.

Heiti og heimili

Félagið heitir Æðarræktarfélag Íslands. Heimili þess og varnarþing er í Reykjavík. Fullgild félagaskrá skal ávallt liggja fyrir á hverjum aðalfundi félagsins.

Samþykkt samhljóða.

 

2. gr. (áður 2. og 3.gr)

Deildir

Félagsvæði Æðarræktarfélags Íslands er allt landið, sem skiptist í deildir samkvæmt ákvörðun aðalfunda félagsins. Deildir setja sér samþykktir, skipa stjórn og hafa sjálfstæðan fjárhag, þ.m.t. ákvörðun um félagsgjöld. Leggist starfsemi deildar niður skulu gerðarbækur deildarinnar ásamt öðrum eignum deildarinnar varðveitast hjá Æðarræktarfélaginu. Hafi niðurlögð deild átt fjárhagsleg verðmæti skulu þau varðveitt á aðgreindum reikningum félagsins í fjögur ár nema ný deild sé stofnuð innan þeirra tímamarka. Að þeim tímamörkum liðnum er stjórn félagsins heimilt að ráðstafa fénu eins og öðru lausafé félagsins í starfsemi sinni

Breytingartillaga nr. 1:  Í stað „samkvæmt ákvörðun“ komi  „samkvæmt samþykkt“

Samþykkt.

 

Breytingartillaga nr. 2: Í stað „nema ný deild sé stofnuð innan“ komi „nema ný deild sé stofnuð á sama svæði innan þeirra tímamarka. Þá rennur féð til hennar. Að þeim tímamörkum liðnum…“

Samþykkt.

 

Greinin síðan samþykkt með áorðnum breytingum.

 

3. gr.

Félagsaðild

Félagar, einstaklingar og lögaðilar, geta allir orðið sem njóta hlunninda af æðarvarpi eða hafa áhuga fyrir æðarrækt og stofnun nýrra varpstöðva.

Breytingartillaga nr.3:  „Allir sem njóta hlunninda af æðarvarpi eða hafa áhuga fyrir æðarrækt og stofnun nýrra varpstöðva geta orðið félagar, bæði einstaklingar og lögaðilar“. Ekki þótti ástæða til að breyta þriðju gein laganna þar sem textinn innihélt sömu upplýsingar en með annarri orðaröð.

Greinin samþykkt.

4. gr.

Markmið og tilgangur

Markmið félagsins er að stuðla að vernd æðarfugls og varpsvæða hans á Íslandi með sjálfbæra æðarrækt að leiðarljósi. Ennfremur að auka þekkingu á æðarrækt og menningarsögulegri þýðingu hennar.

 

Hlutverk félagsins er að vinna að hagsmunum æðarræktar og efla æðarvarp í landinu. Það felst fyrst og fremst í því að leita leiða til að verja varplönd fyrir hvers konar ágangi sem æðarfugli og varpi stafar hætta af. Einnig skal unnið að eflingu hlunninda á viðeigandi hátt að öðru leyti svo sem að auka verðmæti dúns með flokkun og mati á honum á grundvelli viðeigandi gæðakerfis. Ennfremur verði leiðbeiningaþjónusta á verkefnaskrá félagsins. Félagið skal fylgjast með sölu á æðardún og styðja við markaðssetningu eftir því sem í þess valdi stendur.

 

Samþykkt.

 

5. gr.

Tekjur

 

Á aðalfundi eru félagsgjöld fyrir einstaklinga og lögaðila ákveðin frá ári til árs. Reikningsár félagsins er almanaksárið

 

Samþykkt.

6. gr.

Aðalfundur

Aðalfundur fer með æðsta vald í málefnum félagsins. Aðalfund skal halda árlega á þeim tíma, sem best þykir henta samkvæmt ákvörðun stjórnarinnar. Aðalfundur skal boðaður með rafrænum hætti með minnst 10 daga fyrirvara. Í fundarboði skal greina hvar og hvenær fundurinn verður haldinn. Tillögur um lagabreytingar og meiriháttar framkvæmdaáætlanir skulu tilkynntar með fundarboði. Tekið skal fram í fundarboði eigi félagsmenn rétt á að taka þátt í fundinum á rafrænan hátt. Þess skal jafnframt getið verði tjáningarfrelsi þeirra sem þannig taka þátt takmarkað á einhvern hátt. Á milli aðalfunda skal halda aukafundi eftir því sem stjórn félagsins telur þörf á og einnig ef meirihluti félagsmanna óskar þess.

 

Atkvæðisrétt á aðalfundi og öðrum fundum hafa þeir einir sem eru skráðir félagar og greitt hafa árgjald yfirstandandi árs. Stjórn er heimilt að boða til rafrænna kosninga í aðkallandi málum þegar sérstaklega stendur á.

 

Breytingartillaga nr. 4. „Aðalfundur Æðarræktarfélagsins skal haldinn í ágúst ár hvert. Stjórnin ákveður nánar um stað og stund“.

 

Tilögunni var hafnað.

 

 

Breytingartillaga nr. 5. „Aðalfundur skal boðaður … með minnst 14 daga fyrirvara“.

 

Samþykkt.

 

Greinin síðan samþykkt með áorðnum breytingum

 

 

Athugasemd frá gjaldkera um að rafrænar kosningar verði aðeins að vera sem öryggisventill. Önnur athugasemd þessu tengd er að þeir sem ákveða að vera rafrænt á aðalfundi þurfa að gera sér grein fyrir því að þeir geta ekki tekið þátt eða kosið.

 

7. gr. Ný grein

Dagskrá aðalfundar

Störf aðalfundar eru eftirfarandi:

a. Skýrsla stjórnar um störf og verkefni á liðnu ári.

b. Kynning endurskoðaðra ársreikninga.

c. Starfsáætlun fyrir næsta ár.

d. Liðir a.-c. bornir undir atkvæði aðalfundar

e. Lagabreytingar ef einhverjar eru.

f. Ákvörðun um árgjald.

g. Tillögur til ályktana fundarins

h. Sala og markaðsmál

i. Fréttir frá deildum.

j. Kosningar.

k. Önnur mál

 

Samþykkt.

 

8. gr.

Ákvarðanir aðalfundar

Ákvarðanir á aðalfundi skulu teknar með einföldum meirihluta atkvæða fundarmanna nema annað sé tekið fram í lögum þessum. Lögum félagsins má aðeins breyta á aðalfundi og þarf til þess samþykki a.m.k. 3/4 hluta fundarmanna og þar sem mættur er minnst 10% kjörgengra félagsmanna. Mæti of fáir, skal boða til framhaldsfundar og öðlast þá tillögur til lagabreytinga gildi ef 3/4 hlutar fundarmanna samþykkja þær, án tillits til fundarsóknar. Lagabreytingar sem félagsmenn vilja leggja fram, skulu berast stjórn félagsins eigi síðar en 2 vikum fyrir boðaðan aðalfund.

 

Breytingartillaga nr. 6. „Kjósa skal 2 varamenn til 1 árs í senn í staðinn fyrir 3 ára“.

Tilögunni var hafnað.

 

Breytingartillaga nr. 7. „Lögum félagsins má aðeins breyta á aðalfundi og þarf til þess samþykki a.m.k. 2/3 hluta fundarmanna.

Samþykkt

 

Breytingartillaga nr. 8. „Lagabreytingar sem félagsmenn vilja leggja fram, skulu berast stjórn félagsins eigi síðar en 3 vikum fyrir boðaðan aðalfund.

 

Samþykkt.

 

Greinin síðan samþykkt með áorðnum breytingum.

 

9. gr.

Stjórn og stjórnarfundir

 

Stjórn félagsins skal skipuð fimm stjórnarmönnum, formanni og fjórum meðstjórnendum. Kjörgengir eru einstaklingar sem hafa náð 18 ára aldri og hafa greitt félagsgjald á yfirstandandi ári. Stjórnin skal kosin á aðalfundi til þriggja ára í senn. Stjórnarmenn ganga úr stjórninni þannig: Formaður eftir þrjú ár, tveir meðstjórnendur eftir eitt ár og tveir meðstjórnendur eftir tvö ár

og heldur röðin þannig áfram. Stjórnin skiptir með sér verkum. Kjósa skal tvo varamenn til þriggja ára. Á aðalfundum skulu kosnir tveir skoðunarmenn reikninga til tveggja ára í senn.

 

Formaður boðar til stjórnarfunda svo oft sem þurfa þykir. Skylt er að boða fund ef þrír stjórnarmanna óska þess. Ritari gegnir ritarastörfum og heldur rafræna gerðabók. Gjaldkeri hefur yfirumsjón með fjárreiðum félagsins. Að öðru leyti ákveður stjórn hverju sinni um skiptingu verkefna milli stjórnarmanna.

 

Breytingartillaga nr. 8. „Kjósa skal 2 varamenn til 1 árs í senn“.

 

Tillögunni hafnað.

 

Vísað til stjórnar að skoða þessa grein og athuga orðalag.

 

Greinin samþykkt að öðru leyti.

 

10 gr. (Ný grein)

Slit félagsins

Ákvörðun um slit félagsins skal tekin á aðalfundi. Við slit félagsins skal eigum þess ráðstafað í samræmi við tillögu stjórnar. Samþykki ¾ félagsmanna þarf til slita á félaginu. Ef slíta skal félaginu, verður það einungis gert á fundi, þar sem mættir eru minnst 3/4 hlutar félagsmanna, og verður það aðeins gert, að hlutar fundarmanna greiði því atkvæði. Að öðrum kosti skal boða til nýs fundar og verður þá félaginu slitið 2/3 á löglegan hátt ef 3/4 hlutar fundarmanna greiða því atkvæði, án tillit til þess, hve margir eru mættir á fundinum

 

Spurning: Ef félaginu verður slitið, hvað verður um eigur þess? Sjá útskýringu í 10. gr.  Stjjórn beðin um að athuga orðalagið og bera aðra tillögu fram á næsta aðalfundi.

 

Fundurinn samþykkir lögin í heild sinni með áorðnum breytingum.

(Nýju lögin eru birt í heild aftast í fundargerðinni.)

 

Tillaga frá stjórn

Stjórn Æðarræktarfélags Íslands leggur til að ÆÍ verði skráð sem aukaaðili að Bændasamtökum Íslands.

 

Margrét kynnti hvað fælist í þessu. Sérstakur samningur verður þá gerður á milli BÍ og ÆÍ. Stjórn stingur upp á því að BÍ vakti t.d. gátt stjórnvalda. Hugsanlega samráð um vargeyðingu. Við gætum e.t.v. leigt fundarsal hjá Bændasamtökunum fyrir okkar fundi.

 

Tillagan var samþykkt.

 

Kynning frá Íslandsstofu. 

Kristinn Björnsson frá Íslandsstofu kynnti samstarf okkar í gegnum fjarfundarbúnað. Ný heimasíða er í vinnslu og langt komið að gera heimildarmynd eða kynningarmyndband um æðardúninn sem verður á þessari heimasíðu sem er fyrst og fremst sölusíða fyrir ÆÍ.

Fyrirspurnir úr sal. Spurning um að hafa textann bæði á ísl og ensku. En þá er spurning um hvaða efni væri fyrir hvort mál. Þessi kynning er hugsuð til að kynna fyrir erlendum kaupendum. Þetta efni fer fyrst og fremst inn sem kynningarsíða fyrir æðardún og vörur úr æðardún erlendis og fyrir erlenda ferðamenn á Íslandi. Núverandi heimasíða ÆÍ er hugsuð fyrir félagsmenn og þá sem hafa áhuga á æðarrækt. Hún verður í svipuðu formi og hingað til.

 

Kynning á nýjum tillögum að dúnmati. Erla Friðriksdóttir.

Erla rifjaði upp þegar fella átti úr gildi lög um mat á æðardún hjá landbúnaðarráðherra,  en stjórn ÆÍ mótmælti niðurfellingunni og í framhaldinu vorum við beðin um að koma með lausnir. Erla fór yfir tillögu Martin Månhammer hjá IDFL (International Down and Feather Testing Laboratoy) í Sviss að nýju vottunarkerfi.

Framtíðarsýnin er að selja eingöngu fullunna vöru.

Vottun á æðardúni er nauðsynleg, svo fólk geti treyst því að það sé að kaupa æðardún.

Vottunin gengur út á eftirfarandi:

  1. Rekjanleika æðardúnsins.
  2. Æðardúnninn verði vottaður sem „meinlaus“ (cruelty free – þ.e. vara sem er aflað án þess að fuglinum sé gert mein).
  3. Framleiðsla vöru úr æðardúni gæti gengið hraðar fyrir sig þar sem ekki þarf að kalla til matsmann í hvert skipti.
  4. Nútímaleg vottun. IDFL er með gagnagrunn sem hefur verið notaður og þróaður í áratugi og er notaður af stærstu framleiðendum á dúni á heimsvísu.

Lítil þróun hefur verið í vélbúnaði til að hreinsa æðardún frá því að fyrstu dúnhreinsivélarnar voru teknar í notkun á sínum tíma. Martin telur að IDFL geti veitt aðstoð við að þróa og bæta núverandi vélbúnað. Áhugi er hjá IDFL að komið verði upp rannsóknarstofu hér á landi til rannsókna á dúninum.

Vottun æðardúns er nauðsynleg og vottunarkerfið þarf að vera þannig að allir geti nýtt sér það.

Borið var upp hvort stjórn eigi að halda áfram að vinna með IDLF með aðkomu Matvælaráðuneytisins að þróun á þessu vottunarkerfi sem mögulega geti komið í staðinn fyrir núverandi lög.

Samþykkt að stjórn haldi áfram að skoða þessa leið.

 

Heimsókn til Borgarfjarðar eystra

Kynning og heimsókn til fyrirtækisins Icelandic Down/Íslenskur dúnn ehf. í eigu Rögnu Óskarsdóttur. Í kjölfarið var hressing. Þar á eftir var gengið um Borgarfjörð undir leiðsögn Óla úr Lomundarfirði. Sagðar voru  sögur af heimamönnum og álfum. Heimsókn í kirkjuna og frásögn af altaristöflu Kjarvals.

Að lokum var svo kvöldverður í Fjarðarborg. Hlaðborð m/heilgrilluðu lambalæri og viðeigandi meðlæti. Í desert var rabbabarapæ m/rjóma, ís og kaffi. Undir borðum voru svo sagðar fréttir af deildum.

 

Sunnudaginn 28. ágúst

Félagar Æðarræktarfélags Austurlands tóku á móti fólki á Skálanesi við Seyðisfjörð og Ormstöðum í Norðfjarðarsveit. Á báðum stöðum var gengið um svæðið og staðhættir skoðaðir.

 

Sigriður Magnúsdóttir ritaði fundargerð og setti ný lög saman.

 

Ný lög Æðarræktarfélags Íslands 2022

 

1.gr.

Heiti og heimili

Félagið heitir Æðarræktarfélag Íslands. Heimili þess og varnarþing er í Reykjavík. Fullgild félagaskrá skal ávallt liggja fyrir á hverjum aðalfundi félagsins.

2. gr.

Deildir

Félagssvæði Æðarræktarfélags Íslands er allt landið, sem skiptist í deildir samkvæmt samþykkt aðalfunda félagsins. Deildir setja sér samþykktir, skipa stjórn og hafa sjálfstæðan fjárhag, þ.m.t. ákvörðun um félagsgjöld. Leggist starfsemi deildar niður skulu gerðarbækur deildarinnar ásamt öðrum eignum deildarinnar varðveitast hjá Æðarræktarfélaginu. Hafi niðurlögð deild átt fjárhagsleg verðmæti skulu þau varðveitt á aðgreindum reikningum félagsins í fjögur ár nema ný deild sé stofnuð á sama svæði innan þeirra tímamarka. Þá rennur féð til hennar. Að þeim tímamörkum liðnum er stjórn félagsins heimilt að ráðstafa fénu eins og öðru lausafé félagsins í starfsemi sinni.

 

3. gr.

Félagsaðild

Félagar, einstaklingar og lögaðilar, geta allir orðið sem njóta hlunninda af æðarvarpi eða hafa áhuga fyrir æðarrækt og stofnun nýrra varpstöðva.

 

4. gr.

Markmið og tilgangur

Markmið félagsins er að stuðla að vernd æðarfugls og varpsvæða hans á Íslandi með sjálfbæra æðarrækt að leiðarljósi. Ennfremur að auka þekkingu á æðarrækt og menningarsögulegri þýðingu hennar.

 

Hlutverk félagsins er að vinna að hagsmunum æðarræktar og efla æðarvarp í landinu. Það felst fyrst og fremst í því að leita leiða til að verja varplönd fyrir hvers konar ágangi sem æðarfugli og varpi stafar hætta af. Einnig skal unnið að eflingu hlunninda á viðeigandi hátt að öðru leyti svo sem að auka verðmæti dúns með flokkun og mati á honum á grundvelli viðeigandi gæðakerfis. Ennfremur verði leiðbeiningaþjónusta á verkefnaskrá félagsins. Félagið skal fylgjast með sölu á æðardún og styðja við markaðssetningu eftir því sem í þess valdi stendur.

 

5. gr.

Tekjur

 Á aðalfundi eru félagsgjöld fyrir einstaklinga og lögaðila ákveðin frá ári til árs. Reikningsár félagsins er almanaksárið.

6.gr.

Aðalfundur 

Aðalfundur fer með æðsta vald í málefnum félagsins. Aðalfund skal halda árlega á þeim tíma, sem best þykir henta samkvæmt ákvörðun stjórnarinnar. Aðalfundur skal boðaður með rafrænum hætti með minnst 14 daga fyrirvara. Í fundarboði skal greina hvar og hvenær fundurinn verður haldinn. Tillögur um lagabreytingar og meiriháttar framkvæmdaáætlanir skulu tilkynntar með fundarboði. Tekið skal fram í fundarboði eigi félagsmenn rétt á að taka þátt í fundinum á rafrænan hátt. Þess skal jafnframt getið verði tjáningarfrelsi þeirra sem þannig taka þátt takmarkað á einhvern hátt. Á milli aðalfunda skal halda aukafundi eftir því sem stjórn félagsins telur þörf á og einnig ef meirihluti félagsmanna óskar þess.

Atkvæðisrétt á aðalfundi og öðrum fundum hafa þeir einir sem eru skráðir félagar og greitt hafa árgjald yfirstandandi árs. Stjórn er heimilt að boða til rafrænna kosninga í aðkallandi málum þegar sérstaklega stendur á.

 

7. gr.

Dagskrá aðalfundar

Störf aðalfundar eru eftirfarandi:

a. Skýrsla stjórnar um störf og verkefni á liðnu ári.

b. Kynning endurskoðaðra ársreikninga.

c. Starfsáætlun fyrir næsta ár.

d. Liðir a.-c. bornir undir atkvæði aðalfundar

e. Lagabreytingar ef einhverjar eru.

f. Ákvörðun um árgjald.

g. Tillögur til ályktana fundarins

h. Sala og markaðsmál

i. Fréttir frá deildum.

j. Kosningar.

k. Önnur mál

8. gr.

Ákvarðanir aðalfundar

Ákvarðanir á aðalfundi skulu teknar með einföldum meirihluta atkvæða fundarmanna nema annað sé tekið fram í lögum þessum. Lögum félagsins má aðeins breyta á aðalfundi og þarf til þess samþykki a.m.k. 2/3 hluta fundarmanna og þar sem mættur er minnst 10% kjörgengra félagsmanna. Mæti of fáir, skal boða til framhaldsfundar og öðlast þá tillögur til lagabreytinga gildi ef 3/4 hlutar fundarmanna samþykkja þær, án tillits til fundarsóknar. Lagabreytingar sem félagsmenn vilja leggja fram, skulu berast stjórn félagsins eigi síðar en 3 vikum fyrir boðaðan aðalfund.

9. gr.

Stjórn og stjórnarfundir 

Stjórn félagsins skal skipuð fimm stjórnarmönnum, formanni og fjórum meðstjórnendum. Kjörgengir eru einstaklingar sem hafa náð 18 ára aldri og hafa greitt félagsgjald á yfirstandandi ári. Stjórnin skal kosin á aðalfundi til þriggja ára í senn. Stjórnarmenn ganga úr stjórninni þannig: Formaður eftir þrjú ár, tveir meðstjórnendur eftir eitt ár og tveir meðstjórnendur eftir tvö ár og heldur röðin þannig áfram. Stjórnin skiptir með sér verkum. Kjósa skal tvo varamenn til þriggja ára. Á aðalfundum skulu kosnir tveir skoðunarmenn reikninga til tveggja ára í senn.

Formaður boðar til stjórnarfunda svo oft sem þurfa þykir. Skylt er að boða fund ef þrír stjórnarmanna óska þess. Ritari gegnir ritarastörfum og heldur rafræna gerðabók. Gjaldkeri hefur yfirumsjón með fjárreiðum félagsins. Að öðru leyti ákveður stjórn hverju sinni um skiptingu verkefna milli stjórnarmanna.

 

10. gr.

Slit félagsins

Ákvörðun um slit félagsins skal tekin á aðalfundi. Við slit félagsins skal eigum þess ráðstafað í samræmi við tillögu stjórnar. Samþykki 3/4 félagsmanna þarf til slita á félaginu. Ef slíta skal félaginu, verður það einungis gert á fundi, þar sem mættir eru minnst 3/4 hlutar félagsmanna, og verður það aðeins gert, að 2/3 hlutar fundarmanna greiði því atkvæði. Að öðrum kosti skal boða til nýs fundar og verður þá félaginu slitið á löglegan hátt ef 3/4 hlutar fundarmanna greiða því atkvæði, án tillit til þess, hve margir eru mættir á fundinum.

51. & 52. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2022

Fundargerð aðalfunda ÆÍ, fyrir árin 2020 og 2021, 26. mars 2022.

Aðalfundarstörf fyrir árið 2020

Fundarsetning: Guðrún Gauksdóttir, formaður ÆÍ, flutti ávarp:

„Kæru félagar í ÆÍ!

Það var viðbúið að færri félagar mæti til aðalfundar nú en ella, vegna Covid faraldursins og þess að fundurinn er ekki á hefðbundnum tíma. Afboðanir hafa verið að berast frá félögum og stjórnin hefur ekki farið varhluta sjálf af veirunni.

Það er í fyrsta skipti sem hægt er að fylgjast með aðalfundi ÆÍ  í gegnum fjarfundarbúnað á TEAMS og geri ég ráð fyrir að svo verði í framtíðinni. Það eru því tímamót í ýmsum skilningi hjá félaginu. Við munum á næstunni kjósa um það hvort félagið verði hluti Bændasamtaka Íslands sem búgreinadeild æðarræktar eða haldi áfram sem sjálfstætt félag.

Hjá mér eru tímamót því ég mun ekki gefa aftur kost á mér sem formaður. Ég hef setið í stjórn ÆÍ frá aðalfundi 2003 og tók við sem formaður félagsins árið 2010. Ég hef reyndar syndgað upp á náðina síðastliðin 2 ár. Á tímamótum er tækifæri til að horfa um öxl.

Á þeim árum sem ég hef setið í stjórn og síðar gegnt formennsku hafa orðið umtalsverðar breytingar á starfi og högum félagsins, fyrst og fremst vegna afnáms búnaðargjalds og í kjölfar þess breytinga á félagskerfi Bændasamtaka Íslands. Æðarræktafélag Íslands hefur verið aðildarfélag Bændasamtaka Íslands frá stofnun félagsins árið 1969 og því hafa þessar breytingar haft bein áhrif á starfsemi ÆÍ, m.a. á hlutverk og störf stjórnar og auk þess höggvið skarð í tekjur félagsins okkar.

Áður en búnaðargjald var afnumið var það megintekjustofn félagsins eins og grein hefur verið gerð fyrir í bréfi til félaga. Þeim hluta gjaldsins sem rann til Bændasamtakanna var m.a. varið til þjónustu hlunnindaráðgjafa við ÆÍ. Á þeim tíma sem ég sat í stjórn voru það Árni Snæbjörnsson og síðar Guðbjörg Helga Jóhannesdóttir sem voru hlunnindaráðgjafar. Þekking þeirra og framlag til æðarræktar er ómetanlegt og þau lögðu grunn að mörgum þeim viðfangsefnum sem félagið er að fást við í dag.

Við brotthvarf hlunnindaráðgjafa í kjölfar afnáms búnaðargjalds varð stjórn ÆÍ að feta nýja stigu. Það eru margir félagar ÆÍ sem sakna heimsókna og þeirrar aðstoðar og hvatningar sem Árni og Guðbjörg miðluðu af þekkingu sinni. Eftir að búnaðargjald var afnumið og aðstoðar hlunnindaráðgjafa naut ekki lengur við þá voru góð ráð dýr og stjórn ÆÍ hefur leitað leiða til að halda uppi starfi félagsins. Fyrst og fremst  hefur verið um sjálfboðavinnu að ræða af hálfu stjórnarmanna en félagið einnig keypt þjónustu í einstök verkefni. Félagsmenn hafa sýnt umburðarlyndi þegar hnökrar hafa komið upp í starfinu og kann ég þeim þakkir fyrir. Í forgrunni hefur verið að gæta eins og kostur er sjóða félagsins. Með sama hætti hafa Bændasamtökin og önnur búgreinafélög þurft að leita leiða til að mæta þeim áskorunum sem fylgdu afnámi búnaðargjalds og þeim breytingum sem það hafði á félagskerfi Bændasamtakanna. Á sömu vegferð er Æðarræktarfélag Íslands nú.

Áherslur stjórnar ÆÍ hafa byggst á þeim verkefnum, sem félaginu eru falin í lögum félagsins, og stjórn vinnur hverju sinni að í umboði aðalfunda. Jafnframt byggja áherslur stjórnar á þeim trausta grunni sem lagður hefur verið að æðarrækt frá því að félagið var stofnað fyrir rúmum 50 árum en tekst jafnframt á við nýjar áskoranir.

Ég þakka félögum Æðarræktarfélags Íslands það traust sem þeir hafa sýnt mér á síðastliðnum tæpum 20 árum og fyrir að fela mér forystu í félaginu. Ég þakka samstarsfólki í stjórnum hverju sinni og hlunnindaráðgjöfum okkar fyrir farsælt og gott samstarf.

Ég óska nýjum formanni, sem verður kosinn hér á eftir, stjórn og félaginu heilla í því starfi sem framundan er. Það eru tímamót í sögu félagsins hvort sem fyrir valinu verður að sameinast Bændasamtökum Íslands sem búgreinadeild æðarræktar eða að starfa á sjálfstæðum grundvelli. Æðarrækt á engan sinn líka og áhersla verður lögð á vöxt og viðgang búgreinarinnar hvor vettvangurinn sem fyrir valinu verður. Mikilvægast er að æðarbændur haldi hópinn í baráttu sinni.

Við fögnuðum síðast þegar við hittumst – fyrir tæpum þremur árum síðan – hálfrar aldar afmæli félagsins, m.a. með heimsókn á Bessastaði. Aðalfundirnir í dag eru með óhefðbundnu sniði sem skýrist af ýmsu og margir sakna fastra liða eins og frétta frá deildum og erinda frá fræðimönnum.

Nú lýsi ég 51. og síðan 52. aðalfund félagsins setta. Sæmundur Sæmundsson fer með fundarstjórn og Sigríður Magnúsdóttir, ritari félagsins skráir fundargerð“.

 

Fundarsókn var þokkaleg, 29 manns sátu fundinn í húsnæði Landbúnaðarháskóla Ísands í Keldnaholti, Árleyni 22, en 14 til viðbótar voru á TEAMS. Þetta er í fyrsta skipti sem félagar taka þátt í aðalfundi á netinu.

Fundarstjóri, Sæmundur Sæmundsson, bar upp ársreikninga félagsins fyrir árið 2019 og voru þeir samþykktir.

 

Aðalfundarstörf fyrir árið 2021

Fundarsetning og skýrsla stjórnar:

 

Guðrún Gauksdóttir flutti skýrslu stjórnar:

„Áherslur stjórnar ÆÍ hafa byggst á þeim verkefnum sem félaginu eru falin í lögum félagsins  og stjórn vinnur að hverju sinni  í umboði aðalfunda. Jafnframt byggja áherslur stjórnar á þeim trausta grunni sem lagður hefur verið að  æðarrækt frá því að félagið var stofnað fyrir rúmum 50 árum en tekst jafnframt á við nýjar áskoranir.

 

Vottun íslensks æðardúns

Lögskipað vottunarkerfi íslensks æðardúns hefur mikla sérstöðu. Ári eftir að ÆÍ var stofnað var lögfest kerfi gæðamats á æðardúni og hefur það frá upphafi verið grundvöllur trausts í viðskiptum með æðardún og þekkt og viðurkennt á meðal hráefniskaupenda. Þegar gæðamatskerfinu var breytt og það var jafnframt látið taka til fullunninnar vöru komu í ljós ágallar á kerfinu og vinnur stjórn nú að tillögum að breytingum á reglukerfinu í samráði við Landbúnaðarráðuneytið. Þá má nefna að miklar breytingar og nýungar hafa almennt orðið í vottunarkerfum á síðustu árum og stjórn því kannað möguleika á notkun annarra vottunarkerfa samhliða eða sem gætu komið í stað þess kerfis sem nú er í gildi. Landbúnaðarráðuneytið lagði árið 2020 til að vottunarkerfi æðardúns yrði afnumið en eftir andmæli stjórnar ÆÍ og viðræður við fulltrúa ráðuneytisins voru þær tillögur dregnar tilbaka. Það liggur þó fyrir að þetta er og verður þýðingarmikið verkefni hjá ÆÍ að vinna að endurskoðun vottunarkerfisins og nauðsynlegt að gefa sér rúman tíma og athuga þá kosti sem í boði eru gaumgæfilega.

Fulltrúar úr stjórn ÆÍ hafa m.a. fundað með Staðlaráði Íslands, ICERT og International Down and Feather Labaratory. Þá mun vottun íslensks æðardúns sem verndaðs afurðaheitis m.a. skipta miklu máli, en sú umsókn er í undirbúningi. Þá eru þeir félagsmenn sem eru í hreinsun, sölu og útflutningi æðardúns hvattir til að leita leiða fyrir sín fyrirtæki að því er varðar þær fjölbreyttu vottanir sem í boði eru í dag. ÆÍ hefur staðið fyrir grunnkerfi um vottun á æðardúni og ver af öllu afli og hefur mótað að breyttum aðstæðum.

 

Markaðssetning æðardúns og samstarf við Íslandsstofu

Æðardúnn er afar takmörkuð auðlind og meginmarkmið ÆÍ hefur verið að draga úr sveiflum í eftirspurn og verði á æðardúni. Aukin fullframleiðsla á vöru úr æðardúni beint til kaupanda dregur úr sveiflum og skilar mestu verðmæti til æðarbænda. ÆÍ hefur leitað ýmissa leiða í þessum efnum og  kynningarefni var endurnýjað árið 2012, gefnir út bæklingar og kynningarmynd á fjórum tungumálum og hefur það efni staðið fyrir sínu.

Mikil þróun hefur aftur á móti orðið í leiðum í markaðsetningu og því er það ómetanlegt fyrir ÆÍ að vera nú komið í samstarf við Íslandsstofu og njóta sérfræðiþekkingar og leiðsagnar fagfólks þar. Í ljósi þeirrar þýðingar sem stjórn ÆÍ telur að sú samvinna hafi fyrir æðarrækt hefur verið ákveðið að verja fjárhæð af sjóði félagsins til að hrinda markaðssetningunni af stað og er undirbúningur að nýjum söluvef æðardúns vel á veg kominn. Gert er ráð fyrir að vefurinn verði opnaður seinnipart sumars eða í haust. Þá ætlar Íslandsstofa að skipuleggja myndatökur á nokkrum stöðum á landinu fyrir vefsíðuna í vor. Ljóst er að framvinda markaðsátaksins í samvinnu við Íslandsstofu ræðst af því hvernig gengur að afla styrkja til þeirra verkefna sem framundan eru. Stjórn hefur óskað eftir fundi með landbúnaðarráðherra til að kynna þýðingu markaðsverkefnisins fyrir æðarrækt í landinu og hvort opinberir styrkir séu í boði. Framleiðnisjóður sem hefur verið aðalstyrktaraðili í átaksverkefnum ÆÍ var lagður niður í fyrra og í stað hans stofnaður Matvælasjóður, þar sem verkefni tengd æðardúni eru ekki styrkhæf.

Það er ÆÍ mikils virði að vera komð í samstarf við Íslandsstofu. Félagsmenn geta kynnt sér vef Íslandsstofu www.inspiredbyiceland.com og upplýsingar um starfsemi hennar www.islandsstofa.is

Að því er varðar markaðsstarf þá felst hluti af kynningu og markaðssetningu æðardúns  einnig í veitingu upplýsinga og stuðningi við þá sem sem vilja kynnast æðarrækt hvort sem um er að ræða einstaklinga, kvikmyndagerðarmenn og fleiri aðila og félaginu berst fjöldi slíkra fyrirspurna. Félagsmenn sem eru seljendur/útflytjendur æðardúns eru hvattir til að senda tengiliðaupplýsingar á netfang félagsins, yfirfara þær eða uppfæra.

 

Bandaríkjamarkaður nú opinn fyrir vörur úr æðardúni

Íslandsstofa hefur unnið að því að opna leiðir fyrir æðardún og vörur úr æðardúni á Bandaríkjamarkað í samráði við sendiráð Íslands í Bandaríkjunum og nú hillir undir langþráðar breytingar í þeim efnum. Þegar er búið að opna fyrir  innflutning á vörum úr æðardúni frá Íslandi til Bandaríkjanna. Félagsmenn eru hvattir til að láta stjórn vita ef þeir lenda í einhverjum erfiðleikum í útflutningi til Bandaríkjana en minnisblaði hér að lútandi hefur verið dreift á tollhafnir í Bandaríkjunum. Að því er varðar innflutning æðardúns (hráefnis) á Bandaríkjamarkað þá er einhver bið á að opnað verði fyrir hann, líklega u.þ.b. 2 ár.

 

Sölumál

Glærur sem Erla Friðriksdóttir, varaformaður ÆÍ, hafði tekið saman og voru kynntar á fundinum og má sækja með þessari krækju. http://icelandeider.is/wp-content/uploads/2022/04/20220326.Solumal.SENT_.pdf

 

Vargeyðing

Mál tengd vargeyðingu eru eitt af meginverkefnum ÆÍ samkvæmt lögum félagsins. Fram að afnámi búnaðargjalds gátu deildir félagsins sótt um styrk til ÆÍ til vargeyðingar en eftir að þessi stærsta tekjulind félagsins hvarf var ákveðið að hætta að greiða slíka styrki. Þegar mál tengd vargeyðingu hafa verið til umfjöllunar hjá stjórnvöldum hefur ÆÍ lagt áherslu á að koma að sjónarmiðum æðarbænda. Nú síðast átti fulltrúi úr stjórn ÆÍ sæti í nefnd þeirri sem skipuð var til að endurskoða lög um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum en þeirri vinnu er ekki lokið.

 

Gagnvirkur kortagrunnur yfir æðarvarp á Íslandi

Margrét Rögnvaldsdóttir hefur stýrt uppfærslu á gagnvirkum kortagrunni yfir æðarvarp á Íslandi í samvinnu við Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins (RML) og er hann aðgengilegur á vef félagsins. Það er mikill áfangi að hafa uppfærðar upplýsingar um fjölda og staðsetningu æðarvarpa á Íslandi og slíkur grunnur felur í sér ýmis tækifæri.

 

Námskeið

Endurmenntun Landbúnaðarháskólans hélt í samráði við stjórn ÆÍ dúnmatsnámskeið í haust og var þátttaka mjög góð. Um næstu helgi, er fyrirhugað námskeið um æðarrækt með áherslu á ungauppeldi og vargeyðingu.

 

Tilraun 2 æðarrækt

Fyrirhugað er að sýningin um æðarrækt og æðardún, sem unnin er í samvinnu við Listaháskóla Íslands, verði opnuð 7. maí í Norræna húsinu en nánari upplýsingar verða sendar félagsmönnum síðar.

 

Önnur verkefni

Að frátöldum framangreindum meginverkefnum tekst ÆÍ og stjórn á við margvísleg önnur viðfangsefni og sum þeirra eru ný af nálinni. Starfsemi sem felur í sér  mögulega ógn við búsvæði æðarfugls hefur færst í vöxt, t.d. sjókvíaeldi og nýting þangs og þara. ÆÍ hefur lagt áherslu á rannsóknir á þessu sviði.  Einnig má nefna sjúkdóma sem herja á æðarfugl, t.d. fuglakóleru.  ÆÍ telur samvinnu við þá sem stunda rannsóknir á æðarfugli og búsvæðum hans og þeirri margvíslegu vá sem að fuglinum steðjar mikilvæga og staðið fyrir kynningu á þeim málefnum á aðalfundum félagsins. Þá má nefna átak í friðlýsingarmálum og hönnun sérstaks skiltis sem eigendur friðlýstra æðarvarpa geta fengið keypt. Nánari upplýsingar eru á vefsíðu félagsins.

 

Breytingar á félagskerfi Bændasamtaka Íslands (BÍ)

Eins og félagsmönnum er kunnugt þá hafa orðið breytingar á félagskerfi BÍ og mun í tengslum við aðalfund verða kosið um hvort ÆÍ sameinist BÍ. Hafa félagsmönnum verið sendir póstar með upplýsingum um hvað sameining felur í sér. Fundur með formanni Bændasamtakanna var haldinn í janúar eins og kemur fram í pósti sem sendur var á félaga ÆÍ. Á fundinum gafst félagsmönnum tækifæri til að spyrja út í þær breytingar sem felast í sameiningu við Bændasamtökin. Siðar á fundinum verður lögð fram tillaga að bráðabirgðaákvæði við lög ÆÍ þar sem lagt er til að rafræn kosning fari fram um sameiningu ÆÍ við Bændasamtökin“.

Tillöguna má sjá hér að neðan, en allir nema einn fundarmaður samþykktu tillöguna.

 

Tillaga að ákvæði til bráðabirgða í lög Æðarræktarfélag Íslands vegna kosninga um sameiningu félagsins við Bændasamtök Íslands

Tillaga að ákvæði til bráðabirgða hljóðar svo:

Stjórn Æðarræktarfélags Íslands er heimilt að efna til rafrænnar atkvæðagreiðslu á meðal kjörgengra félagsmanna í framhaldi af aðalfundi áranna 2020 og 2021, sem haldinn er þann 26. mars árið 2022, um það hvort félagið verði sameinað Bændasamtökum Íslands. Niðurstaða þeirra kosninga er bindandi með sama hætti og ef þær hefðu farið fram á aðalfundinum sjálfum. Jafnframt er stjórn falið að gera nauðsynlegar ráðstafanir til aðlögunar samþykkta félagsins í samræmi við niðurstöður kosninganna og gera aðrar nauðsynlegar ráðstafanir tilefni þeirra.

Greinargerð

Æðarræktarfélag Íslands hefur verið eitt af aðildarfélögum að Bændasamtökum Íslands.  Nú hafa  orðið breytingar á félagskerfi samtakanna og aðildarfélögin hafa eitt af öðru kosið um sameiningu við Bændasamtökin sem deildir búgreina. Félagar ÆÍ eiga eftir að kjósa um sameiningu. Stjórn ÆÍ telur almenna þátttöku í kosningum mikilvæga og að sem flestir félagsmenn eigi kost á þátttöku í kosningunum hvort sem þeir komast á aðalfund eða ekki. Í kjölfar kynningarfundar með BÍ þann 27. janúar s.l. gekkst stjórn ÆÍ fyrir skoðanakönnun meðal félagsmanna um hug þeirra til sameiningar. Í könnuninni tóku þátt 122 og voru 52 samþykkir sameiningu við Bændasamtökin en 70 mótfallnir.

Til að tryggja sem almennasta þátttöku í kosningu um þetta mikilvæga mál leggur stjórn ÆÍ til að bráðabirgðaákvæði verði samþykkt við lög félagsins sem heimili rafræna atkvæðagreislu um þetta tiltekna mál. Með ákvörðun um rafræna atkvæðagreiðslu í kjölfar aðalfundar gefst flestum félagsmönnum kostur á að greiða atkvæði óháð því hvort þeir geti sótt aðalfund eða ekki.

Félagar í ÆÍ eru búsettir í öllum landshlutum og eiga ekki allir heimangengt til aðalfundar og einnig koma hér til áhrif af Covid en fjöldi sýkinga er enn mikill. Eingöngu er lögð til þessi afmarkaða tillaga að bráðabirgðaákvæði við lögin. Ljóst er að endurskoðun á lögum félagsins þarf að fara fram fyrir næsta aðalfund hver sem niðurstaða kosnnganna verður. Bráðabirgðaákvæðið fellur niður þegar rafræn kosning er afstaðin.

 

Ársreikningur: Sæmundur Sæmundsson, fundarstjóri, fór yfir ársreikninginn fyrir árið 2020 og bar hann upp til samþykktar. Ársreikningurinn var samþykktur með öllum greiddum atkvæðum.

Íslandsstofa og ÆÍ: Kristinn Björnsson verkefnastjóri átti að kynna samstarf Íslandsstofu og Æðarræktarfélagsins, en komst ekki til fundarins. Hann sendi glærurnar sínar til fundarins og Margrét Rögnvaldsdóttir fór yfir þær með fundarmönnum og sýndi nýja vefinn sem enn er verið að vinna með Íslandsstofu. Það á að fara í myndartökur í vor í samstarfi við æðarbændur.  Meðal annars á að gera áhrifamyndband. Vefurinn verður vistaður og í umsjá Íslandsstofu án kostnaðar fyrir ÆÍ.  Það er áætlað að þessi vefur fari í loftið síðsumars.

Kosningar: Fyrst var kjörinn formaður ÆÍ til eins árs. Einn var í framboði, Margrét Rögnvaldsdóttir, og var hún einróma kjörin sem nýr formaður ÆÍ. Í aðalstjórn voru þrír í framboði um tvö sæti, Árni Rúnar Örvarsson, Magnús Jónasson og Sigríður Magnúsdóttir. Hér þurfti að kjósa og atkvæðaseðlum dreift. Niðurstaðan varð sú að Sigríður og Magnús voru kosin í stjórn. Í varastjórn voru líka þrír í framboði um tvö sæti, Pálmi Benediktsson, Óðinn Logi Þórisson og Hallur Þorsteinsson. Aftur var atkvæðaseðlum dreift og kosið. Niðurstaðan hér var að þeir Pálmi og Hallur voru kosnir í varastjórn.

Skoðunarmenn reikninga verða áfram þeir Pétur Guðmundsson og Ásgeir Gunnar Jónsson.

Önnur mál: Umræður um aðild ÆÍ að Bændasamtökunum. Þeir sem lögðu fram spurningar og tóku þátt í umræðunum voru m.a. þau Merete Rabölle, Hallur Þorsteinsson, Valgeir Jónasson, Gunnþór Kristjánsson, Margrét Rögnvaldsdóttir.

Fundarslit: Guðrúnu Gauksdóttur fyrrum formanni voru þökkuð vel unnin störf í þágu Æðarræktarfélagsins og árnað heilla í framtíðinni. Guðrún þakkaði falleg orð í sinn garð. Að því búnu var fundi slitið og fundarmönnum boðið kaffi og meðlæti.

Fundarritari var Sigríður Magnúsdóttir.

50. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2019

Fundargerð aðalfundar ÆÍ, 31. ágúst 2019 í Kötlu 2, Bændahöllinni

Aðalfundarstörf:

Fundarsetning

Guðrún Gauksdóttir, formaður ÆÍ, flutti í upphafi fundar ávarp í tilefni af 50 ára afmæli félagsins. Hún rifjaði upp hverjir komu að stofnun félagsins fyrir 50 árum og voru á fyrsta fundinum þann 29. nóvmber 1969 en það voru þeir Gísli Kristjánsson sem var ritsjóri Freys, Sæmundur Stefánsson í Hrísey, Helgi þórarinsson í Æðey, Gísli Vagnsson, Mýrum og Jón Þorbergsson á Laxamýri. 30 félagar mættu á fyrsta fundinn en á fundinum hér í dag eru tveir félagar sem voru á þessum fundi. Það er Úlla Knudsen, ekkja Sæmundar Stefánssonar og móðir Sæmundar núverandi gjaldkera ÆÍ og Ingibjörg Eyþórsdóttir móðir Guðrúnar formanns ÆÍ.

Gísli Kristjánsson var fyrsti formaður ÆÍ, síðan var það Sæmundur Stefánsson, þá Ólafur E. Ólafsson frá Króksfjarðarnesi, Sigurlaug Bjarnadóttir frá Vigur, Davíð Gíslason Mýrum, og síðast Jónas Helgason Æðey á undan Guðrúnu Gauksdóttur, núverandi formanni.

Heiðursfélagar í gegnum árin hafa verið kjörnir Baldur Jónsson sá fyrsti, en hann var uppfinningamaður  og frumkvöðull að smíði dúnhreinsivélar, síðan formennirnir Gísli, Ólafur, Sigurlaug og Sæmundur. Starf ráðunauta hefur verið félaginu mjög mikilvægt og árið 1999 var Árni G. Pétusson, ráðunautur um 15 ára skeið, kosinn heiðursfélagi. Í dag á 50 ára afmælinu verða þeir Davíð Gíslason fyrrverandi formaður og Árni Snæbjörnsson,  hlunnindaráðunautur í 23 ár eða allt til ársins 2008, heiðraðir.

Guðrún gerði sveiflur í sölu á æðardúni að umtalsefni og talaði um að unnið verði að því hörðum höndum að útrýma þessum sveiflum. Hugsanlega lagast það við meiri fullframleiðslu á vörum úr æðardúni í landinu.

Guðrún minntist Eiríks Snæbjörnssonar bónda á Stað í Reykhólahreppi sem lést sl. vor en hann var um árabil í varastjórn ÆÍ og sat oft fundi búnaðarþings fyrir hönd félagsins.

Guðrún setti því næst aðalfundinn og tilnefndi fundarstjóra og fundarritara. Sólveig Bessa Magnúsdóttir tók að sér fundarstjórn og Sigríður Magnúsdóttir, ritari ÆÍ, var fundarritari.

Skýrsla formanns

Guðrún Gauksdóttir, formaður, flutti skýrslu stjórnar og fór yfir aðstæður æðarvarps á landinu í sumar. Veðurfar var með afbrigðum hagstætt dúntekju á sunnan- og vestanverðu landinu. En almennt kom fuglinn seinna í varp, sérstaklega norðan og austanlands og sums staðar mjög seint eða ekki.

Stjórnin fundaði nokkrum sinnum á Skype sl. vetur, en einnig var vinnufundur í Reykjavík 30. mars sl. Megináhersla hefur verið á skráningu varpjarða og undirbúning fyrir kortagrunn, umsókn um verndað afurðaheiti, eflingu deilda (búið að stofna suðvesturdeild) og samstarf til undirbúnings æðarræktar-sýningar, sem kynnt var á síðasta fundi. Margrét mun gera grein fyrir stöðunni í þessum verkefnum hér á eftir. Erla fer yfir sölu- og markaðsmál en nú er tímabíl sölutregðu. Vargnefndin er að störfum og verður kynnt áfangaskýrsla hér á eftir. Það eru mörg brýn verkefni sem bíða, t.d. endurskoðun dúnmatskerfis.

Námskeið fyrir dúnmatsmenn og almennt námskeið um æðarrækt verður haldið hjá endurmenntun LBHÍ í vor. Það er ýmislegt sem þarf að huga að eins og æðarfugl á válista, áhrif loftlagsbreytinga, ganga loðnu og áhrif á búsvæði æðarfugls og fjármögnun félagsstarfsins svo eitthvað sé nefnt.

Reikningar

Sæmundur Sæmundsson, gjaldkeri, fór yfir ársreikninginn og gerði grein fyrir því að eftir að búnaðarfélagsgjaldið rennur ekki lengur til félagsins, er það erfiður róður að fyrir félagið að standa undir eigin rekstri án þess að ganga á sjóði félagsins. Hann stakk upp á því að árgjaldið yrði hækkað upp í 7000 kr. af þessu tilefni og var það samþykkt. Ársreikningurinn var einnig samþykktur.

Skráning æðarvarpa; Verndað afurðaheiti; Sýning um æðarfugl og æðarrækt

Margrét Rögnvaldsdóttir, stjórnarmaður, sagði frá átaki við skráningu æðarvarpa á landsvísu en þau voru samtals 376 á árinu 2018. Unnið verður að því að merkja þessa staði inn á kort af Íslandi og hafa aðgengilegt á heimasíðu félagsins. Á slíku korti mætti t.d. sjá hvar á landinu æðarvörpin eru staðsett og einnig hver þeirra eru friðlýst. Í öðru lagi gerði hún grein fyrir því að verið er að vinna að umsókn um verndað afurðaheiti fyrir íslenska æðardúninn. Það gerir dúninn verðmeiri og það er ljóst að viðskiptavinurinn treystir betur vöru sem hefur verið vottuð. Margrét hvatti eindregið til þess að allar æðardúnsængur væru framleiddar hér á landi. Hún benti líka á að skynsamlegt væri að hafa á heimasíðu ÆÍ ekki bara lista yfir þá sem selja æðardún úr landi, heldur einnig þá sem eru að selja fullunna vöru. Einnig væri hægt að hafa upplýsingar um þá aðila sem hreinsa t.d. æðardúnssængur hér á landi. Í þriðja lagi kynnti Margrét framgang verkefnisins sýning um æðarfugl og æðarrækt, Tilraun II – Æðardúnn, sem farið er af stað. Það verður athyglisvert að sjá hvernig listamennirnir sem koma að þessu verkefni frá LHÍ, sjá þetta fyrir sér. Tveir þeirra fóru sl. vor í heimsókn í Innri-Hjarðardal í Önundarfirði til Sólveigar Bessu Magnúsdóttur æðarbónda þar til að kynna sér varpið.

Skýrsla varghóps

Skýrsla frá Óðni Loga Þórissyni, formanni hópsins, var lesin upp á fundinum þar sem Óðinn átti ekki heimangengt. Þar segir m.a. að rætt hafi verið við um 20 sveitarfélög víðsvegar um landið og fengust um 40 samningar sem hafa verið gerðir við grenjaskyttur. Í ljós kom við lestur samninganna að mismunandi er hvað sveitafélögin greiða fyrir hvert unnið dýr en sammerkt er með þeim öllum að kjör veiðimanna eru ekki í samræmi við þann kostnað og vinnu sem þeir leggja til verksins. Þetta leiðir til þess að vanir veiðimenn með mikla reynslu gefast upp og nýliðun er lítil. Það skal þó taka fram að sveitafélög standa sig misvel á þessu sviði. Ennfremur kemur fram að sameiginlegt með öllum varg er að þær eru ágengar tegundir sem skerða líffræðilega fjölbreyttni. Vargeyðsla er því fyrst og fremst umhverfismál. Að endingu segir Óðinn að fyrirhugað sé að endurskoða veiðilöggjöfina og ætlar hóðurinn að reyna að fá áheyrnarfulltrúa við það borð. Hann sendir að lokum afmælisóskir í tilefni 50 ára afmælis ÆÍ.

Skýrsla formanns og rekstrarreikningur voru borin undir atkvæði fundarins og samþykkt.

Ávarp

Sigurður Eyþórsson, framkvæmdastjóri Bændasamtaka Íslands (BÍ) flutti ávarp frá samtökunum.

Sigurður byrjaði á því að færa fundinum kveðjur stjórnar og starfsfólks Bændasamtaka Íslands og þakkaði fyrir að fá að ávarpa fundinn. Formaður samtakanna, Guðrún Sigríður Tryggvadóttir í Svartárkoti, bað fyrir sérstakar kveðjur en hún var stödd í göngum í sínu heimahéraði og gat því ekki verið með á fundinum.

Sigurður rakti sögu félagsins, aðdraganda og formlega stofnun ÆÍ 1969, en árið 1917 skrifaði séra Sigurður Stefánsson í Vigur merka grein um æðarræktina í Búnaðarritið sem fór víða og fleiri dæmi má finna frá fyrri hluta 20. aldarinnar. Það var þó ekki fyrr en 1947 sem fyrsti ráðunauturinn í æðarrækt var ráðinn til Búnaðarfélags Íslands, en það var Ólafur Sigurðsson á Hellulandi í Skagafirði. Fyrstu árin var ráðgjöf hans einkum fólgin í að heimsækja bændur, leiðbeina um dúnhreinsun og útvega tæki til hennar.  Hlé varð þó á þessari vinnu um miðjan sjötta áratuginn þar sem fjármuni þraut.

Þetta breyttist síðan aftur við stofnun æðarræktarfélagsins fyrir 50 árum. Stofnun félagsins var í miklu og góðu samstarfi við Búnaðarfélag Íslands og strax í kjölfar stofnunarinnar var Árna G. Péturssyni heitnum, þá sauðfjárræktarráðunaut falið að annast málefni æðarræktarinnar. Það gerði hann allt til starfsloka árið 1985 þegar Árni Snæbjörnsson tók við þeim og sinnti þeim til 2008. Ýmsar breytingar hafa síðan orðið en núna er verkefnið á borði Sigríðar Ólafsdóttur hjá Ráðgjafarmiðstöð landbúnaðarins (RML).  Æðarræktarfélagið og heildarsamtök bænda hafa því alla tíð unnið vel saman og ég vona að svo verði áfram. Það er eðlilegt að menn velti fyrir sér hvað þeir fái fyrir það að vera í BÍ ekki síst í félagi eins og Æðarræktarfélaginu. Bændasamtökin vinna að hagsmunum allra bænda og eru málsvari stéttarinnar. Aðild eflir kynningar- og ímyndarmál landbúnaðarins. Félagsmenn njóta ráðgjafar um réttindi og um málefni sem snerta alla bændur. Eiinig koma BÍ fram fyrir hönd bænda gagnvart ríkisvaldinu og gera samninga fyrir bændur. Félagsmenn njóta 30% afsláttar af flestum forritum BÍ og fá sérkjör á gistingu á Hótel Sögu. Félagsmenn geta leigt orlofsíbúð á höfuðborgarsvæðinu og sem félagsmaður er hægt að sækja um stuðning í starfsmenntasjóð og nýjan velferðarsjóð.

En meginatriðið er og verður að samtakamáttur heildarinnar er mikill og verður meiri eftir því sem fleiri taka þátt, sagði Sigurður. Slagkraftur fjöldans skiptir öllu máli. Sameinaðir stöndum vér sundraðir föllum vér eins og ávallt. Ég hvet alla til að vera félagar í BÍ en að sjálfsögðu er það val hvers og eins eins og áður hefur komið fram.

Sigurður kom einnig inn á fleiri þætti sem snerta starfsemi BÍ en einnig alla landsmenn eins og loftslagsmál, fæðuöryggi og lýðheilsa. Hann sagði að í ljósi þeirrar stöðu sem landbúnaðurinn er í um þessar mundir er mikilvægara en nokkru sinni að við snúum bökum saman, allir íslenskir bændur, burtséð frá búgreinum, landshlutum, stjórnmálaskoðunum eða öðru því sem kann að greina okkur að. Að lokum óskaði hann fundinum velfarnaðar í störfum.

Fræðsluerindi

Eyrún Gyða Gunnlaugsdóttir sagði frá BS rannsókn sem hún gerði á Hvanneyri á breytileika á varptíma æðarfugla innan Íslands. Í ágripi að verkefninu segir m.a. Það færist í aukana að breytingar á varptíma og stofnstærðabreytingar fugla og dýra séu tengdar við loftslagsbreytingar. Því er mikilvægt að fylgjast með þeim breytingum og skrásetja þær upplýsingar. Varptími æðarfugla getur gefið ýmsar vísbendingar um afkomu þeirra. Þegar æðarkollur eru ekki í nógu góðu næringarástandi verpa þær seint eða ekki, þær verpa jafnvel fyrr ef fituforði þeirra er sérlega góður. Því getur varptími þeirra stjórnast af ástandi fæðustofna á vetrarstöðvum en hann getur einnig stjórnast af öðrum lífrænum og ólífrænum þáttum eins og veðurfari, stærð æðarvarps og afræningjum, sem nánar verður fjallað um í þessu riti. Hér er varptími æðarfugla kortlagður yfir landið í heild, en þetta er í fyrsta skiptið sem slíkar upplýsingar eru teknar saman yfir allt landið. Leitast var við að sjá hvort munur væri á varptíma æðarfugla á milli landshluta og hvort breytileiki á varptíma væri til staðar innan landshluta. BS verkefni Eyrúnar er aðgengilegt á skemman.is á vef Háskóla Íslands. Hér er slóðin: https://skemman.is/bitstream/1946/33478/1/BS_Breytileiki_i_varptima_aedarfugla_Eyrun_Gyda.pdf

Markaðsmál

Erla Friðriksdóttir í Stykkishólmi, varaformaður ÆÍ, gerði því næst grein fyrir sölu- og markaðsmálum. Frá 2008 til dagsins í dag hefur salan verið í kringum 3 tonn árlega, en eftir 2017 hefur heldur hallað undan fæti og árið 2018 var útflutningur um 2 tonn. Tæp 800 kg eru farin út á þessu ári 2019. Verð á dún hefur sveiflast nokkuð. Árið 2008 var kílóverðið 107 þúsund krónur, það lækkaði aðeins 2009 en hefur svo stigvaxið til 2016 en þá var það hæst 205 þúsund krónur á kíló. Síðan þá hefur verðið lækkað og salan úr landi minnkað. Útflutningsverðmæti æðardúnsins er í samræmi við þessar tölur sem hér eru skráðar. Stærstu kaupendur æðardúns eru í Japan og Þýskalandi, en æðardúnn hefur einnig verið seldur til Danmerkur, Noregs, Sviss, Kína og Tævan en í miklu minna magni en til Þýskalands og sérstaklega Japan sem er langstærsti kaupandinn. Í fyrra fór í fyrsta skipti æðardúnn til Póllands. Síðan gerði Erla grein fyrir fjölda kílóa seldu til útlanda á þessu ári og verði á hverju kílói skv. tölum frá Hagstofunni. Allir útflutningsaðilar á æðardúni á landinu eru með birgðir frá í fyrra, segir Erla. Fyrirspurn úr sal kom um það hvort þessar tölur ættu bæði við um hreinan dún og unna vöru eins og sængur. En Erla svaraði þvi að þessar tölur miðuðust við útflutning á æðardún en ekki á unninni vöru. Glærur Erlu

Tillögur að ályktunum fundarins

Fjórar ályktanir voru bornar upp og allar samþykktar. Þær eru:

  1. Árgjald. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands árið 2019 ályktar að árgjald fyrir árið 2020 verði kr. 7.000.
  2. Styrkir til deilda. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2019 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrki vegna tilgreindra, rökstuddra verkefna, s.s. vargeyðingar. Styrkir verða einungis greiddir gegn afriti af reikningum.
  3. Sjókvíaeldi og æðarfugl. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2019 ítrekar fyrri ályktanir sínar um að brýn nauðsyn sé á því að rannsaka og vakta áhrif sjókvíaeldisstöðva og stækkunar þeirra á lífríki sjávar og þar með beina og óbeina hættu fyrir vöxt og viðkomu æðarfugls.
  4. Öflun sjávargróðurs í atvinnuskyni. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2019 ítrekar ályktun sína frá aðalfundum 2017 og 2018 að í breytingum á lögum nr. 116/2006 um stjórn fiskveiða og lögum nr. 74/2012 um veiðigjald, sem varða öflun sjávargróðurs, felist ólögmæt skerðing á eignarrétti eigenda jarða sem liggja að sjó og þessi hlunnindi tilheyra, þ. á m. æðarbænda. Stjórn ÆÍ er falið að vinna að lausn málsins ásamt þeim æðarbændum sem málið varðar. Stjórn ÆÍ er falið að leita eftir upplýsingum um það hvaða rannsóknir hafa verið gerðar á áhrifum öflunar sjávargróðurs á vistkerfi æðafugls fyrir og eftir að lögin tóku gildi og jafnframt hvernig ráðstöfun auðlindagjalds fyrir auðlindina er háttað.

Kosningar

Kjósa þarf bæði í aðalstjórn og varastjórn, tvo stjórnarmenn, varamann, og skoðunarmann reikninga. Erla Friðriksdóttir varaformaður og Sæmundur Sæmundsson gjaldkeri ganga út. Erla gaf kost á sér til áframhaldandi stjórnarsetu, en Sæmundur gaf ekki kost á sér áfram. Páll Þórhallsson var kosinn inn í aðalstjórn en hann var varamaður. Magnús Helgi Jónasson var kosinn áfram til þriggja ára í varastjórn og nýr í varastjórn með honum er Pálmi Benediktsson. Skoðunarmenn reikninga verða áfram þeir Pétur Guðmundsson og Ásgeir Gunnar Jónsson. Engin ný framboð komu fram á fundinum.

Önnur mál

Steinn Rögnvaldsson, bóndi á Hrauni á Skaga, kvaddi sér hljóðs og sagði frá dauða hátt í eitt þúsund æðarkolla í sumar og fyrrasumar. Tekin voru sýni úr dauðum fuglum og einnig úr jarðvegi og vatni á staðnum þar sem fuglarnir drápust. Sýnin úr fuglunum hafa verið rannsökuð og niðurstaðan sú að sennilega sé þetta fuglakólera, en sýni úr vatni og jarðvegi hafa ekki verið rannsökuð. Ástæðan er hugsanlega sú að æðarrækt er ekki hefðbundin búgrein og þar af leiðandi ekki til nein viðbragðsáætlun við svona miklum fugladauða eins og þarna varð, álítur Steinn.

Davíð Gíslason benti mönnum á að skoða upplýsingar um fuglakóleru á netinu en þar segir m.a. að smit sé í driti fuglanna og að ráðlegt sé að snerta ekki dauða fugla. Lesa má frétt í Bændablaðinu frá 2018 um þetta á eftirfarandi krækju: https://www.bbl.is/frettir/frettir/fuglakolera-drepur-aedarkollur-og-villta-fugla/20149/

Sæmundur Sæmundsson, fyrrverandi gjaldkeri, stóð upp og þakkaði fyrir samstarfið en hann lætur af störfum sem stjórnarmaður í stjórn ÆÍ.

Fundarslit

Formaðurinn, Guðrún Gauksdóttir, þakkaði æðarbændum fyrir velsóttan fund (85 manns) og bauð nýja stjórn og varamenn velkomna til starfa. Hún benti á mikilvægi þess að í stjórn sitji fólk frá sem flestum landsvæðum eins og nú er raunin. Guðrún þakkaði einnig Sigurði Eyþórssyni framkvæmdastjóra BÍ fyrir ávarp hans og sagði BÍ mikilvægan bakhjarl ÆÍ og tók undir orð Sigurðar um samtakamátt fjöldans. Hún þakkaði Eyrúnu Gyðu Gunnlaugsdóttur fyrir hennar erindi og kvað ÆÍ alla tíð hafa lagt áherslu á fræðslu til félagsmanna og að samstarf við vísindamenn væri æðarbændum þýðingarmikið. Guðrún þakkaði einnig Margréti Rögnvaldsdóttur í stjórn ÆÍ fyrir skráningu á vörpum og öflun nýrra félaga. Guðrún sagði að stjórn myndi bregðast hratt við erindi Steins Rögnvaldssonar, bónda á Hrauni á Skaga vegna alvarlegrar fuglakóleru sem hann sagði frá undir liðnum Önnur mál. Hátt í þúsund æðarkollur drápust af þessum sökum í sumar og í fyrrasumar á bænum. Ákveðið að Sigríður setji inn upplýsingar um fuglakóleru á heimasíðu félagsins. Að þessu sögðu sleit Guðrún þessum 50. afmælisaðalfundi félagsins og bauð gestum til hádegisverðar.

Aðalfundur ÆÍ 2020 verður haldinn Í Skagafirði að ári.

Fundarritari

Sigríður Magnúsdóttir

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ný stjórn kosin á aðalfundi ÆÍ 31. ágúst 2019. Guðrún Gauksdóttir, formaður, Erla Friðriksdóttir varaformaður, Páll Þórhallsson gjaldkeri, Sigríður Magnúsdóttir ritari og Margrét Rögnvaldsdóttir meðstjórnandi. Í varstjórn eru Magnús Helgi Jónasson og Pálmi Benediktsson. Á myndina vantar Pál Þórhallsson, gjaldkera.

 

49. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2018

49. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands

Radison Blu 10. nóvember 2018 kl. 10:00

68 mættir

Fundarsetning

Guðrún Gauksdóttir formaður setti 49. fund ÆÍ og bauð fólk velkomið. Minntist góðs fundar á síðasta ári á Raufarhöfn og þakkaði heimafólki þar fyrir gott skipulag. Minntist látins félaga Reynis Bergsveinssonar.

Guðrún gerði að tillögu sinni að Salvar Baldursson yrði fundastjóri og Sólveig Bessa Magnúsdóttir ritari og var það samþykkt.

Salvar tók við stjórn fundarins og gengið var til dagskrár.

Skýrsla stjórnar: Guðrún Gauksdóttir

Stjórn æðarræktarfélags skipa Guðrún Gauksdóttir, Erla Friðriksdóttir, Salvar Baldursson, Sólveig Bessa Magnúsdóttir og Sæmundur Sæmundsson, í varastjórn eru Margrét Rögnvaldsdóttir og Sigríður Magnúsdóttir. Guðrún talaði um tíðarfar síðasta vor. Fremur svalt var í veðri í maí um landið suðvestanvert á meðan hlýtt var á Norðaustur- og Austurlandi. Mjög hlýir dagar voru í lok mánaðar á Norðuausturlandi. Mánuðurinn var óvenju úrkomusamur, þá sérstaklega vestanlands. Ný mánaðarúrkomumet voru sett á nokkrum stöðvum í maí. Júnímánuður var óvenju þungbúinn um landið sunnan- og vestanvert. Sólskinsstundir í Reykjavík hafa ekki mælst eins fáar síðan árið 1914. Úrkoma var mikil í þessum landshlutum og veður fremur svalt. Á austanverðu landinu var aftur á móti hlýtt og sólríkt. Hiti fór þar margoft yfir 20 stig. Sunnan- og suðvestanáttir voru ríkjandi. Veðurfarið hafði víða slæm áhrif á dúntekju Vestanlands en heildardúntekja á landinu var ágæt þar sem vel viðraði austan og norðaustanlands. Nánar verður farið yfir það í fréttum frá deildum. Þá hefur dúnsala verið dræmari og heyrum við betur um það undir liðnum sölu- og markaðsmál.

Verkefni stjórnar voru margvísleg. Haldinn var vinnufundur s.l. vor þar sem unnið var úr ályktunum og hópavinnu frá aðalfundinum á Raufarhöfn. Á fundinum var ályktað um ágang vargs og möguleg áhrif þangskurðar og sjókvíaeldis á æðarfugl. Athugasemdum og tilmælum frá hópavinnu á aðalfundinum má skipta í fjóra flokka þ.e.; fullvinnslu og sýnileika,  að virkja deildir og efla samskipti félagsmanna, fræðslu um umhirðu varps og æðardúns og markaðsmál og markaðssetningu. Þessi viðmið hafa verið grunnur að þeim áhersluatriðum sem stjórn hefur unnið  að. Tilnefnt var í nefnd sem kölluð er vargnefnd þar sem hugmyndin er að fram komi tillögur og hugmyndir um heildarstefnumótun í þeim málum (sjá kynningu hér síðar). Hvað varðar tillögu um þangskurð og sjókvíaeldi er verið að ýta á stjórnvöld með rannsóknir á þessum málum. Að því er varðar þangskurð sérstaklega þá hefur stjórn unnið með æðarbændum sem hagsmuna hafa að gæta.  Hvað varðar tilmæli um sýnileiki og markaðssetning leiddi það til þess að leitað var  samstarfs við Listaháskóla íslands (sjá kynningu hér síðar). Þá er Í gangi átak að endurvekja deildir og efla samstarf en Margrét hefur haldið utan um það verkefni (sjá kynningu hér síðar). Þáttur í markaðssetningu og sýnileika er að sækja um að íslenskur æðardúnn verði verndað afurðaheiti (sjá kynningu hér síðar). Auk þess er verið að vinna að markaðsrannsóknum í Þýskalandi og tengslin við Japan. Átak í friðlýsingu æðarvarpa getur verið mikilvægur þáttur í sýnileika og að vekja athygli á mikilvægi fuglsins (sjá kynningu hér síðar). Önnur verkefni stjórnar snúa að dúnmati bæði reglum og framkvæmd en það eru ákveðnir erfiðleikar með vottorðin á fullunnum vörum. Í gangi er endurskoðun á lögum félagsins í samstarfi við lögfræðing bændasamtakanna en það er kjörið að nýta afmælisárið til að uppfæra lögin. Alltaf er áframhaldandi vinna í kringum heimasíðu en þar væri æskilegt að koma meiri upplýsingum inn t.d. varðandi söluaðila, en það kemur alltaf töluvert af fyrirspurnum um söluaðila/útflutningsaðila. ÆÍ er núna með lista með söluaðilum frá þeim sem eru í Samtökum atvinnulífsins – æðardúnshópsins. Vinna við miðlun fræðsluefnis eru í gangi og Sigríður heldur utan um það. Stefnan er að finna fróðleik um æðardún og vinnslu og fá heimild til að birta á heimasíðu. ÆÍ er með hugmyndir að faraí  kynnisferðir til Vega í Noregi og/eða Kanada og fljótlega verður sendur út póstur til að kanna áhuga á slíkri heimsókn. Auk þessa alls hefur ÆÍ veitt upplýsingar og ráðgjöf að fremsta megni til félagsmanna. Æðarræktarfélagið verður 50 ára á næsta ári og fyrirhugað er að halda upp á þann áfanga með ýmsum hætti. Ákveðið hefur verið að halda fundinn í Reykjavík 30.-31. ágúst og er m.a. fyrirhugað að heimsækja Bessastaði og fá að skoða varpið þar.

Ársreikningar: Sæmundur Sæmundsson

Gjaldkeri fór yfir ársreikninga félagsins. Helstu tölur úr ársreikningi eru að tekjur voru kr. 1.218.171, gjöld kr. 1.691.112, því var rekstrarhalli upp á  kr. 472.941, að teknu tilliti til fjármunatekna og fjármagnsgjalda er niðurstaðan kr. 109.551 í mínus. Sæmundur nefnir að ljóst sé að niðurfelling búnaðargjalda séu að hafa þessi áhrif á tekjur félagsins og ljóst sé að hækka þarf félagsgjöld því þrátt fyrir að félagið búi að því að eiga ágæta sjóði gangi ekki að reka félagið með halla til lengri tíma. Efnahagsreikningur félagsins sýnir að eignir félagsins eru kr. 15.694.170.

Fyrirspurnir um skýrslu formanns og reikninga.

Helgi Pálsson spyr af hverju ekki sé lengur í reikningum sú upphæð sem sé ógreidd til deilda þ.e. þegar deildir séu ekki komnar með kennitölu og reikning til að fá greitt. Sæmundur svarar að þetta væri ekki lengur inn í reikningum því það væri hæpið að aðildarfélög gætu fengið félagsgjöld greidd aftur í tímann. Helgi spyr líka um liðinn bundið eigið fé. Sæmundur svarar að skv. lögum um ársreikninga á að meta fjármálagerninga á markaðsvirði. En mismunurinn á nafnverði og markaðsvirði  (matsbreytingin) á að vera færður á eiginfjárreikning sem bundið eigið fé þar sem ekki er heimilt að greiða út arð eða úthluta því úr eiginfjárreikningi félagsins. (37. og 38. gr.)Við sölu á bréfunum leysist þessi færsla upp.“

 

Starf innan deilda: Margrét Rögnvaldsdóttir

Margrét Rögnvaldsdóttir segir frá starfi sínu við innra starf deilda en hún hafði áhuga á að fá yfirsýn yfir hversu margar jarðir með æðarvarp væru á hennar svæði. Hún byrjaði að skrá jarðir í sinni deild. Bar saman varp 1940 og 2018 og notaði viðmið hvort dúnninn væri hirtur. Nú eru 32 jarðir með æðarvarp en voru 49 árið 1940, svæðið er Æðarræktarfélagið N-Austurlandi Kelduhverfi í Vopnafjörð að Hellisheiði. Nú stendur til að skrá þetta á sama hátt um allt land. Lengi vel hefur verið talið að varp sé á um 400 jörðum en tölur eru síðan 1940.  Þessi vinna er komin í ákveðinn farveg og verður unnin í samvinnu við félögin um allt land.  Margrét nefnir að  N-Austurland og Austurland séu komin með facebookarsíðu þar sem sé ýmis fræðsla og fl. og fólk getur haft samskipti innan deildarinnar. Deildir eru á öllu landinu nema Suðausturlandi en Margrét og stjórn ÆÍ eru að aðstoða fólk við að endurvekja deildir.  Flestar deildir eru komnar á skrá hjá ríkisskattstjóra og komnar með kennitölu og bankareikning til að fá sína hlutdeild í félagsgjöldum.

Nauðsynlegt að hafa yfirsýn yfir hvar og  hversu margir stunda æðarrækt því sem hópur er slagkrafturinn meiri til að vinna að sameiginlegum málum það ættu allir æðarðræktendur að vera félagsmenn. Margrét óskar eftir að fá sendar upplýsingar um æðarvörp.

 

Verndað afurðarheiti: Margrét Rögnvaldsdóttir

Æðarræktarfélagið er að vinna í umsókn um verndað afurðarheiti fyrir íslenskan æðardún. Það hefur sýnt sig að vörur sem hafa verndað afurðarheiti seljast betur og á hærra verði.  Kannanir í Evrópu hafa sýnt að neytendur eru tilbúnir að greiða hærra verð fyrir vörur sem bera landfræðilega merkingar og staðfesta uppruna vörunnar þannig að hann sé skýr og óyggjandi. Neytendur þurfa að vita hvaðan varan kemur og hvernig hún er unnin. Ef umsóknin verður samþykkt þá er fengin heimild til að nota auðkennismerki GI kerfisins hjá ESB sem er mjög þekkt og staðfestir sérstöðu og gæði. Ferlið tekur töluverðan tíma því umsóknin þarf að vera ítarleg og með staðfestingu í ýmis gögn og rannsóknir.  Helstu rök fyrir að sækja um verndað afurðarheiti eru: að fá formlega viðkenningu á sérstöðu íslenska æðardúnsins; að styrkja samkeppnisstöðu gagnvart öðrum dún; að skapa ný tækifæri á innlendum og erlendum mörkuðum; og að koma til móts við auknar kröfur neytenda um upplýsingar um uppruna afurða. ÆÍ vonast eftir að vera búið að fá verndað afurðarheitið Íslenskur æðardúnn – Icelandic Eiderdown á 50 ára afmæli félagins árið 2019.

Fyrirspurn frá Guðrúnu Sigurðardóttur um hvort umbúðirnar þurfi að vera vottaðar. Margrét átti von á að vottunin væri eingöngu á dúninn.

Varnir í æðarvörpum- vinnuhópur : Sólveig Bessa Magnúsdóttir

Stjórn ÆÍ ákvað á vinnufundi s.l. vor að kalla til menn  úr félaginu til að mynda vinnuhóp sem fjallað gæti um varnir í æðarvörpum í víðu samhengi. En þannig eru málin í vörnum æðarvarpa í dag að fjármagn frá opinberum aðilum hefur dregist verulega saman síðust ár og æðarbændur skortir bæði fjármagn og tíma til að verja vörp sín.  Nefndinni er ætlað að fjalla um varnir við ref, mink og flugvarg.

Sólveig Bessa tók að sér að koma hópmun saman. Fyrsti fundur hópsins var að morgni þessa fundardags þar var rætt um fyrirkomulag á nefndarstörfum og hlutverk nefndarinnar og þessir punktar komu fram: a. Kerfið og umhverfið sem við lifum – varnir – friðlönd. b. Jafningjafræðsla þ.e. kynna og/eða nýta þá þekkingu  sem til staðar er hjá æðarbændum og veiðimönnum. c. Safna saman upplýsingum um hvernig staðan í vargeyðingu er í dag.  Helgi Þorsteinsson tók að sér að verða formaður hópsins en aðrir í hópnum eru Ásgeir Gunnar Jónsson, Björgvin Sveinsson, Páll Þórhallsson, Helgi Pálsson, Sigurður Guðjónsson, Pétur Guðmundsson og Óðinn Logi Þórisson.

Ávörp gesta: Sindri Sigurgeirsson formaður Bændasamtakanna

Sindri þakkaði fyrir boðið og fannst ánægjulegt að heyra mikinn hug æðarbænda fyrir að efla starfið. Nefndi að þetta væri annað umhverfi eftir að búnaðargjöldin lögðust af. Ræddi um breytingu á félagsgjöldum en það eru  u.þ.b. þriðjungur af þeim sem áður voru í BÍ sem ákváðu að vera með í Bændasamtölunum eftir breytingu. Aðildarfélög BÍ eru allt sjálfstæð félög og félögin standa og falla með félagsmönnum. BÍ hefur stofnað vinnuhóp til að skoða núverandi stöðu eftir breytingu. BÍ vill vera stóri bróðir eða hin mjúka hönd til að styðja og leiða aðildarfélögin. Sindri sagði að öll  séum við mikilvæg í samfélagi sveitanna hvað sem við búum við og hversu stórt og saman sköpum við þetta menningarsamfélag, m.a. með tilliti til ferðaþjónustu. Sindri ræddi um góðar landbúnaðarafurðir á Íslandi. Fór yfir helstu málefni sem BÍ er að vinna í um þessar mundir þar sem stærstu málin væru hrákjötsmálin, tollamál og umhverfismálin. Óskaði æðarbændum velfarnaðar í störfum og þakkaði samstarfið.

Merete Rabölle spyr Sindra í hvað félagsgjöldin fari  og hvað bændasamtökin geri fyrir æðarbændur.  Sindri þakkar fyrir fyrirspurnina og svarar að hagsmunagæslan fari oft hljóðlega fram og komi ekki alltaf upp á yfirborðið. BÍ vinni að hagsmunum sveitanna á margvíslegan hátt, þau gæti hagsmuna gagnvart þingi oft í samstarfi við aðildarfélögin. BÍ sé í forsvari fyrir samninga sem gerðir eru við ríkið. Bændasamtökin hafi marga snertifleti. Margir starfsmenn vinna fyrir BÍ og landbúnaðinn í heild  og geta hjálpað aðildarfélögum að koma  sínum málum áleiðis.  BÍ á Hótel Sögu bændur geta fengið þar afslátt.

Landbúnaðarklasinn:  Tjörvi Bjarnason frá Bændasamtökunum

Tjörvi kynnti landbúnaðarklasann sem stofnaður var 2014 sem hefur verið að byggja upp starfsemi, en markmiðið er m.a. að gæta að sameiginlegum hagsmunum og deila þekkingu. Unnið er að fjölgun aðila og nýir aðilar hafa verið að koma inn í samstarfið og þar á meðal ÆÍ. Tjörvi fór yfir hvað klasi væri og klasa sambærilegra félaga. Klasa er ætlað að efla samkeppnishæfni og samstarf aðila án þess að sameinast. Við vaxandi kröfur er þetta leið til að dragast  ekki aftur úr, komast inn og á nýja markaði og efla sinn hag.  Landbúnaðarklasinn stefnir að því að standa fyrir  viðskiptahraðli þá gætu aðilar sótt um að taka þátt og einhver ákveðinn fjöldi verður svo  valinn úr þeim umsóknum.  Þetta gæti hugsanlega verið spennandi fyrir einhverja æðarbændur. Landbúnaðarklasinn í heild gæti snert um 12-20 þúsund manns þ.e. sem hafa einhvern hag af eða tengjast s.s. BÍ og aðildarfélög og fyrirtæki s.s. afurðarstöðvar og þjónustustofnanir.  Það sem hefur verið gert er t.d. gerð sjónvarpsþátta, samningur við sjávarklasann um aðstöðu fyrir nýsköpun og framleiðslu, stefnumótun milli frumkvöðla og fyrirtækja og ýmislegt fleira. þetta er heimasíða landbúnaðarklasans www.landbunadarklasinn.is

 

Hádegisverður

Tilraun II – æðardúnn: Hildur Steinþórsdóttir, Rúna Thors og Tinna Gunnarsdóttir frá Listaháskóla Íslands:

Hildur, Rúna og Tinna kynntu verkefni sem þær vinna að á vegum Listaháskóla Íslands í samvinnu við ÆÍ. Verkefnið er farandsýning með 12 verkum þar sem að æðardúnn er settur í nýtt óvænt samhengi í gegnum skapandi samtal listamanna, æðarbænda og fræðimanna.

Hildur er arkitekt og Rúna og Tinna eru vöruhönnuðir en þær byggja hugmynd sýna á  sýningu sem var í Hafnarborg „Tilraun –leir og fleira“ þar sem paraðir voru saman hönnuðir og listamenn.  Hugmyndin er að  halda sýningu sem mundi veita innsýn inn í ferlið og aðferðarfræðina. Þetta yrði opin tilraun þannig að eitthvað nýtt getur alltaf komið inn.  Hlutverkið er að horfa á umhverfið og leita að möguleikum. Þess vegna er gaman að tengja saman sem flesta aðila. Sýningin ætti að vera víða um land og möguleiki á að fara út fyrir landsteinana. Sýningin á að fræða horfandann um æðarfuglinn og umhverfi hans þar sem æðarræktarferlið  er einstætt ferli þar sem sambýli virðing, hugvit og nýtni eru einkennandi og einnig að samband manns og æðarfugls er einstakt. Spurt er m.a. hvert  hlutverk æðardúns sé í framtíðinni. Ekki er eitt markmið með sýningunni það, getur breyst og nýtt komið inn. Þær segja tilhneigingu í nútímanum til að aðgreina menningu frá efnum en þær vilja flétta saman menningu og efni og sýna gæði og gildi efnis. Sýningin mun samanstanda af 12 mismundandi verkum og sýningaraðilar hafa bakgrunn í myndlist, hönnun, arkitektúr, tónlist, sviðslist o.fl. Þær þurfa aðstoð æðarbænda og vilja að þeir taki þátt, þær gera ráð fyrir að ferðast um og hafa samband. Það vantar fjármagn í verkefnið og eru þær að sækja um styrki á ýmsum stöðum.  Upphaf verkefnisins var í maí 2018 og áætluð lok eru í nóvember 2019

Merete Rabölle var með fyrirspurn um hvort þetta væru 12 bændur. Þær útskýra betur að um sé að ræða 12 mismunandi listamenn.

Margrét Rögnvaldsdóttir tekur til máls og nefnir hversu spennandi þetta verkefni sé og  að æðarbændur væru glaðir að fá þær í heimsókn og í samvinnu.

Æðardúnn og æðarrannsóknir: Jón Einar Jónsson, Rannsóknasetri Háskóla Íslands á Snæfellsnesi

Jón Einar sagði frá  starfsemi  Rannsóknarseturs HÍ á Snæfellsnesi í rannsóknum á æðarfugli.

Rannsóknir eru m.a. í muninum á formbyggingu dúns æðarfugls og  grágæsar. Búið að gefa út skýrslu á ensku og til er samdráttur á íslensku.

Rannsóknarsetrið fylgist með 30 kollum á hverju ári og taka starfsmenn dún og ætla að fylgjast með hvort verða breytingar á dúninum  með aldri. Þeir eru einnig farnir að merkja unga.

Páll Þórhallsson spurði um litarmun á dún. Jón Einar sagði að skýringar væru mismunandi og ýmsar getgátur væru i gangi en engin vissa s.s.  væri spurning hvort dúnn upplitist í sól, hvort kollur séu að verpa í gamalt gæsahreiður, hvort það séu gamlar kollur sem eru ljósari. Spurning úr sal um úlpurnar frá Canada goouse  hvaða dúnn þetta sé. Jón segir að flest allur dúnn  komi frá Kína og hann geti ekki svarað þessu. Pétur Guðmundsson  spyr hvort eitthvað sé um albinóa. Jón segir eitthvað um það. Sigríður Magnúsdóttir spyr hvort kolla og gæs reyti báðar dún ef þær eru að verpa í sama hreiður.  Jón svarar að það verði samkeppni um hreiðrið á meðan þær eru að verpa en svo nær önnur yfirhöndinni og þá sé varla komin dúnn.

Kynning á stöðu sérfræðings í hlunnindanýtingu með áherslu á æðarrækt: Bjarni Jónsson hjá Náttúrustofu Norðurlands vestra

Bjarni Kynnti hugmyndir um nýtt sérsvið náttúrustofu á norðurlandi vestra í hlunnindanýtingu

Bjarni er forstöðumaður og staðsettur á Sauðarkróki.  Hann segir að það vanti upp á að sinna ráðunautastarfi fyrir okkar  hóp og taldi þetta vera svið sem þyrfti að koma að.

Sigríður Magnúsdóttir spyr hvað komið hafi út úr rannsóknum á fugladauða á Hrauni á Skaga. Bjarni svarar að þetta hafi verið fuglakólera sem varð ekki útbreidd en er bráðsmitandi.

Salvar hvetur æðarbændur og aðra hlunnindabændur til að ýta þessa þjónustu sem þeir hyggjast koma á fót hjá Náttúrustofu Norðurlands vestra

Friðlýsing æðarvarps – kynning á skiltum:  Sigríður Magnúsdóttir

Sigríður kynnir friðlýsingu æðarvarpa og skilti sem stjórn ÆÍ hefur látið hanna og gefa út. Hugmyndin er að koma í veg fyrir óæskilega umferð í æðarvörpum. Tímabilið sem skiltin eru virk er frá 15. apríl til 14. júlí ár hvert. Bæjarnafnið kemur fram á skiltinu og á því er lögð áhersla á það að öll óviðkomandi umferð um varplandið sé óheimil á þessum tiltekna tíma. Yfirlit friðlýsinga í gildi liggja frammi hjá sýslumönnum. Hægt er að panta skiltin í gegnum heimasíðu ÆÍ, þau eru í tveimur stærðum og kosta kr. 6.200 og 8.060.

Nokkur umræða varð um merkin og hvort þau væru nógu áberandi eða hefðu nægan fælingarmátt, nokkrir nefndu að bannmerkið  hefði þurft að vera meira áberandi  og að þetta skilti muni e.t.v. frekar laða fólk að. Einnig kom ábending um að það hefði þurft að vera á fleiri tungumálum. Guðrún, Bessa og fleiri úr stjórn svara þessu þannig að mikil umræða hafi verið í stjórn við gerð skiltanna og einmitt þessi sjónarmið hafi komið fram en haft var að leiðarljósi  við hönnun skiltanna að koma í veg fyrir óæskilega umgengni um varplöndin en í sátt við umhverfið og mannlíf einnig að skiltin væru ekki mjög áberandi hvorki í lit eða skilaboðum  og væru þannig ekki sjónmengun. Þau gæfu til kynna að þarna væri æðarvarp í gangi og væru vinsamleg ábending til fólks að það virti þennan viðkvæma tíma fuglanna. Umhverfisstofnun kom inn í hönnun skiltanna. Bændum væri svo frjálst að hafa auk þess áberandi bannmerki með þessum ef þess þyrfti.

Ingunn kom með ábendingu um að hægt væri að hafa  QR kóða á skiltunum þannig að hægt væri að kalla fram fleiri tungumál í gegnum síma eða tölvu.

Æðarfugl á válista : Jón Einar Jónsson, Rannsóknasetri Háskóla Íslands á Snæfellsnesi

Jón Einar fór yfir nýlegar upplýsingar frá Náttúrustofu Íslands þar sem fram kemur að æðarfugl er kominn á válista, sjá glærur. Margar ástæður geta legið til þess að fuglinn sé kominn á válista en eins og staðan er nú er vonandi ekki ástæða til að hafa áhyggjur af stofnstærðinni nema eitthvað komi uppá í náttúrunni. Hægt er að fara inn á válista IUCN (alþjóðlegu náttúruverndarsamtakanna) á netinu: https://www.iucn.org/resources/conservation-tools/iucn-red-list-threatened-species og inn á Náttúrufræðistofnun til að sjá fugla á íslandi á válista: http://ni.is/midlun/utgafa/valistar

Jón Einar taldi margt geta haft áhrif á fækkun æðarfugls s.s. veðurfar, súrnun sjávar, og minkur, refur og hitastig sjávar.

Sölu – og markaðsmál: Erla Friðriksdóttir

Erla fór yfir útflutningstölur síðustu 10 ára.

Sjá töflu að neðan um magn hrádúns í útflutningi, útflutningsverðmæti og meðalverð æðardúns. Ath. að tölur fyrir árið 2018 eiga ekki við allt árið

 

Eins og þessar töflur sýna fór útflutningur á æðardúni   í fyrsta sinn síðan 2009 undir tvö tonn.

Þessar tölur sýna líka að magn í útflutningi og verð er að lækka. Dúnninn er eins og áður mest fluttur til Japan og Þýskalands en einnig til annarra landa í minna mæli.

Merete Rabölle spyr Erlu hvort hún haldi að það hafi hrif á markaðinn að æðarfuglinn sé kominn á válista. Erla svarar að það sé agalegt að æðarfuglinn sé kominn á válista en hún geri sér ekki grein fyrir hvaða þýðingu það hafi fyrir tínslu á dún. Þetta sé kannski meira varðarráðstöfun núna og hún hafi ekki áhyggjur af því viðskiptalega. Hún nefnir að margir viðskiptavinir hennar hafi  áhyggjur af því að enginn taki við að týna æðardúninn af yngri kynslóðunum. Merete spyr hvaða ógn hún telji vera í viðskiptum með dún, hvort rússneskur dúnn  sé  ógn eða önnur samkeppni.  Erla veit ekki til þess  og heldur að það sé engin bein ógn bara spurning um framboð og eftirspurn.

Spurning úr sal um hvernig  salan sé innanlands og  eftirspurnin á innanlandsmarkaði. Erla getur bara svarað fyrir sig þar sem hún er að framleiða smávörur á innanlandsmarkað að hennar reynsla er að þessar vörur seljast bæði til Íslendinga og útlendinga en Íslendingar kaupa samt ekki sængur af henni. En það er ekki til tölur um innanlandssölu.

Pétur Guðmundsson tók til máls og talaði um að sennilega væri hluti ástæðunnar fyrir sölutregðu núna ákveðið framboð á æðardún  frá Rússlandi á lágu verði,það sé notað til að pína verðið niður.

Fréttir frá deildum

  • Vesturland – Svanur Steinarsson
    Mikil rigning en flestir náð þokkalegum dún. Þrátt fyrir ágætan dún náði kollan að koma upp ungum. Refurinn er mikið vandamál og ekki nóg sem sveitafélagið kemur að þessu. Vill nefna að honum finnst að eigendur eigi að fá leyfi til að brenna sinu en það er mikið ferli.
  • Æðarræktarfélag Snæfellinga -Ásgeir Gunnar Jónson
    Tekur undir með Svani með að veður var blautt. Áhyggjuefni á hans svæði er ásókn í þangskurð t.d. erlendir aðilar en það verður borin upp tillaga á fundinum um þangskurð. Ásgeir vill nota tækifærið hér og nefna að hann hefur verið að meta dún í smásölu en vottorðin eru stór og ljót og í óumhverfisvænum plastvasa. Hann kemur með tillögu um að fá einhverja í lið með sér til að framleiða nett falleg vottorð.
  • Dalasýsla og A- barðastrandasýsla – Helga María Jóhannesdóttir
    Æðarvarpið fór vel af stað gott veður í apríl en maí og júní úrkomusamir auk þess var svalt í verðri þetta hægði á varpinu. Þrátt fyrir það var góð dúntekja. Töluvert samt af yfirgefnum hreiðrum vegna bleytu og sérstaklega á fastalandinu en misjafnt eftir stöðum. Þau hafa fengið mann til að eyða vargi sem fór víða annars sinnir fólk þessu sjálft. Glíma við flugvarg í eyjunum en tófan og fleira í landi. Deila áhyggjum af auknum þangskurði og vilja að það verði rannsakað hvaða áhrif það hefur á æðarfuglinn og lífríkið.
  • Dúnland Ísafjarðarsýslur og V-Barðastrandasýsla – Salvar Baldursson
    Varpið gekk ágætlega en blautt vor, svæðið er stórt svo það var misjafnt. Sama baráttan við refinn sem er skæður og minkinn líka. Annars allt í svipuðu formi og vanalega.
  • Strandasýsla – Pétur Guðmundsson
    Allt betra en í fyrra, þokkaleg tíð. Mikið af fugli sem ekki varp og skilaði ekki í hreiður. Hefur dregið 619 unga úr minkagreni.
  • Varpland Húnavatnssýslu Helgi Pálsson
    Tíðarfar til dúnhirðu var slaklegt í vor, rigning og því þurfti að fara oft til að taka dún.
    Mikið um ref og mink og svo er hrafninn farinn  að valda miklum búsifjum. Uppeldi er á haugunum á Blönduósi. Deildin er loksins komin með kennitölu og heitir í dag Varpland. Varp fór snemma af stað einnig verpti eitthvað af fugli eftir Jónsmessu. Mikið af æðarungum komst upp í vor.
  • Norðvesturland – Sigurður Guðjónsson
    Voraði vel í Skagafirði en svæðið nær yfir fleira en eitt veðurfarssvæði. Fengu ekkert hret og viðraði ágætlega. Fengu samt flóð í Héraðsvötnum en þar er varp í hólmum. Óútskýrður fugladauði á Hrauni á Skaga sem sennilega hefur verið fuglakólera en dreifðist ekki út til annarra varpa en varð verulegt tjón á Hrauni. Upplifði sölutregðu, finnst hún vera orðin pínulítið löng hverju sem er um að kenna. Lítur ekki bara á æðarrækt sem atvinnumál heldur menningarmál – strandmenningu. Hafa sótt um í sjóð og fengið  styrk í sýningu og líka frá ÆÍ.
    Ekki mikið svigrúm til að standa í sýningum. Hættur að fá styrki frá félaginu en hefur fengið styrki eftir öðrum leiðum. Svartbak hefur fækkað kannski vegna þess að búið er að loka fyrir aðgang að úrgangi. Refurinn er búinn að granda tveimur vörpum í Skagafirði og er kominn vel á veg með það þriðja. Fólk hefur ekki bolmagn í litlum vörpum til að vaka yfir vörpum í einn og hálfan mánuð.
  • Æðarræktarfélag Norðausturlands – Margrét Rögnvaldsdóttir
    Héldu aðalfund og 39 mættu. Reyna að hafa fræðslu og Helgi sýndi hvernig hann ver varpið sitt. Einmuna tíð í vor og sumar og fólk almennt mjög ánægt með varpið og mikið komist upp af unga. Mikið um mink, ref og flugvarg. Annars allir mjög kátir með þetta sumar.
  • Skaftafellssýsla – Gísli Karl
    Gísli kominn til að kynna sér starf æðarbænda. Kemur sem fulltrúi Skaftafellssýslu en þar eru menn að reyn að koma starfi í gang og endurvekja félagið.

Tillögur/ályktanir

Fundarstjóri Salvar Baldursson las upp tillögur þær sem liggja fyrir fundinum. Hér eru þær settar fram eins og þær voru samþykktar.

I. Árgjald.
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands árið 2018 ályktar að árgjald fyrir árið 2019 verði kr. 6.000.

II. Styrkir til deilda. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2018 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrki vegna tilgreindra, rökstuddra verkefna, s.s. vargeyðingar. Styrkir verða einungis greiddir gegn afriti af reikningum.

III. Sjókvíaeldi og æðarfugl. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2018 ítrekar fyrri ályktanir sínar um að brýn nauðsyn sé á því að rannsaka og vakta áhrif sjókvíaeldisstöðva og stækkunar þeirra á lífríki sjávar og þar með beina og óbeina hættu fyrir vöxt og viðkomu æðarfugls.

IV. Öflun sjávargróðurs í atvinnuskyni

Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2018 ítrekar ályktun sína frá aðalfundi 2017 að í breytingum á lögum nr. 116/2006 um stjórn fiskveiða og lögum nr. 74/2012 um veiðigjald, sem varða öflun sjávargróðurs, felist ólögmæt skerðing á eignarrétti eigenda jarða sem liggja að sjó og þessi hlunnindi tilheyra, þ. á m. æðarbænda. Stjórn ÆÍ er falið að vinna að lausn málsins ásamt þeim æðarbændum sem málið varðar.

Umræður um tillögurnar

  • Sjókvíaeldi og æðarfugl: Helgi Páll segir frá sinni reynslu af sjókvíðaeldi og jákvæðum áhrifum þess á æðarvarpið að Hlaðseyri við Patreksfjörð, nú er búið að taka laxahringina og færa utar í fjörðinn.
  • Öflun sjávargróðurs í atvinnuskyni: Ásgeri Gunnar segir að þetta mál brenni á bændum í þeirra félagi lítið annað hafi verið rætt á aðalfundi deildarinnar.
    Erla Friðriksdóttir segir að með nýjum lögum sé verið að ganga á eignarétt landeigenda verið sé að innheimta auðlindagjald eða skatt af landareign.
    Kristinn segir að grundvöllurinn að þessu gjaldi sem fiskistofa ætlar að taka er sá að rannsaka þurfi þang hann telur að búin sé að rannsaka þang í mörg ár og þeim sem hafa slegið þang hafi veri gert að skila skýrslum, hann spyr hvað  ætlar fiskistofa að fara að rannsaka sem ekki er búið að gera nú þegar, stutt sé í að tekið verið gjald af rúllunum og kollunum.
    Helgi Pálsson talar um hnignun vistkerfa, talar um að þari og þang sé horfið.
    Greinargerð með þessari tillögu lá fyrir fundinum og var send út í tölvupósti til félagsmanna.
    Atli sér ekki annað en að félagið þurfi að vinna að þessu stóra máli í samvinnu við aðra hagsmunaaðila.

Kosningar

Kosið var um tvo menn í stjórn og tvo í varastjórn. Salvar og Sólveig Bessa gáfu ekki kost á sér til endurkjörs í aðalstjórn. Sigríður Magnúsdóttir og Margrét Rögnvaldsdóttir gáfu kost á sér í aðalstjórn, ekki komu önnur framboð og þær samþykktar með lófataki. Tvö framboð lágu fyrir í varastjórn. Það voru þeir Páll Þórhallsson og Magnús Helgi Jónasson, voru þeir samþykktir með lófataki. Páll er kosinn til  þriggja ára og Magnús til eins árs. Þá var Guðrún Gauksdóttir formaður kosinn búnaðarþingsfulltrúi og varaformaður Erla Friðriksdóttir til vara. Ásgeri Gunnar kosinn sem skoðunarmaður reikninga til tveggja ára.

Önnur mál

Guðmundur á Hvammstanga kveður sér hljóðs til að tala um félagsgjöldin, vill vekja athygli á að félagaskráin sem gengið hefur um salinn sé eitthvað gölluð það sé búið a henda út af skránni. Sæmundur svarar og segir að stjórn viti nú þegar af þessu og  ein ástæða sé að kerfið hafi eitthvað  klikkað, það sé ekki verið að henda fólki vitsvitandi út en tekið var vel til í skránni fyrir tveimur árum en þetta þarf að athuga vel og farið verður yfir hvað raunverulega hefur gerst.

Sigríður spyr hvernig farið sé að því að stofna deild. Margrét ætlar að vinna að þessum málefnum og aðstoða við að stofna deildir.

Formaður slítur fundi

Guðrún þakkar gestum fundarins og fundarmönnum góða fundarsókn. Þakkar Bessu og Salvari fyrir samstarfið og framlag þeirra til ÆÍ á liðnum árum og býður nýtt fólk velkomið í stjórn.

Hún segir að stjórnin taki vel við ábendingum og vinni eftir þeim.

Guðrún nefnir að halda eigi upp á  50 ára afmæli að ári og hún hvetur félaga til að hafa samband með hugmyndir fyrir afmælishátíð.

Fundi slitið kl. 16:00

Fundarritari

Sólveig Bessa Magnúsdóttir

48. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2017

48. aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands
Hnitbjörgum Raufarhöfn 26. ágúst 2017 kl. 10:00

76 mættir

Fundarsetning
Guðrún Gauksdóttir formaður setti fundinn og bauð fólk velkomið. Hún lýsti ánægju með hversu vel væri mætt til fundar en það sýndi sig að ávallt væri betri mæting á fundina þegar þeir væru út á landi. Það væri stefna stjórnar að hafa þá á landsbyggðinni þriðja hvert ár.
Guðrún gerði að tillögu sinni að Salvar Baldursson yrði fundastjóri og Sólveig Bessa Magnúsdóttir ritari og var það samþykkt.

Salvar tók við stjórn fundarins og fór yfir praktísk atriði varðandi hópverkefni og fl. Gengið til aðalfundardagskrár.

Skýrsla stjórnar: Guðrún Gauksdóttir
Guðrún Gauksdóttir formaður byrjaði á að segja frá hverjir væru í stjórn ÆÍ en nú eru það þau: Erla Friðriksdóttir, Salvar Baldursson, Sólveig Bessa Magnúsdóttir og Sæmundur Sæmundsson í aðalstjórn og þær Margrét Rögnvaldsdóttir og Sigríður Magnúsdóttir í varastjórn.
Að venju fór formaður yfir veðurfar á landinu á varptíma en í vor varð mikil úrkoma og því vandi vegna bleytu í öllum landshlutum en í mismiklu mæli þó. Mikilvægt er í þannig árferði að geta þurrkað dúninn fljótt. Hreinsunaraðilar tóku fljótt við dúni til að geta þurrkað og hreinsað sem fyrst en eins eru æðarbændur margir hverjir með góða aðstöðu til að þurrka dún. Í tengslum við það væri gaman að taka saman þær fjölbreyttu aðferðir og tæki sem bændur nota við þurrkun dúns.
Af verkefnum stjórnar hefur stærsta málið verið viðbrögð við niðurfellingu búnaðargjalda og hvernig ÆÍ skuli bregðast við því, greinargerð frá stjórn ÆÍ liggur fyrir fundinum og tilgangur hópavinnu er að fá fram hjá félagsmönnum hvert skal stefna. Önnur verkefni eru málefni sjókvíaeldis og breytingar á lögum um fiskveiðistjórn að því er tekur til öflunar sjávargróðurs. Í þriðja lagi eru verkefnin fólgin í aðstoð við félagsmenn á ýmsan hátt og svara fyrirspurnum kaupenda um seljendur á æðardúni eða upplýsa almennt um æðarfuglinn. Verið að vinna að samræmdu friðlýsingarskilti. Guðrún minnti á kynningarefnið, bæklinginn og DVD disk.

Ársreikningar: Sæmundur Sæmundsson
Gjaldkeri fór yfir ársreikninga félagsins. Helstu tölur úr ársreikningi eru að tekjur voru kr. 4.670.802, gjöld kr. 1.721.920, hagnaður kr. 2.948.882, að teknu tilliti til fjármunatekna og fjármagnsgjalda er niðurstaðan kr. 3.297.797. Efnahagsreikningur félagsins sýnir að eignir félagsins eru kr. 15.837.921.
Sæmundur nefndi að félagsgjöld séu að skila sér seint inn. Aðalbreytingar hjá félaginu verða nú að búnaðargjöld koma ekki lengur inn.

Fyrirspurnir um skýrslur og reikninga.
Fyrirspurn um cd diskinn hvort hann væri á youtube rás. Erla svaraði því að myndin væri inn á heimssíðunni þó hún væri ekki í eins góðri upplausn og á diskinum
Ábending kom um að hafa bankanúmer til að leggja inná, það væru ekki allir með heimabanka. Sæmundur og Guðrún svöruðu því til að þetta verði á næsta fundarboði, reikningsnúmer var alltaf í útsendum gögnum en hefur fallið niður síðustu tvö ár, bætt verður úr því.
Spurt var hvað fjármagnsgjöld væru. Sæmundur svaraði því að það væru í þessu tilviki þóknanir til banka fyrir að innheimta félagsgjöld.
Fundarstjóri bar upp ársreikninga félagsins og voru þeir samþykkir samhljóða.

Kosningar
Kosið var um formann og skoðunarmann reikninga. Guðrún Gauksdóttir gaf kost á sér áfram og var hún endurkjörin formaður. Pétur Guðmundsson gaf einnig kost á sér áfram og var endurkjörinn sem skoðunarmaður reikninga. Þá var formaður kosinn búnaðarþingsfulltrúi og varaformaður til vara.

Tillögur/ályktanir
Fundarstjóri Salvar Baldursson las upp tillögur þær sem liggja fyrir fundinum. Hér eru þær settar fram eins og þær voru samþykktar.

I. Árgjald
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands árið 2017 ályktar að árgjald fyrir árið 2018 verði kr. 5.000.
II. Styrkir til deilda
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2017 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrki vegna tilgreindra, rökstuddra verkefna, s.s. vargeyðingar.
Styrkir verða einungis greiddir gegn afriti af reikningum.
III. Minka- og refaveiði
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2017 hvetur stjórnvöld til að auka fjármagn til refa- og minkaveiða. Æðarræktarfélagið hvetur einnig ríkið og sveitarfélög landsins til að koma á samræmdum reglum um veiðar þessara dýra. Þá beinir aðalfundur því til stjórnar félagsins að hún beiti sér fyrir því að leitað verði nýrra leiða í baráttunni fyrir því að tryggja æðarvarp gegn ágangi minks, refs og flugvargs.
IV. Öflun sjávargróðurs í atvinnuskyni.
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2017 ályktar að í breytingum á lögum nr. 116/2006 um stjórn fiskveiða, sem varða öflun sjávargróðurs og taka gildi 1. janúar 2018, felist ólögmæt skerðing á eignarrétti eigenda jarða sem liggja að sjó og þessi hlunnindi tilheyra, þ. á m. æðarbænda. Stjórn ÆÍ er falið að vinna að lausn málsins ásamt þeim æðarbændum sem málið varðar.
V. Sjókvíaeldi og æðarfugl
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2017 ályktar að brýn nauðsyn sé á því að rannsaka og vakta áhrif sjókvíaeldisstöðva og stækkunar þeirra á lífríki sjávar og þar með beina og óbeina hættu fyrir vöxt og viðkomu æðarfugls.

Umræður um tillögurnar

  • Ályktun um árgjald:
    Sæmundur gerði grein fyrir hvers vegna ákveðið er að hækka árgjaldið úr 4.000 í 5.000 en búast má við að félagsgjöld þurfi að hækka næstu ár til að mæta tekjutapi vegna afnáms búnaðargjalds.
  • Ályktun um styrki til deilda:
    Sæmundur gerði grein fyrir þessari tillögu en sú breyting er í þessari tillögu að einungis verður greitt til deilda en ekki til einstaklinga innan deildanna til að hvetja til þess að deildir séu virkar og haldi utan um starfið.
  • Ályktun um refa- og minkaveiðar:
    Nokkur umræða varð um þessa tillögu og almennt um veiðar. Helgi Þorsteinsson nefndi að það þyrfti að flýta grenjaleitum. Helgi Pálsson taldi að það gengi ekki alltaf upp að flýta grenjavinnslu því þá næðist kannski að vinna greni en refurinn næðist e.t.v. ekki því hann forðast að koma að greninu næstu daga. Valgeir Jónasson spyr hvort við þurfum ekki að gera eitthvað í sambandi við flugvarg. Helgi Þorsteinsson nefndi að hægt væri að nota myndavélar við greni, refurinn búinn að vinna mikinn skaða ef farið er á greni í lok júní. Marinó Oddsson nefnir að mikið sé af nýjum grenjum og þess vegna ekki nóg að leita á þekktum stöðum, launin séu svo lág að ekki fáist menn. Atli Árnason, saknar þess að ekki sé tekið á flugvarginum og vill fá það inn í þessa tillögu. Jóhannes Árnason á Höskuldarstöðum nefnir að skelfilegt sé að sjá það í kringum fiskvinnslustöðvar að slori sé sturtaða í sjó. Björgvin Sveinsson vill benda á vetrarveiði því refur sem skotinn er að vetri fer ekki á greni að vori.
    Tillaga kom fram um breytingu á útsendri tillögu þar sem varnir gegn flugvargi er bætt inn í og var það Samþykkt.
  • Öflun sjávargróðurs í atvinnuskyni:
    Greinargerð með þessari tillögu lá fyrir fundinum og var send út í tölvupósti til félagsmanna.
    Atli sér ekki annað en að félagið þurfi að vinna að þessu stóra máli í samvinnu við aðra
    hagsmunaaðila.
  • Sjókvíaeldi og æðarfugl
    Hallur Þorsteinsson telur tillögurnar tvær IV og V snúast um einkahagsmuni fárra æðarbænda og það sé e.t.v. ekki hlutverk æðarræktarfélagsins að hafa puttana í eignarhaldi á svæðum. Salvar nefndi að stjórn æðarræktarfélagsins hefði einungis þá afstöðu að það þyrfti að fylgjast með sjókvíaeldinu en að öðru leiti ekki sett sig upp á móti því.

Önnur mál
Enginn hvað sér hljóðs

Ávörp gesta: Einar Ófeigur Björnsson stjórnarmaður Bændasamtaka Íslands
Einar Ófeigur kynnti sig og sagðist vera sauðfjárbóndi, skógarbóndi og æðarbóndi á Lóni í Kelduhverfi. Hann flutti kveðju formanns bændasamtakanna sem ekki átti heimangengt. Einar sagði að s.l. ár hafi verið annasamt hjá BÍ en nú séu miklir umbreytingatímar hjá samtökunum. Eitt af stóru viðfangsefnum s.l. árs er vinna í nefnd vegna búvörusamninga. Í hugmyndfræði sem BÍ hefur þar að leiðarljósi rúmast æðarræktin vel, þar sem hún byggist á sjálfbærni og góðri umgengni við náttúruna. Hann nefndi að kannski væru enn ónýtt tækifæri til að vinna úr dúni og skapa þannig aukin verðmæti s.s. minjagripi fyrir ferðamenn, það eru ýmsir sjóðir sem hægt væri að fá úr ef menn luma á góðri hugmynd. Taldi hann að nú þyrftu menn að vera í meiri vörn til að verja byggðir landsins en nokkru sinni fyrr, ekki síst vegna mikilla erfiðleika í sauðfjárræktinni. Breyting á innheimtu félagsgjalda hefur verið stórt verkefni hjá BÍ en þær breytingar urðu um síðustu áramót að búnaðargjald féll niður. Eftir breytingarnar metur hver og einn hvort hann sér hag sinn í að vera í BÍ þ.e. greiðsla félagsgjalda er frjáls en ekki í formi skatta af veltu eins og þegar búnaðargjöld voru. Einar útskýrði nánar hvernig félagsaðild er núna og hvernig greiðslur á félagsgjöldum væru og nefndi einnig að aðildarfélög BÍ þyrftu að ákveða innan sinna samtaka hvernig þau innheimtu sín félagsgjöld og fjármögnuðu sín samtök. Hann nefndi einnig að í samþykktum BÍ væri skilyrði um að þeir sem kosnir væru á búnaðarþing væru í BÍ. Hann sagði að eðlilegt væri að félög líkt og ÆÍ velti því fyrir sér hvað það hefði út úr því að vera í samtökum bænda en eftirfarandi mætti hafa í huga; Bændasamtökin vinna að hagsmunum allra bænda og eru málsvari stéttarinnar, aðild eflir kynni innan stéttarinnar, BÍ vinnur að ýmsum kynningar- og ímyndarmálum landbúnaðarins, félagsmenn njóta ráðgjafar um það sem snertir bændur, BÍ kemur fram fyrir hönd bænda gagnvart ríkisvaldinu og gerir samninga fyrir bændur. Félagsmenn njóta 30% afsláttar af flestum forritum BÍ og fá sérkjör á gistingu á Hótel Sögu, félagsmenn geta leigt orlofsíbúðir á höfuðborgarsvæðinu og orlofshús á Hólum í Hjaltadal, sem félagsmaður er hægt að sækja um í stuðning í starfsmenntasjóð og nýjan velferðarsjóð. En meginatriðið er samtakamáttur heildarinnar og verður meiri eftir því sem fleiri taka þátt, slagkraftur fjöldans skipir öllu máli. Einar hvetur alla til að vera félagsmenn í BÍ en að sjálfsögðu er það val. Lokaorð hans voru „sameinaðir stöndum við sundraðir föllum við“.

Hópavinna
Fundamönnum var nú skipt í sex hópa hver með sinn hópstjóra, viðfangsefni hópanna voru:

  • Hvert er hlutverk Æðarræktarfélags Íslands?
  • Hver eru verkefni Æðarræktarfélags Íslands?
  • Hver er framtíðarsýn félagsmanna fyrir Æðarræktarfélag Íslands?

Eftir hópavinnu las Salvar fundarstjóri upp nokkra punkta af því sem hópavinnan hafði skilað en afraksturinn fer til stjórnar sem vinnur úr þeim og kynnir félagsmönnum síðar.

Guðrún Gauksdóttir tók til máls og sleit formlegum aðalfundi. Hún þakkaði Margréti Rögnvaldsdóttir og hennar félögum fyrir skipulag og þeirra vinnu við fundinn og dagskrána.

Skoðunarferð
Eftir hádegi var farin skoðunarferð í tveimur rútum um Sléttu og Langanes. Leiðsögumenn voru Jóhannes Árnason frá Höskuldarnesi og Sverrir Möller frá Ytra-Lóni sem sögðu frá því sem fyrir augu bar á akstrinum og lífi fólks fyrr og nú á þessu svæði en mikil byggð var þar áður fyrr sem nú er mikið til lögst af. Fyrst var skoðað Heimskautagerðið sem stendur á hæð ofan við Raufarhöfn. Þar sagði Jónas Friðrik Guðnason frá þessu áhugaverða verkefni sem hefur verið í vinnslu í nokkur ár og er ekki lokið enn. Þá var ekið á Langanes yfir Hófaskarð og um Þórshöfn. Stoppað var við nýlegan fuglaskoðunarpall við Skoruvíkurbjarg sem heitir Járnkarlinn. Pallur þessi er mikið mannvirki og úr honum er gott að skoða fuglinn í bjarginu. Að lokum var stoppað í Skálum og skoðaðar minjar fiskiþorps sem stóð í blóma á fyrri hluta 20 aldar en er nú í eyði. Á Skálum var áð um stund enda boðið upp á glæsilegar veitingar á dúkuðum borðum í boði Æðarræktarfélagsins en í umsjón heimafólks.

Kvöldverður í Hnitbjörgum og kvölddagskrá
Margrét Rögnvaldsdóttir bauð fólk velkomið og þakkaði leiðsögufólki aðstoðina í ferð dagsins.
Yfir borðhaldi og inn á milli dagskrárliða sem hér neðar er gerð grein fyrir fór heimafólk með gamanmál í formi söngs og leiks. Einnig var happdrætti með ýmsum góðum vinningum úr héraði.

Sölumál
Pétur Guðmundsson og Erla Friðriksdóttir fóru í nokkrum orðum yfir sölumál á dún. Erla sagði að það hafi farið mikið af dún út árið 2016 eða 3.382 kg og útflutningsverðið var um 205 þúsund á kg. Í maí á þessu ári fóru 27 kg. og útflutningsverðið var um 190 þúsund en ekkert var flutt út í júní. Hún man ekki eftir að það hafi gerst fyrr að ekki fari æðardúnn í útflutning einn mánuð hvað þá í júní þegar nýi dúnninn er að koma inn, ástæðan er e.t.v. sú hversu mikið fór út á síðasta ári. Hún nefnir að það sé aðeins niðursveifla í íslenskum krónum en ekki mikill munur í erlendri mynt. Pétur talar um að það séu fréttir um að það séu til birgðir hjá kaupendum erlendis og það sé e.t.v. ástæða minni sölu nú en hann áréttar að menn megi passa sig í að slá verðinu ekki niður þó komi sölutregða í nokkra mánuði.

Kynning á verkefni um fullunna vöru – Sæmundur Sæmundsson
Sæmundur sagði í máli og myndum frá áhugaverðu verkefni sem sonur hans, Kristján Pétur Sæmundsson og tengdadóttirin Birta Ísólfsdóttir, eru að vinna að með hönnun og framleiðslu á hágæða útivistarjakka þar sem æðardúnn er notaður í fyllingu. Parið tók þátt í frumkvöðlakeppni sem heitir Gulleggið og lentu þar í öðru sæti. Framleiðslan verður seld undir vörumerkinu S. Stefánsson og co en það vörumerki var í eigu Sæmundar Stefánssonar föður Sæmundar. Sæmundur eldri var frumkvöðull við að byggja upp og nýta æðarvarpið í Hrísey. Hugmyndin er að nýta sögu ættarinnar og þá staðreynd að æðardúnn er einstök hrein náttúrafurð, til að markaðssetja útivistarjakkann.

Fréttir frá deildum

  • Strandasýsla -Pétur Guðmundsson
    Pétur sagði að vorið hefði verið hroðalegt, mikil rigning og dúntekja verið u.þ.b. þriðjungur af dún í meðalári. Taldi hann að mikið af fuglinum hefði ekki orpið. Í sambandi við varg er lítið um mink, tekist hefur nánast að útrýma honum.
  • Vestur -Húnavatnssýsla – Helgi Pálsson
    Á hans svæði eru 7-8 vörp varpið tókst ágætlega í vor en það dróst fram á sumarið lengur en venjulega. Kannski aðeins minna varp en áður en það hafa verið toppár frá 2011. Hann sagði að íslenski refurinn væri bara staðalbúnaður í íslenskum vörpum. Ekki mikið um mink og síðan 2006 hefur ekki verið drepinn minkur í Heggstaðanesinu.
  • Vestur- Barðastrandasýsla og Ísafjarðasýslur – Dúnland – Salvar Baldursson
    Ekki mikil starfsemi hjá félaginu s.l. ár, fáir fundir. Salvar talaði um að að dúntekja hefði verið misgóð á svæðinu enda svæðið stórt, rigningunni hefði verið misskipt og rigning hefur mis mikil áhrif í vörpum eftir undarlagi. Erfitt að eiga við ref og mink á svæðinu.
  • Snæfellsnes og Hnappadalssýsla – Ásgeri Gunnar.
    Ásgeir segir að á hans svæði hafi verið góð tíð og gott varp.
  • Skagafjarðardeild – Helga Ingimarsdóttir
    Helga segir ekki hafa verið haldinn fundur í nokkur ár hjá þeim. Hún segir að varp hafi gengið misvel, fyrstu kollur hafi komið snemma eða í lok apríl en það virtist samt sem fuglinn skilaði sér ekki í varp. Mikil bleytutíð og fólk hafi þurft að leggja mikla vinnu í þurrkun og dúnn sé allt að því 20-30% minni en venjulega. Mikið áhyggjuefni er aukinn ágangur af flugvargi en eins hjá þeim og annars staðar mikill ágangur af mink og ref.
  • Æðarræktarfélag Norð- Austurlands – Margrét Rögnvaldsdóttir
    Margrét sagði frá því að þau hefðu haldið löglegan aðalfund en félagið hafði verið sofandi lengi, miklar væntingar væru um gott starf. Misjafnar sögur af varpi á svæðinu sumstaðar var mikil bleyta. Mikið verið að berjast við flugvarg. Á sléttu er lítið um ref og mink en meira í Vopnafirði.

Sunnudagur 27. ágúst
Boðið var upp á fjórar ferðir milli 10:00-12:00. Þar sem heimafólk gekk með hópum eða tók á móti á bæjum sínum. Það var gengið á Hraunhafnartanga með Guðrúnu Sigurðardóttur Harðbak, farið í heimsókn í Skinnalón þar sem Hallur Þorsteinsson tók á móti fólki, farið í Núpskötlu og gengið á Rauðanúp þar sem Kristbjörg og Helga Jónsdóttir tóku á móti gestum og/eða farið í Grjótnes þar sem Gunnar Páll Baldursson sýndi sitt ættaróðal. Flestir fundagestir nýttu þetta boð og gaman var að upplifa einstaka gestrisni heimafólks.

Fundarritari
Sólveig Bessa Magnúsdóttir

47. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2016

Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands.                                                                                       Kötlu II, Hótel Sögu 12. nóvember 2016.

Guðrún Gauksdóttir formaður setti fundin kl. 11:00. Bauð alla velkomna og afsakar það að sumir hafi fengið fundarboðið seint. En ef engar athugasemdir eru þá sé fundurinn rétt boðaður. Upplýsir að fundurinn verðið hljóðritaður. Tilnefnir Salvar Baldursson sem fundarstjóra og Margréti Rögnvaldsdóttir sem fundarritara. Það var samþykkt.

Salvar ber upp hvort einhver geri athugasemd við fundarboð. Það var ekki gert og hann fór yfir dagskrána. Gerir breytingu á röðun dagskrár. Niels Árni Lund frá Atvinnuvegaráðuneytinu er fyrstur á dagskrá.

Atvinnuvegaráðuneyti. Niels Árni Lund.

Niels Árni flytur kveðjur frá Gunnar Braga. Ráðuneytið telur að Æðarræktarfélag Íslands sjái vel um málefni æðarbænda. Talar um merkingar á vörum og notkun á dún. Ráðuneytið sé opið fyrir tillögum um minna eða breytt gæðavottorð en það sem nú er notað fyrir minni fullunna vöru eins og t.d. vettlinga eða húfur. En frumkvæði fyrir slíkum breytingum verði að koma frá æðarbændum sjálfum það kemur ekki úr ráðuneytinu segir Níels Árni. Gott námskeið hefur verið fyrir dúnmatsmenn á vegum Hvanneyra og ráðuneytisins. Breyting á Bændasamtökunum breytir ekki því að þau sinna áfram því að afhenda dúnmatsmönnum öll sín gögn. 20 dúnmatsmenn starfa í landinu. Þetta er allt í góðu ferli að mati ráðuneytisins. Hefur sjálfur vottað með bréfi til útflytjenda að dúninn sé ósýktur og farið sé að öllum reglum um náttuúrvernd. Ef eitthvað sem æðarbændur vilja að ráðuneytið sinni þá verður frumkvæði að koma frá æðarbændum.

Skýrsla stjórnar. Guðrún Gauksdóttir.

Guðrún þakkar Birni Inga Knútssyni gjaldkera félagsins samstarfið en hann fer úr stjórn. Sæmundur tók sæti í aðalstjórn í staðinn og tók líka að sér að vera gjaldkeri. Guðrún fór yfir það helsta í starfi stjórnar og í æðarvarpinu. Æðarvarp síðastliðið vor og sumar var mjög gott vegna góðs tíðarfars. Almennt séð eru fregnir mjög góðar.

Verkefni stjórnar . Kynningarefni bæklingur og diskur á 4 tungumálum eru komin í hús. Félagsmenn seti sig í samband við Guðrúnu ef þeir vilja fá DVD myndina. Diskurinn verður seldur á kostnaðarverði. Það hefur verið eftirspurn eftir disknum sérstakleg frá Þýskalandi. Myndin er inn á heimasíðu félagsins. Líka hægt að fá bæklinga til að nýta í sölu. Hann er líka seldur á kostnaðarverði. Söfn og kynningarstarfsemi hafa fengið bæklinga ókeypis. Heimasíðan er komin í gagnið en við viljum nýta hana betur. Bæði til þess að félagsmenn geti nýtt sér hana og líka kaupendur æðardúns. Kallar eftir upplýsingum frá félagsmönnum sem vilja koma sér á framfæri eða þeir sem eru að selja dún. Rannsókn sem átti að fara fram í Japan á markaðsmálum datt upp fyrir vegna þess að rannsóknaraðilinn rakst alls staðar á lokaðar dyr. Styrkur sem fékkst til að rannsaka markaðinn nýtist vonandi í annað verkefni. Stjórnin fór í átak til að auka friðun æðarvarpa. Sendi leiðbeiningar um hvernig æðarbændur ættu að ber sig að. Mjög góðar leiðbeiningar eru á vef Sýslumanns. Nú eru 48 æðarvörp auglýst friðuð. Stjórn ætlar að fylgja þessu eftir. Guðrún segir að stjórnin hafi rætt um hvernig við bregðumst við því að búnaðargjald verði fellt niður um áramót. Kemur betur fram við tillögur frá þessum aðalfundi. Deildir og stjórn finni út saman niðurstöðu í þessu máli. Einnig hefur stjórn rætt nýtingu auðlinda sjávar og sjávarsvæða. Sérstaklega í sambandi við þangskurð og sjóeldi. Guðrún sagði frá velheppnuðu dúnmatsnámskeið síðastliðið vor. Verið að undirbúa námskeið í æðarvarpi sem verður í vor í samvinnu við Lanbúnaðarháskólann. Japanskur aðili vill fá dúnfjaðrir. Guðrún sendi þetta á söluaðila dúns en ef einhver vill fá þessar upplýsingar þá er ekki annað en að setja sig í sambandi við Guðrúnu.

Skýrsla hlunnindaráðgjafa. Sigríður Ólafsdóttir.

Hefðbundið ár. Sigríður stóð fyrir dúnmatsnámskeiði með Landbúnaðarháskólanum. Sumir hafa sent henni hnit vegna friðlýsingar og hún sent til Landhelgisgæslunnar. Ekki nein breyting vegna minka og tófu. Sigríður talar um að vegna breytinga á Bændasamtökunum þá verði líka breytingar á starfi hlunnindaráðgjafa. Starfið minnki. Hvaða þjónustu gætu æðarbændur hugsað sér að kaupa frá RML?

Reikningar félagsins; Björn Ingi Knútsson.

Hefðbundinn reikningur. Staða félagsins er sterk. Aflast meira en eytt er. Gott vegna verkefna framtíðarinnar þar sem búnaðargjaldið er að hverfa. Formaðurinn Guðrún hefur verið dugleg að þefa upp ýmsa styrki. Fengum styrk á síðast ári upp á 1 milljón. Björn telur að innheimta félagsgjalda hafi gengið vel þó svo að minna hafi skilast inn 2015 en 2014 þrátt fyrir fjölgun félaga. Seðilinn birtist í heimabanka undir valfrjálsar greiðslur. Skorar á deildir að hvetja sitt fólk að borga félagsgjöldin. Deildir sem ekki hafa kennitölu og bankareikning fá ekki hlutdeild sína í félagsgjöldum. Heimasíðan orðin mjög fín. En hún auðvitað kostar. Aðalfundur á Hótel Sögu er ódýr en við höldum aðalfund 3 hvert ár úti á landi sem kostar meira. Einn stjórnarfundur var kostaður í Stykkishólmi 2015.

Fyrirspurnir og umræður

Miklar umræður urðu um innheimtu félagsgjalda og ýmsir tóku til máls. Kvartað yfir því að gjaldið sé skráð undir valgreiðslur í heimabankanum. Þetta fari fram hjá mörgum. Björn benti á að þetta væri gert til þess að ekki kæmu dráttarvextir á félagsgjöldin.   Nokkrir félagsmenn kvarta yfir því að þeir hafi ekki verið rukkaðir um félagsgjaldið. Auk þess sem sumir eru ekki með heimabanka og fá þar að leiðandi enga rukkun. Þessi umræða lýkur með því að Guðrún formaður segir að stjórnin taki allt þetta til skoðunar og leysi málið með innheimtu félagsgjalda. Þannig það sé alveg ljóst hverjir hafi kosningarrétt á aðalfundi.

Búnaðargjaldið er í skoðum hjá stjórn ÆÍ og formönnum deilda. Stjórn kynnir þetta til félagsmanna.

Fyrirspurn kom um hvort hægt væri að fá upplýsingar um umferð á heimasíðunni. Guðrún er ekki með þær upplýsingar núna en þær upplýsingar er hægt að nálgast.

Spurningar um hvað æðarbændur græða á því að hafa friðlýst varp. Hagur hvers og eins og líka heildarhagur. Sýnileg fyrir vikið. Þannig við getum takmarkað umferð yfir landið og flug. Þessar upplýsingar eru á heimasíðunni en fólk getur óskað eftir að fá þetta í pósti.  Bæði einstaklingshagsmunir og heildarhagsmunir. Æðarbændur hafa þá lögin á bak við sig ef varp er friðlýst. Það þarf að merkja friðlýst æðarvarp og Guðrún sagði að það væri stefna stjórnar að koma upp sameiginlegu skilti til að merkja slíkt varp.

Salvar ber upp til samþykktar skýrslu stjórnar og reikninga. Allir samþykkja.

Léttur hádegisverður Kl. 12:00‐13:00

Fræðsluerindi. Varpvistfræði æðarfugls við Breiðafjörð Fyrirlesari: Dr. Þórður Örn Kristjánsson

Þórður ólst upp með æðarfugli og ákvað að verða fuglafræðingur. Markmið verkefnisins var að athuga hvort þéttleiki æðarvarps og sníkudýr í fuglinum hefði áhrif á æðuvarp. Rannsóknarsvæðið var í Breiðafirði þar sem 25% af íslenska æðarfuglastofninum er staðsettur.

Sníkjuhreiður þar sem kollur lauma eggi í annarra hreiður er útbreidd varphegðun meðal andfugla í mjög þéttu varpi. Hvers vegna gera þær þetta? Hugsanlega vöntun á góðu hreiðurstæði. Eða kvenfuglar ekki í nægilega góðu líkamsástandi fyrir álegu og auk þess minnkar líkur á afráni eigin eggja úr urptinni. Áleguhegðun rannsökuð með merkingum fugla með litun á gogg. Skoðað hvernig er í ofurþéttu varpi miðað við venjulegt. Samhjálp í ofurþéttu varpi. Mörg egg og líklegt að fleiri kollur eigi eggin einnig skyldleiki. Þétt varp verður til þess að hugsanlega ruglast kolla á því hvaða hreiður hún á sjálf. Minnkandi hitatap frá varpblettinum á því að leggjast á heit egg. Æðurin missir allt af 45% af líkamsþyngd við álegu. Samband milli urptarstærðar og líkamsástands er algengt. Hvað léttast kollur mikið? Ekki samband á milli stærðar? Eiga eldri kollur stærri urpt en yngri? Hlutfallslegt var 32% en þyngdartap per dag er 26 gr. Þungar kollur við upphaf álegu misstu hlutfallslega meiri þyngd en léttari. Fara sjaldnar af hreiðri og léttist meira. Ef kollur voru léttar og hugsanlega ungar nutu þær þess að aðrar kollur lágu á þeirra hreiðri. Ekkert samband fannst á milli urptarstærðar og líkamsþyngdar. Ekkert samand fannst á milli dúntekju og þyngdartaps kollu á álegu. Æðarfulgar 7-15 ára eru líklegastir til að sinna óvenju stórum urptum. Mörg snýkjudýr eru í æðarhreiðrum. Geta haft neikvæð áhrif á fuglin. Allur lífsferill flóa á sér stað í hreiðrinu sjálfu. Sníkjudýrin eru í hreiðri fugla en ekki á fuglunum sjálfum. Alls konar smákvikindi en bara tvö dýr. Dúnflóin og sjófuglamítilinn. Munur á milli varpa. Meira flóarmagn í þéttu hreiðurstöðum. Kollur éta mikið fyrir varptímann. Mest af skelfiski, kuðungi, ígulkerum og kröbbum.   Æðarungar éta mestmegnis marflær fyrstu vikurnar. Kuðungar voru alltaf aðalfæðan nema árið 2007 þegar bertálknar voru ráðandi. Lykilfæða á Breiðafirði reyndist vera flekkunökkvi. Samlokur ekki mikilvæg fæða. Talsvert aðrar niðurstöður en hafa fengist áður. Lífmassi og fjölbreytt fæðuframboð í Breiðafirði. Þannig ekki þarf að leita eða eyða orku í að finna fæðu. Breiðafjörður tilvalið búsvæði æðarfugla. Mjög áhugavert erindi Þórðar. Það er hægt að nálgast alla rannsóknina á heimasíðu Háskóla Íslands www.hi.is

Fræðsluerindi. Auðlindir í netlögum. Lagaleg umgjörð um öflun sjávargróðurs. Fyrirlesari: Arnór Snæbjörnsson, lögfræðingur frá Atvinnuvegaráðuneytinu.

Geri grein fyrir frumvarpi um nýtingu þangs og þara. Lagarammi um nýtingu nytjastofna auðlinda sé sjálfbær. Sjávargróður er nytjastofn í ramma laganna. Reynsla frá Breiðafirði. Nýting aðallega í því að slá þang í fjörum. Líka verið tekinn þari með gripkló. En þarinn vex mest utan netlagnar allt að 30 m dýpi. Það er aðallega hrossaþari sem er nýttur. Engin fyrirmæli í löggjöf en þarf að setja lög og reglur um það. Sérbúnir sláttuprammar slá þangið. Klóþang vex í fjöru . Svipar um sumt til landbúnaðar frekar en sjávarútvegs. Fjörueigendur eru landeigendur yfirleitt bændur. Þari hrossaþari/stórþari vex á meiri dýpi þ.e. langmestu leyti utan netlagna. Nýting hefur verið stöðug hingað til. En nú eru að minnsta kosti tveir aðilar sem ætla að hefja vinnslu á þessu sviði. Þessir nýju aðilar hafa þess vegna ýtt við nýju regluverki. Frumvarpið byggir að leggja þetta inn undir fiskiveiðstjórnarlöggjöfina. Upplýsingaöflun og skráning afladagbók. Eftirlit með nýtingu. Skoðað í framhaldi hvort ætti að setja frekari reglur. Enginn má stunda þessa vinnslu án þess að hafa leyfi frá Fiskistofu. Þannig yrði sláttuprammi skráður sem skip.   Heimilað er að setja skilyrði fyrir útbúnaði pramma. Þurfa að skila inn veiðiskýrslu. Þarf að ná samkomulag við landeiganda um heimild til öflunarinnar áður en leyfishafi hefur öflun sjávargróðurs. Utan netlaga þá þarf heimild til að skipta svæðinu í hólf og takmarka öflun utan þeirra og þannig væri svæðin lokuð skipulega til að hvíla þau inn á milli. Lagt á veiðigjald til að standa undir rannsóknum og eftirliti.  Eigendur sláttupramma borga það gjald. Þetta er takmörkuð auðlind og ekki til nóg þekking. Aukin áhersla á rannsóknir næstu 3 ár. Landeigandi ræður líka mikið um notkun. Frumvarpið myndi gilda tímabundið og síðan endurskoðað. Það komu tillögur að breytingum í meðferð þingsins. Breiðafjörðurinn bestur til nýtingar og þar eru þeir nýju aðilar að hefja starfsemi. Möguleiki á að leyfisveita fjölda móttökusvæða. Kvóti á svæðum. Sækja þarf um að fá starfsleyfi. Ýmislegt þá skoðað eins og t.d. fjárhagslegt bolmagn. Leyfi myndi gilda til 15 ára í senn og endurskoðað með tilliti til aflamagns. Heimild til að breyta eða afturkalla leyfi til verndar umhverfinu og til að endurskipuleggja stjórn sé um að ræða brot á lögum eða skilyrðum. Samþykkt að núverandi Þörungaverksmiðja á Reykhólum myndi njóta forgangs umfram aðra umsækjendur. Þetta þýðir að landeigendur gætu samið við þá einu aðila sem hefðu leyfi og þeir vildu fá til sláttar á sínu svæði. Frumvarpið er ekki samþykkt en verður líklega lagt aftur fyrir þingið. Til skoðunar er að skipa sérstakan samráðshóp um nýtingu og verndun þangs og þara.

Umræður og fyrirspurnir.

Netlögin við stórstraumsfjöru. Þangið er innan við netlögin. Nýting í nágrannalöndum er með ólíkum hætti. Bæði í Kanada og Noregi. Umræða um framkvæmd og hvað væri rétt að gera í þessum efnum. Hver væru vistáhrifin á aðrar lífverur? Það þarf að rannsaka. Talað um að þangvöxtur sé á landi og eign landeigenda. Bændur skera þangið og fái greitt fyrir. Núna eru verktakar sem skera þangið og landeigendur hafa miklu minni möguleika á að hafa tekjur af að skera þang.   Eitt stöðugildi til að rannsaka þetta allt saman. Í Hafrannsóknarstofnum er mikil þekking á þessu sviði og þess vegna eru þessar rannsóknir þar. Erla telur að rannsaka eigi meira áður en frekari leyfi eru veitt. Þangið eigi ekki heima í þessum lögum þar sem þetta sé eign landeigenda. Bara þarinn.  Menn gera sér grein fyrir að þetta hráefni eru verðmæti. Margir telja alveg út úr korti að ríkið sé að ráðstafa þanginu úr fjörunni okkar. Fáranlegt að kalla þetta veiðigjald. Ekkert þang skorið í neinni fjöru ef ríkið ætlar að fara að ráðstafa okkar eigum. Miklar umræður um hvaða áhrif þetta muni hafa á lífríkið.

Fræðsluerindi. Lífríki í netlögum Fyrirlesari: Jón Einar Jónsson, forstöðumaður Rannsóknaseturs HÍ á Snæfellsnesi

Jón hefur rannsakað æðarfugl í 10 ár. Nú er farið velta meir fyrir sér hvað meiri þang og þaraskurður hefur áhrif á æðarfuglinn. Ekki verið rannsakað hér á Íslandi. Hvers vegna er klóþang mikilvægt fyrir æðarfugl. Æðarfugl mjög háður þessu þegar ungarnir eru litlir. Ef ekkert þang þá ekkert ungauppeldi. Þangið hefur íbúa marflær ofl. Ungarnir týna þessar pöddur upp úr þangþekjunni og þangið veitir skjól fyrir ungana þegar þeir eru litlir. Gildir fyrstu 3 vikurnar áður en þeir kafa. Í Breiðafirði er tæpur þriðjungar af grunnsvæði Íslands. Klóþang ekki nema fjörur séu grýttar. Hvergi jafnmikið af botnföstum þörungum. Mikið af botndýrum. Þangið kemur upp á fjöru en þari að mjög litlu mæli. Klóþang er nýtt hjá Írum Kanada og Noregi. Klóþang er greinóttur runni allt að 2 m á hæð. Getur orðið 30 ára. Mikið af lífverum er í þessu klóþangi sem oft er talað um sem regnskóg sjávar. Þarna leynast líka smáfiskar. Stórþari skiptir æðarfuglinn litlu máli, en hann er búsvæði mikilla nytjafiskistofna. En þegar hann slitnar upp þá skiptir hann máli. Þang og þari eru fæðuuppspretta og skjól. Mikilvæg í fæðukeðjum. Mikilvæg sem búsvæði. Hver verða áhrif aukinna nýtingar? Áhrif nýtingar eru aðeins þekkt frá erlendum rannsóknum. Svæiðsbundin áhrif. Minni fæða fyrir dýr ofar í fæðukeðjum. Skjól vantar fyrir lífrík. Næringargildi. Eru bein áhrif sláttar klóþangs. Lítið af magnbundnum upplýsingum. Afleit áhrif sláttar klóþangs. Fæðuframboð fyrir æðarunga minnkar, skjól mninkar , einföldun búsvæðis, áhrif þéttleika bogkrabba, snigla, kræklings, hveldýra og hrúðukarla. Áhrif klóþangstekju á æðarfugl í Kanada eru einu rannsóknir sem eru til. Yngstu ungarnir geta ekki kafað og því háðir fæðuöflun í yfirboði sem er ekki möguleg utan klóþangs. Yfirboðið minnkar fyrir æðarungana. Þetta hefur ekki verið rannsakað á Íslandi. Fleiri þættir ráða vali æðarfugls á búsvæði en bara klóþang. Þyrfti að rannsaka samanburðasvæði með engu klóþangi. Hvað væri fuglinn að borða á hvoru svæði fyrir sig. Flókið og dýrt verkefni. Núna eru rannsóknir um uppskeru og blautvigt. Bara verið að rannsaka þarann og þangið. Ekki að svara spurningum um lífríkið. Eða hvaða áhrif aukin ásókn í þara og þang hefur á lífríkið. Jón mun leggja til að farið verið í rannsóknir á lífríkinu. Hvaða áhrif verður á það við að auka þangsláttinn.

Umræður og fyrirspurnir

Umræða um áhrif af dragnótaveiðum og laxeldi. Jón segir að ekkert sé vitað um dragnót en það sé vitað að meiri bátaumferð hefur vond áhrif á fugla. Þó er ekki margt sem truflar æðarkollur. Hugsanlega meiri inngrip með laxeldi en slátt á þara og þangi sem getur vaxið aftur. Kemur mengun frá laxaeldi? Ef meiri mengun þá getur það hugsanlega orðið til þess að það verði vöntun á súrefni. Skiptar skoðanir á þessu og ekki neinar rannsóknir til. Á Vestfjörðum hafa menn þó haft æðarrækt nálægt laxeldi og telja það hafi ef eitthvað er verið til bóta fyrir fuglinn.

Pétur frá Ófeigsfirði kynnir fréttir og tillögur frá deildum.

Svanur Steinarsson Mýra og Borgarfjarðarsýsla, Æðarræktarfélag Vesturlands. Gott vor. Allt mjög gott. Æðarvarp gekk vel mikið æti og fuglinn kom snemma. Virtist koma upp helling af ungum. Refurinn virtist vera í aukningu.

Erla Friðriksdóttir Snæfellsnes- og Hnappadalssýsla. Æðarverndarfélag Snæfellinga. Allt mjög gott og dúninn mikill. Sömu áhyggjur með mink og ref. Minkur aftur að aukast minni peningur frá sveitafélögum. Mikilar áhyggjur af þara og þangskurði.

Helga María Jóhannsdóttir Dalasýsla og A-Barðastrandasýsla Æðarvé. Æðarvarp mun fyrr af stað í vor en í fyrra. Búið að leiða út mjög snemma. Einhver æðarvörp urðu fyrir skaða af flugvargi en þau réðu einhvern til að skjóta varginn. Æðarvé á hlut í bát í Reykhólum. Miklar áhyggjur af þessari auknu ásókn í þara- og þangskurð.

Salvar Baldursson N-Ísafjarðarsýsla Dúnlandi. Svipað og hjá öðrum refur og minkur meiri. Fiskeldið í umræðu hjá þeim. Menn hafi ekki forsendur að vera brjálaðir út í þetta. En það verður að fylgjast mjög vel með. Reynsla komin af þessu í Arnarfirði. Menn með vörp þar sjá ekki neinn mun. En þarf að fylgjast með og rannsaka áhrifin.

Pétur í Ófeigsfirði Strandasýsla Æðarræktarfélag Strandasýslu. Minkurinn eiginlega horfinn allt Reyni að þakka. Sumarið gott eins og hjá öðrum.

Helgi Pálsson V-Húnavatnssýsla Æðarræktarfélag. Verðrátta mjög góð. Þetta ár mjög ólíkt fyrri árum að því leiti hvað margir æðarungar komust upp miðað við fyrri ár. Skagafjörð og Eyjafjörð allt gjörbreytt. Kríu fækkar og verpir seint. Ætið hrundi. En teistu er að fjölga. Æðarvarp byrjaði með seinni móti í vor en byrjaði með krafti þegar það byrjaði. Mikið af æðarfugl á Húnaflóa og þakti svona fersjómílur. Hvarf svo og kom svo aftur í varp. Aðalfundur haldinn 27.10 og 6 manns mættu. Styttu nafnið úr Æðarræktarfélag Húnvetninga í Æðarræktarfélag. Er að bjóða mönnum frá Ströndum að mæta á sína fundi. Þakkar stjórn og fræðsluerindi.

Jóhann Rögnvaldsson Austur-Húnvatnssýsla og Skagafjörður Æðarverndarfélag N-Vesturlands. Sama og hjá öðrum refur og minkur. Áhyggjur af hvað lítið er af minkahundum til undaneldis. Þarf að flytja inn hunda. Kannski vill ÆÍ taka þátt í kostnaði.

Margrét Rögnvaldsdóttir N-Þingeyjarsýsla og N-Múlasýsla í Vopnafjörð Æðarræktarfélag N-Austurlands. Sagði frá fundi á Raufarhöfn til að endurvekja þessa deild. Á fundinn mættu 33. Mikill áhugi á að endurvekja deildina sem nú er komin með kennitölu, samþykktir og bankareikning. Annars var sumarið gott eins og hjá öðrum. Mest um flugvarg en þó var töluvert vart við tófu og mink í Vopnafirði.

Sölu- og markaðsmál. Pétur frá Ófeigsfirði

Pétur sagði að verðið hækkaði mikið frá því í fyrra. Búið að selja 500 kg meira en í fyrra. 2.5 tonn fyrstu 9 mánuði ársins. Ekkert í birgðum frá 2015. Kg er 215.000 kr. Án VSK.

Kosningar.

Vegna óvissu með innheimtu og greiðslu félagsgjalda og þar að leiðandi kosningarrétt fundarmanna kom sú tillaga fram að allir fundarmenn gætu greitt atkvæði. Þessi tillaga var samþykkt.

Í aðalstjórn vantaði tvo aðalmenn til 3 ára. Í framboði eru Sæmundur Sæmundsson, Sigríður Magnúsdóttir og Erla Friðriksdóttir. Erla fær 31 atkvæði, Sæmundur 29 og Sigríður 28 atkvæð. Einn seðill var auður. Þannig Erla og Sæmundur taka sæti í aðalstjórn

Kjósa þarf einn varamann til 2 ára. Í framboði eru Sigrún Ólafsdóttir og Sigríður Magnúsdóttir. Sigrún fær 14 atkvæði en Sigríður 25 og er því kosin í varastjórn til 2 ára. Einn seðill er ógildur.

Ásgeir Gunnar Jónsson er kosinn einróma sem skoðunarmaður til eins árs.

Önnur mál

Kom fram fyrirspurn um hvort hægt sé að leita eftir styrk til ÆÍ. Það er hægt.

Fundarslit og kaffiveitingar kl 17:00

45. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2014

45. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Félagsheimilinu Árnesi, Trékyllisvík 23. ágúst 2014. 

Mættir 87 manns

  1. Fundarsetning

    Formaður félagsins, Guðrún Gauksdóttir setti fund og bauð fólk velkomið í Trékyllisvík. Þakkaði heimamönnum móttökurnar og lýsti ánægju yfir góðri mætingu sem sýnir hvaða hug fólk ber til Stranda. Guðrún stakk upp á Guðbjörgu Helgu sem fundarstjóra og Sólveigu Bessu sem fundarritara og var það samþykkt með lófataki. Guðrún sagði að hún mundi gefa kost á sér til formanns en óskaði eftir að heyra ef einhverjir ætluðu að gefa kost á sér til formanns.
    Guðbjörg tók við fundarstjórn og fór yfir dagskrá og praktísk atriði.

  2. Skýrslur og reikningar

    1. Skýrsla stjórnar
      Guðrún Gauksdóttir ræddi um að s.l. ár hafi verið aðeins rólegra hjá stjórn en árin áður vegna þess að búið væri að klára kynningarefnið sem töluverð vinna fór í síðastliðin ár. Hjá félaginu er hægt er að fá kynningarbæklingana á fjórum tungumálum og kynningarmyndin er einnig á fjórum tungumálum á sama diski, hún kostar 1250 kr. Heimasíðan er í vinnslu og endurskoðum, félagið hefur fengið Guðbjörg Helgu til að vinna í henni og koma í endanlegt form. Guðrún fór yfir hverjir væru í stjórn : Guðrún Gauksdóttir formaður, Björn Ingi gjaldkeri, Sólveig Bessa Magnúsdóttir ritari (var varamaður en komin inn fyrir Ástu sem hefur dregið sig í hlé), Erla Friðriksdóttir og Salvar Baldursson meðstjórnendur og Halla Steinólfsdóttir varamaður. Eiríkur Snæbjörnsson er búnaðarþingsfulltrúi.
      Helstu verkefni núna eru að dreifa kynningarefni og fylgjast með hvað er í gangi hverju sinni. Nú stendur yfir vinnsla við umsögn vegna reglugerðar um refa og minkaveiðar. Nýbúið er að taka á móti hóp frá Vega í Noregi sem kom hér í síðustu viku. Stefnt er að heimsækja Vega á næsta ári. Styrkur var veittur til rannsóknar á æðardúni. Einnig hefur félagið veitt styrki til æðarbænda v. vargeyðingar en fáar umsóknir hafa borist. Ítrekar að sækja þurfi um endurgreiðslu. Guðrún fór að lokum aðeins yfir veðurfar á landinu m.t.t. dúntekju og umhirðu æðarvarpa. Vorið var hagstætt og sumarið hlýtt, maí víðast góður en úrkoma var víða í júní sem hafði áhrif.
      Guðrún Gauksdóttir kynnti hugmynd Sigríðar Magnúsdóttur af skilti sem sýnir friðlýst æðarvarp en töluvert er um að ágangur fólks hafi truflandi áhrif í varplöndum.
    2. Reikningar
      Erla Friðriksdóttir lagði fram reikninga og greindi frá niðurstöðutölum ársreikninga tap ársins var 1.297.284og eigið fé 8.272.766. sjá ársreikning.Guðbjörg bar upp reikningana til samþykkis og voru þeir samþykktir. 
    3. Skýrsla hlunnindaráðgjafa
      Sigríður Ólafsdóttir hlunnindaráðgjafi flutti erindi um það sem hún hefur verið að vinna s.l. ár og kynnti reglugerð um refa og minkaveiðar. Verið er að endurskoða gæðavottunarskírteinið þar sem það þykir of stórt og ómeðfærilegt. Einnig er verið er að vinna að skilti til að nota þar sem vörp eru friðlýst. Sigríður er að safna hnitum vegna æðarvarpa fyrir Landhelgisgæsluna í þeim tilgangi að hægt sé að forðast að fljúga nálægt vörpum. Hún hvetur fólk til að senda sér eða gæslunni hnit. Sigríður fór í gegnum friðlýsingarferli á æðarvörpum en gögnum s.s. loftmynd eða teikningu er og komið til sýslumanns á hverju svæði og kostar friðlýsing 8.000. Sigríður fór í gegnum breytingar á reglugerð v. veiða á ref og mink sem voru send út til ýmissa aðila m.a. æðarræktarfélagsins til umsagnar.
      Orðið gefið laust um reglugerðina:
      Konráð Eggertsson taldi að þyrfti að skoða hana alvarlega og gera margar athugasemdir. Lagði til að tilnefna nefnd í málið.
      Guðrún Gauks kynnti tillögu stjórnar vegna aðkomu að þessum reglugerðarbreytingum, sjá hér síðar í fundargerð undir „tillögur“
      Pétur Guðmundsson sagði að sér sýnist að nú stefni í það að allir peningarnir fari í skriffinnsku. Hann taldi að þegar ætti að fara henda pening í að finn út hvað tófan æti væri allt komið í vitleysu. Páll Hersteinsson hefði bara átt eitt orð yfir þetta hún væri alæta. Nefndi að tófan æti allan smáfugl og erfitt sé því að meta tjónið eins og farið er fram á í reglugerðinni – hvað kostar smáfuglinn-. Talaði um að ferðamenn sæju muninn þar sem tófan er unnin hvað fuglalíf væri meira. Hann taldi að við (hagsmunaaðilar) þyrftum að stjórna ef við ættum að borga veiðarnar og að þá viljum við allan peninginn.
      Matthías Lýðsson, þakkaði stjórn skýrslu og framlagða reikninga, ánægður með hugmyndir um skiltagerð f. friðlýsingar. Benti á að gott væri að hafa stimpil lögreglustjóra á skiltum, það sýndi meiri þunga. Hvað varðar útburð á hræjum telur hann nú þegar óheimilt að bera út hræ/æti því það megi ekki henda lífrænum úrgangi og það þurfi því ekki fleiri reglur þar að lútandi. Varpaði fram spurningunni hvort fuglasöngurinn yrði metinn til fjár. Telur að mörg gæði náttúrunnar verði ekki metin til fjár. Nefndi að ef Umhverfisstofnun treysti sér ekki til að meta fjárhagstjórn hvort ætti þá varpa því yfir á sveitafélögin. Telur að æðarræktarfélagið eigi að gera þær kröfur að á það fólk sé hlustað sem lifir og hrærist í þessu umhverfi þar sem þessi dýr (refurinn) valda ójafnvægi í náttúrunni. Matthías telur að bændur eigum að koma fram sem verndarar lífríkisins á Íslandi, snúa dæminu við, það eru þeir sem vilji verja og vernda líffræðilega fjölbreytni, óvinirnir eru Umhverfisstofnum og Náttúrufræðistofnun. Munurinn er svo augljós þar sem refur er veiddur. Telur ekki hægt að meta tjón sem ekki hefur orðið. Andstyggilegur misskilningur sem skín víða í gegn, er að veiðimenn hafi ánægju af veiðum. Hann er hrædd um að peningarnir fari í skriffinnsku. Friðland er öfugmæli. Þessa reglugerð má leggja til hliðar.
      Guðbrandur Bassastöðum tók undir orð Konráðs um að búa til kröftuga tillögu frá fundinum. Nefndi að minkur væri líka mikill skaðvaldur í lífríkinu og vill að landið verði hreinsað af mink. Leggur til að sett yrði nefnd á fundinum til að búa til tillögu.
      Sigríður Ólafsdóttir svaraði Matthíasi um að minkur væri friðaður fyrir ofan ákv. línu.
  3. Erindi

    1. Erla Friðriksdóttir/Thomas Holm Carlsen: Rannsóknir á æðarfugli.
      Erla Friðriksdóttir hljóp i skarðið fyrir Thomas Holm sem forfallaðist. Erla sagði að Thomas hefði fengið styrk til rannsóknarinnar en hún felst í að bera saman íslenskan og norskan dún. Dúnninn verður hreinsaður með sama hætt og síðan verða gerðar mælingar á eiginleika dúnsins með það að markmiði að finna út hvað valdi því að dúnninn sé svo góður sem talið er. Það sem rannsakað verður er fylling dúnsins varmaviðnám (einangrunargildi) og samloðun, einnig hvernig dúnninn er frábrugðinn öðrum dún. Niðurstöður verða kynntar síðar.
    2. Valgeir Benediktsson, Samfélag og hlunnindi á Ströndum.
      Valgeir sem er búsettur í Árneshreppi sagði frá búsetuþróun á svæðinu en hér var fjölbýlt á árum áður en fámennt væri hér nú. Nú eru 57 sem eiga lögheimili í Árneshreppi en á vetrum eru kannski 40 manns á svæðinu en margfaldast á sumrin, nú er búskapur á 9 bæjum. Samfélagið hefur flest það sem samfélag þarf, verslun, skóla, sundlaug og kirkjur. Mikil hlunnindi eru á svæðinu. Mikill rekaviður er á sumum jörðum en væri misskipt samt eftir legu jarða, selveiði væri á nokkrum jörðum og dúntekja einnig. Árneshreppsbúar hafa nýtt hlunnindin og reynt að halda þeim við eins og þeir geta. Valgeir var með skemmtilega frásagnir af æðarvörpum og æðarbændum.
    3. Guðbjörg Helga Jóhannesdóttir: Niðurstöður samanburðarkönnunar á Íslandi og Noregi um æðarrækt. Hér verður þessu erindi ekki gerð frekari skil en sjá má skýrsluna í heild sinni inn hér „Íslensk-norsk könnun um æðarrækt“.

      Hádegisverðarhlé

    4. Erla Friðriksdóttir: Sölu- og markaðsmál
      Erla fór yfir útflutningstölur á æðardún frá 2008. Þar kom fram að síðustu fjögur ár hafa verið flutt út um 3 tonn á ári en á þessu ári er búið að flytja út um 400 kg. Útflutningsverð hefur farið frá kr. 107.714.- upp í kr. 193.049.- á kílóið frá 2008 til 2014. Útflutningsverðmæti voru 600 miljónir 2013. Mest var flutt til Japan 60% og Þýskalands 30% en einnig til fleiri landa og er löndunum að fjölga. Nú er t.d.Hong Kong í fyrsta sinn á listanum yfir útflutningslönd. Engar tölur sjást um útflutning á æðardúnssængum.
  4. Fréttir og tillögur frá deildum

    1. Elva Hauksdóttir, Æðarræktarfélag Vesturlands í Mýra- og Borgafjarðarsýslu sagði að það hefði verið frekar blautt á en þeir sem náðu dún í fyrra lagi sluppu betur. Margir ungar frá hverri kollu. Refur og minkur valda skaða auk þess svartbakur og hrafn.
    2. Ásgeir Gunnar Jónsson, Æðarræktarfélag Snæfellinga í Snæfells- og hnappadalssýslu tekur undir orð Elvu þakkar stjórn fyrir samstarf og hlunnindaráðgjafa fyrir sín störf.
    3. Karl Kristjánsson, Æðarvé í Dalasýslu og A- Barðastrandasýslu segirr dúntekju yfirleitt minn en undanfarin ár vorið gott nýting þó lakari en oft áður. Mest kvartað yfir erninum sem fjölgar og hendur manna bundnar hvað varðar að verjast honum. Eitthvað um hrafnager. Refavinnslu vel sinnt. Deildin á hlut í báta og hlunnindasýningu á Reykhólum hún gengur vel og stöðug aukning, kaffihús og upplýsingarmiðstöð. Líst vel á hugmyndir um skilti til að merkja æðarvörp.
    4. Salvar Baldursson, Dúnland í V- Barðastrandasýslu og Ísafjarðarsýslum segir misjafnt gengi, dreift svæði t.d. gott í Dýrafirði og Önundarfirði en verra í djúpinu. Refurinn og minkurinn að pirra fólk. Ekki búið að halda aðalfund, verður í haust
    5. Pétur Guðmundsson, Æðarverndarfélag Strandasýslu segir þau hafa haldið fund í vor allir mættu þ.e. fjögur. Minnkandi varp sérstaklega norðan til, vantar inn árganga. Góður árangur í minkavinnslu. Ber mikið núna á haferni hann veldur miklum skaða og fylgir honum fuglager þ.e. svartbakur og hrafn fylgja í kjölfarið. Sæmilega þurrt og gott a.m.k. fyrri hlutann.
    6. Helgi Pálsson, Æðarræktarfélaga Vestur Húnavatnssýslur í Vestur Húnavatnssýslu segir varp með ágætum. Refur í öllum landvörpur hrafn og minkur með minnsta móti, betur sé gengið um urðunarstaði. Varpið þurrt framan af, meira um fúlegg í hreiðrum. Varp eitthvað nálægt 20% minna en í fyrra. Núna vantar orðið marga árganga inní. Í júníbyrjun fórust margir æðarungar í brimverði. Aðalfundur haldinn 20 ágúst. Þakkaði stjórn fyrir sín störf.
    7. Sigurður Guðjónsson, Æðarverndarfélag N-Vesturlands í A-Húnavatnssýslu og Skagafirði sagði hafa verið bleytutíð en gekk annars vel. Tófugengd með eindæmum sem hefur valdið miklum skaða. Benti á nauðsyn þess að samræma refaveiðar. Ennþá sleppur minkur úr búrum spurning hvort hann verði ekki stærri og verri?
    8. Æðarræktarfélag Eyjafjarðar og Skjálfanda – Enginn mættur
    9. Æðarræktarfélag Norð- Austurlands – Enginn mættur
    10. Æðarræktarfélag Austurlands – Enginn mættur en bað fyrir kveðju
    11. Æðarræktarfélag Austur Skaftafellsýslu -Enginn mættur
  5. Kosningar

    1. Formaður. Guðrún Gauksdóttir gaf kost á sér engin önnur framboð komu svo hún var endurkjörin með lófataki.
    2. Skoðunarmaður reikninga. Davíð Gíslason gaf ekki kost á sér til endurkjörs, Ásgeir Gunnar Jónsson var kjörinn skoðunarmaður reikninga í hans stað
  6. Tillögur
    1. Ályktun um árgjald.
      Stjórn Æðarræktarfélags Íslands leggur til við aðalfund 2014 að árgjald fyrir árið 2015 verði kr. 3.800.
      Samþykkt samhljóða
    2. Ályktun um styrki til deilda
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2014 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrk. Einnig er stjórninni heimilt að veita styrk til einstakra æðarbænda á þeim svæðum þar sem ekki er starfandi æðarræktardeild. Stjórn ÆÍ er falið að ganga frá samningum við formenn deildanna um framkvæmd tillögunnar. Styrkir verða greiddir gegn afriti af reikningum
      Umræður sköpuðust vegna þess ákvæðis í ályktuninni að einstakir æðarbændur geti sótt um styrk án þess að fara í gegnum félag. Einhverjir töldu það jafnvel geta hamlað stofnun deilda. Nokkrir tóku til máls vegna þess en tillagan var þó samþykkt óbreytt.
      Samþykkt samhljóða
    3. Ályktun um refa og minkaveiðar
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2014 hvetur stjórnvöld til að auka fjármagn til refa- og minkaveiða og til að hætta skattlagningu veiðanna í formi virðisaukaskatts. Æðarræktarfélagið hvetur einnig ríkið og sveitarfélög landsins til að koma á samræmdum reglum um veiðar þessara dýra.
      Aðalfundur 2014 felur stjórn Æðarræktarfélagsins í samráði við hlunnindaráðunaut, formenn deilda og sérstaka ráðgjafanefnd sem og með hliðsjón af sjónarmiðum sem fram koma á aðalfundi að rita umsögn um fyrirliggjandi drög að reglugerð um refa- og minkaveiðar fyrir hönd ÆÍ. Frestur til að skila inn umsögninni er til 12. september 2014.
      Greinargerð:
      Það er öllum ljóst að það þarf að halda fjölda refa og minka innan skynsamlegra marka ef ekki á illa að fara. Minkur er aðskotadýr í íslenskri náttúru og því ætti að stefna að því að fækka honum verulega, helst að útrýma honum. Ref hefur fjölgað mikið á síðasta áratug og er nú svo komið að vakta þarf flest landvörp um varptíma og er það mjög tímafrekt og kostnaðarsamt. Sveitarfélög eru líka mjög misjafnlega í stakk búin til að takast á við veiðarnar. Þess vegna er nauðsynlegt að samræma reglur þeirra og best væri ef hægt væri að koma því svo fyrir að ekki skipti máli í hvaða sveitarfélagi dýrin væru veidd. Til að hvetja til veiða á ref og mink er brýnt að virðisaukaskattur af veiðunum fáist endurgreiddur í stað þess að nota veiðarnar sem tekjustofn fyrir ríkissjóð eins og nú er gert.
      Erla kvað sér hljóðs stakk upp á að tilnefnd yrði nefnd til að vera stjórn til halds og trausts. Reynir nefndi að ómögulegt sé að samræma aðgerðir
      Upphaflegu tillögu var örlítið breytt m.t.t. þess að lagt var til að stjórn og ráðunautur hefði nefnd sér til aðstoðar við að semja umsögn um reglugerðina.
      Ályktunin var samþykkt með þorra greiddra atkvæða en þrír greiddu atkvæði á móti.
      Reynir Bergsveinsson gerði grein fyrir atkvæði sínu lýsti vanþóknun sinni á reglugerðinni og vildi að farið yrði fram á frestun á henni.
  7. Önnur mál

    Pétur Guðmundsson las upp bréf frá sem honum hafði borist um minnka og refaveiðar.
    Matthías Lýðsson hvað sér hljóðs um hrafnsmynd á vegg samkomuhússins hann vildi beina því til heimamanna að vel mætti vera hér mynd af geðþekkari fugli.
    Einar Óskarsson vildi bæta við um minnka og refaveiðar að í Borgarbyggð væri kvóti á veiðum.
    Guðmundur Wium nefndi að það þyrfti að samræma aðgerðir félaga og hagsmunaaðila í refa og minkaveiðum og vill að félagið taki á þessu af mikilli alvöru.
    Guðrún Gauks tók undir orða Guðmundar og taldi að nú þyrfti að vinna í málefnum minka og refaveiða af alvöru.
    Sigríður Ólafsdóttir sagði að það yrði talað við fleiri hagsmunaaðila.
    Guðbrandur talaði um hrafninn og sagði sögu af bónda í sveitinni.

Fundi slitið kl. 15:00

Skoðunarferð

Nú var komið að skoðunarferðinni sem allir biðu eftir. Lagt var á stað kl 15:20, á níunda tug mann voru í ferðinni, farið var á þremur rútukálfum og nokkrum jeppum. Ferðinni var heitið í Ingólfsfjörð og Ófeigsfjörð. Þessi tæplega 20 km. leið úr Trékyllisvík er seinfarin á vegum sem eru nánast troðningar eða jeppavegir. Heimamenn og staðkunnugir leiðsögðu í rútunum þeir Pétur Guðmundsson, Ásgeir Gunnar Jónsson og Valgeir Benediktsson. Ekið var beint í Ófeigsfjörð þar sem hópurinn naut gestrisni óðalsbænda þar, Péturs og Margrétar. Þar eiga þau sannkallaða sumarhöll reista úr rekaviði. Pétur fræddi gesti um staðinn og svaraði spurningum. Góðgjörðir voru fram bornar bæði í föstu formi og fljótandi m.a. lostalengjur frá Matthíasi Lýðssyni og Hafdísi Sturludóttur. Nú var haldið til baka til Ingólfsfjarðar þar sem stoppað var á Eyri, gömlu síldarsöltunarplássi. Þar sagði Ásgeir Gunnar frá sögu staðarins sem svo sannarlega er merk og má muna sinn fífil fegri er fjörðurinn var fullur af athafnafólki og söltun á fimm stöðum í þessum litla firði. Að lokum var svo haldið heim í Árnes aftur en þar beið kvöldverður.

Kvöldverður – kvöldvaka

Kvöldverður var framreiddur í Árnesi en Það var Eva í Djúpuvík ásamt sínu fólki sem sá um að enginn stóð svangur upp frá borðum. Súpa, lambalæri með tilheyrandi ásamt dýrindis gulrótarköku og kaffi.

Undir borðhaldi voru tveir dagskrárliðir:

Björk Pétursdóttir frá Hrauni í Fljótum sýndi vörur sem hún hannar og framleiðir undir vörumerkinu „Hrauna“. Sýndi hún m.a sjöl, trefla, húfur og sokka.

Sveinn Kristinsson frá Dröngum og fyrrum skólastjóri en nú formaður Rauða kross Íslands, flutti skemmtilegar frásagnir af Strandafólki í bland við annað léttmeti.

Fundarritari:  Sólveig Bessa Magnúsdóttir

 

43. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2012

43. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn á Hótel Sögu þann 10. nóvember 2012, kl. 10.

Dagskrá fundarins:

  1. Tillögur
  2. Kosningar
    Ásta og Salvar gefa kost á sér í stjórn til þriggja ára. Klappað fyrir því.
    Halla Steinsólfsdóttir gefur kost á sér í varastjórn. Klappað fyrir því.
    Skoðunarmaður reikninga, Davíð Gíslason gefur kost á sér áfram: klappað fyrir því.
    Aðalfulltrúi á Búnaðarþing: Eiríkur Snæbjörnsson á Stað. Klappað fyrir því.
    Varamaður á Búnaðarþing: Óðinn Sigþórsson. Klappað fyrir því.
  3. Sölu- og markaðsmál; Fulltrúi útflutningshóps æðardúns FA: Erla Friðriksdóttir.
    Fór yfir útflutningstölurnar frá Hagstofunni. 3,6 tonn flutt út 2010 og stefnir í 3 tonn í ár. Verðið hefur verið að hækka og er nú um 159 þús kr/kg.
    Tæplega 400 milljónir í útflutningstekjur árlega síðustu þrjú árin.
    Dúnninn fer langmest til Japan, um 30% fer til Þýskalands. Markaðirnir borga misvel, Japansmarkaður borgar best. Sviss, Taiwan, Austurríki og Noregur eru líka með en mjög lítið hlutfall.
    Tollskrárnúmer og útflutningur á sængum. Það hefur verið mikil vakning í vöruframleiðslu úr æðardúni og það hefur verið mikil eftirspurn eftir sængurverum. Hvetur þá sem eru að flytja út sængur að passa að þetta sé rétt skráð í tollinum. Eins og er eru ekki til tollskrárnúmer fyrir æðardúnsvörur og þær eru settar í flokka með gæsafiðri og ýmsu fleiru og því ómögulegt að sjá hversu mikið er flutt út af dúni. Hópurinn er að vinna í því að fá fleiri tollskrárnúmer; hreinsaður dúnn eða þveginn dúnn, æðarsængur fái líka tvö númer eftir því hvað er í þeim. Sama gildi um fatnað úr æðardún. Mikilvægt að vitað sé meira um dúninn sem fluttur er út.
    Umræður:
    Merette spyr hvort maður fái örugglega rétt númer frá tollinum, er hægt að sjá þessa skrá einhverstaðar? Erla: vonandi er tollurinn að gefa rétt númer, gallinn er að það er bara svo margt annað sem lendir í sömu flokkum.
    Jóhannes: spyr um uppboðsmarkað fyrir dún. Dúnninn er ekki allur eins, misjafnar hreinsunaraðferðir, er hægt að hafa hann allann undir einu merki? Er þetta eitthvað skoðað? Erla: Er ekki beint inn á verksviði stjórnar, þessi sölumál, hefur ekki verið rætt í útflutningshópnum. Hvetur þá sem hafa áhuga á þessari leið að prófa það. Getur ekki skilið það að það megi ekki. Jóhannes vill að þetta verði skoðað. Erla: það ætti ekki að skipta máli þó dúnninn sé ólíkur, þeir sem kaupa ættu að geta gert sér grein fyrir muninum á því. Pétur: eins og er þá má segja að markaðurinn virki eins og uppboðsmarkaður. Það fer mest eftir hreinsunarstöðvunum hvernig gæði dúnsins eru og líka hvernig er farið með hann eftir að hann er hirtur. Kaupendurnir úti vita nokkuð hvað þeir eru að gera með kaupunum og versla mest við sömu hreinsunarstöðvarnar.
  4. Fréttir og tillögur frá deildum
    Vesturland – Elva:
    Vorið þurrt og dúnninn góður. Tófa og minkur gerðu usla. Fuglinn færir sig frekar út í eyjar, fækkar í landi. Einn vargurinn er grásleppuveiðimenn og gengur illa að fá veiðilínuna færða utar. Guðmundur Helgason í Hvalseyjum er bæði æðarbóndi og grásleppuveiðimaður, hann er að leggja sitt lóð á vogarskálarnar. Flugvargur er mikið skotinn og hefur því eitthvað minkað en er alltaf til staðar. Þakkaði Guðrúnu og Guðbjörgu þeirra störf. Ánægð með Vegaferðina og formannafundinn.
    Snæfellsnes – Ásgeir Gunnar Jónsson.
    Vorið gott og starfsemi deildarinnar með svipuðu sniði. Ánægjulegt samstarf við rannsóknasetrið og eins við Æðarvé. Minkasíur hafa verið keyptar fyrir styrki frá ÆÍ og stöðugt minna veiðist í þær. Ræddi um varginn, sérstaklega tófuna, sem er eiginlega nýr vágestur. Snæfellsjökulsþjóðgarður er griðland og eldisstaður fyrir tófu og þar sést varla nokkur fugl lengur, tófan búin að útrýma þeim og svo streymir hún bara yfir á næstu svæði. Þessi friðlönd eru eldislönd, tófan er aðalplágan eins og er. Fannst tófugreni út í Brokey, fyrsta skipti í eyju svo vitað sé um. Hefur áhyggjur af því að lóunni verði útrýmt með þessu móti. Stjórnvöld hafa algjörlega dregið lappirnar og þjóðgarðarnir eru að verða aðalplágan. Tófan hreinsar upp ungana þegar kollan kemur með þá að landi úr eyjunum. Þakkar ÆÍ fyrir veitta ráðgjöf og aðstoð gegnum árin og fyrir að gera okkur kleyft að kaupa minkasíur sem hafa nærri hreinsað upp mink á svæðinu.
    Dalasýsla – Eiríkur Snæbjörnsson á Stað.
    Þakkaði öllum fyrir sem mættu á fundinn á Reykhólum og í fyrra. Starf deildarinnar var með hefbundnu móti. Búið að stofna eignarhaldsfélag utan um hlunnindasafnið á Reykhólum.
    Vestfirðir – Dúnland – Salvar Baldursson í Vigur
    Þakkar fyrir fróðleg erindi. Dúnland nær yfir báðar Ísafjarðarsýslurnar. Sagði frá endurlífgun Dúnlands og nú er öflugt starf í deildinni. Varpið gekk ágætlega. Leiðinda veður í maí og svo tóm dýrð eftir það. Á Vestfjörðum er fjöldaframleiddur refur í boði umhverfisráðuneytisins. Er ánægður með refafrumvarpið sem liggur fyrir þinginu. Óþolandi að fá ekki greitt fyrir refaveiðarnar. Melrakkasetrið var stofnað og átti að rannsaka refinn, en hvar eru rannsóknirnar á refnum? Lítið fer fyrir niðurstöðum og nú sjá menn jafnmikið af ref og rjúpu, rjúpnaveiðimenn veiða jafn mikið af tófu og rjúpu. Slógi er sturtað í sjóinn víða og þar er verið að ala upp flugvarg. Það virðist samt vera viðráðanlegra verkefni en refurinn, hann á sér öfluga talsmenn.
    Strandasýsla – Pétur Guðmundsson
    Þar var haldinn „fjölmennur“ deildarfundur í haust. Rukkar líka niðurstöðurnar úr öllum refarannsóknum og líka úr minkaverkefninu, við þurfum að krefjast þess að fá þessar niðurstöður. Peningunum í melrakkasetrið er illa varið, ekki hægt að láta fólk rannsaka refinn sem er farið að elska hann. Varpið var mjög gott, helmingi meiri dúnn en í fyrra og eru vörpin að ná sömu stærð og árið áður. Vargagangur angrar. Verið að setja minkasíur niður víða og þetta virkar. Flugvargur, einn örn er í sjálfu sér ekki svo heimtufrekur en bæði hrafnar og svartbakur koma í kjölfarið og hreinsa upp á eftir. Áætlar að helmingur hreiðra hafi verið rændur og lítið var af unga í sumar.
    V-Húnavatnssýslu – Helgi Pálsson
    Varp gekk vel. Nema þegar menn fengu í heimsókn frá hrafnahópum sem voru aldir á ruslahaugum sveitarfélagins yfir veturinn en fóru svo í vörpin þegar haugunum var lokað. Mikið drapst af hrafnsungum í kuldakastinu í maí, svo ekki var nú kuldinn alslæmur. Ca. 30 minkar eru drepnir í sýslunni og það er um 1/12 af því magni sem var 1998. Svo minknum hefur fækkað mikið. Það er vegna þess að vegasamband er betra á heiðunum og þar hefur verið ráðist á hann, það skilar sér niður í byggðunum. Gildruveiðar eru mikið stundaðar og virka vel.
    Ræddi um lágflug landhelgisgæslunar. Lágflug veldur styggð á varptíma og kollurnar afrækja hreiður í stórum stíl. Las tillögu frá deildinni varðandi þessi mál. Tillagan var svo tekin til atkvæða með öðrum tillögum fundarins.
    Þakkaði Guðbjörgu og stjórn ÆÍ fyrir góð störf.
    A-Hún. og Skagafjarðarsýsla – Merette á Hrauni.
    Sigurður Guðjónsson formaður veðurtepptur. Tíðarfar og varp var bara nokkuð gott, þrátt fyrir kuldakast. Tófan er alvarlegt vandamál á öllu svæðinu og þarf að berjast með kjafti og klóm við það. Þarf að fá skyttur nótt eftir nótt til að verja varpið. Skotin 5 dýr rétt við bæjardyrnar á Hraunum. Greni fannst 4 km frá Hrauni, bæði dýrin voru dauð, en þar var barnapía sem var skotin með 13 æðarunga í kjaftinum. Áríðandi að koma því til stjórnvalda að vinna að þessum málum. Haldinn fínn deildarfundur í vor, það var opinn fundur. Þakkaði fyrir stuðninginn frá ÆÍ við atvinnuvegasýninguna á Sauðárkróki, það gekk allt frábærlega vel. Hefur áhyggjur af því hvort auðlindagjald verði tekið af æðarbændum, hafði áhyggjur af því að silungsveiði var undanþegin en spurning með æðardúnstekjuna.
    Eyjafj. og Skjálfandi.
    Formaður veðurtepptur.
    Norðausturland
    Formaður veðurtepptur.
    Austurland – Ólafur Eggertsson
    Ládeyða í deildinni, nánast svefn síðustu þrjú árin. Félagsstarfið þarf að vera í sífeldri endurskoðun og þegar fækkar í sveitunum, því gæti þurft að stækka einingarnar svo starfsemin líði ekki fyrir fækkunina. Vegalengdir skipta orðið mun minna máli. Varpið gekk mjög vel og nýting á dúni góð í ár, síðustu árin hafa verið afspyrnuléleg svo kannski er þetta ekki sanngjarn samanburður. Biður um að stjórn ÆÍ hjálpi til við að lífga við deildina. Óskaði stjórn góð gengis sem og greininni allri.
    A-Skaftafellssýsla.
    Formaður komst ekki.
  5. Fjöldabreytingar æðarfugla á 20. öldinni:
    Jón Einar Jónsson, Rannsóknarsetri HÍ á Snæfellsnesi
    Rannsóknarsetrið er fuglarannsóknarsetur og fyrst og fremst sjávarfugla, þar er æðarfuglinn fremstur í flokki. Stofnað 2006. Stórgott samstarf við æðarbændur.
    Jón byrjaði að fjalla um fæðuval æðarfuglsins og sagði einnig frá fuglamerkingum.
    Fæða æðarfugls: sniglar vinsælastir, nökkvar (hópur lindýra) eru næstefstir á listanum, síðan fleiri lindýr og skrápdýr.
    Merkingar: Samstarf við Smára í Rifi hófst 2008 og hefur verið mjög mikið og gagnlegt. Smári í Rifi hefur verið að merkja kollur árum saman en hafði ekki komið þessum gögnum í vísindasamfélagið. Varpið á Rifi er í tveimur manngerðum hólmum. Annar í betra skjóli. Kollurnar prófuðu báða hólmana. Varpið hafði stækkað mjög mikið og þegar fjölgaði í varpinu vildu þær síður færa sig. Ef mikið vatn var í tjörninni á vorin þá vildu kollurnar í stóra hólmanum enn síður færa sig.
    Ungatalningar: 2007-2012, talið í júlí. Farið með Breiðafjarðarferjunni frá Sykkishólmi og yfir Breiðafjörð, keyrt inn Barðaströndina og sem leið liggur út Snæfellsnes. Kollur og ungar taldir. Slæmt ástand 2011 en mjög gott í ár.
    Stofnstærð: langtíma rannsóknarverkefni. Ákveðið vandamál að nota hreiður sem talningu er að sumar kollur koma ekki öll ár í varp, sleppiár eru þekkt víða í heiminum og líka hér. En þrátt fyrir sleppiárin þá er þetta auðveldasta leiðin til að telja stofninn. Mjög erfitt að ætla að telja fuglinn á veturna, þyrfti að telja í flugvél og það er of dýrt. Því er valið að telja hreiður og safna upplýsingum frá bændum um hreiðurfjölda aftur í tímann. Talningar úr 41 varpi. Flestir byrjuðu að telja upp úr 2000. Flestir eru á Vesturlandi. Stendur til að birta grein um niðurstöðurnar.
    Áhrif veðurs á æður: breytileiki í veðri hefur ekki mikil áhrif á fjölda hreiðra, en hefur áhrif á ástand fuglanna. Viljum fá kollurnar snemma í maí, eftir miðjan maí eru þær horaðri, færri egg og afrækja frekar. Aukin stormtíðni á veturna fer ekki vel í fuglinn.
    En er munur á þessum vörpum? Vörpin eru ólík og sveiflast ólíkt. Lítið er um að stofninn sveiflist í takt, getur fækkað á einum stað en fjölgað á öðrum. Meira að segja vörp sem eru nálæg sveiflast ekki eins. Jón Einar fór að bera saman bækur við fjöldatalningar á lunda í Vestmannaeyjum (tölur frá Erpi Snæ Hansen um fjölda lunda í Hálsey) og einnig að tengja við sveiflur í hitastigi í Atlandshafi. Æðarfugli snarfjölgar frá 1980 til 1992 allstaðar á landinu. Síðan er fækkun eftir 2002. Þegar er hlýindaskeið þá fækkar í stofninum, en á kuldaskeiðum fjölgar í stofninum. Æðarfuglinn er þó lengi að taka við sér á kuldaskeiðum. Lundinn haga sér eins nema er fljótari að taka við sér og hrynur líka hraðar.
    Greinileg fylgni við loðnuveiðar, þ.e. þegar er mikil veiði þá er æðarfuglinum að fjölga. Einnig er spurning hvort eitthvað af Grænlenska stofninum hafi flutt hingað á hafísárunum.
    Hvað er að gerast? Það er að fækka í stofninum síðan 1995 en er ekki enn komið niður fyrir fjöldann eins og hann var 1980. Erfitt er að segja til um það hvort fuglunum fer fjölgandi eða fækkandi næstu 10 árin.Fyrirspurnir:
    Pétur Guðmundsson spyr um aðrar fiskitegundir, t.d. makríl og skötusel, koma þessir stofnar ekki frekar á hlýindaskeiðum? Jón: hlýnunin þýðir að t.d. loðnan hopar og það fjölgar óæskilegum tegundum, s.s. áðurnefndum tegundum. Það er ekkert grín fyrir vistkerfin í sjónum að fá svona rándýr eins og skötusel og makríl. Þetta er ekki góð viðbót.
    Guðmundur Jóhannesson spyr um æðarvörp á Norðurlandi voru þau með? Jón: erum með tölur frá Heggstaðanesi og úr Eyjafirði (Hrísey) og til Atla á Laxamýri. Austfirðirnir eru óplægður akur.
    Salvar Baldursson: eru gerfihnattasendar á fugli? Hvert fer hann, fer hann á milli svæða? Jón: Danir settu gerfihnattasenda á fugla við A-Grænland, þeir komu til Íslands (9 fuglar af 10). Er dýrt, en sendarnir hafa neikvæð áhrif á fuglinn, sérstaklega á hæfnina til að kafa. Fuglinn blandast sennilega mjög mikið á vetrarstöðvunum.
    Hafsteinn Guðmundsson: þessi fæða er bara sýnishorn af fæðunni (úr grásleppunetunum) því fæðuvalið er árstíðabundið. Stofnstærðin sýnir fylgni við loðnuna (vetrarfæðið), þar er mjög örugg tenging. Jón: þarna var tækifæri til að nota fugla til upplýsinga sem voru dauðir (í netum), en það er rétt að þetta er ekki þverskurður af fæði fuglsins, eingöngu hvað þessir fuglar voru að éta á þessum stað og tíma.
    Þorsteinn: spyr um það afhverju blikinn er svona jafnréttissinnaður? Sækist fugl í vörp í löndum þar sem veiðar eru leyfðar? Jón: fuglinn sækist frekar eftir að vera í vörpum, en ekki allir. Æðarkóngurinn verpir aftur á móti dreift og þar er erfitt að safna dún.
    Hallur Þorsteinsson: Eru grásleppuhrogn á fæðulistanum? Jón: já, allt að 10% fæðunar í Noregi. Hefur fundist hér líka, en í litlum mæli.
  6. Erindi:
    Bjargráðasjóður –Kynning á réttindum sjóðfélaga:
    Árni Snæbjörnsson, framkvæmdastjóri Bjargráðasjóðs. Bjargráðasjóður er tryggingasjóður og hefur tekjur sínar af búnaðargjaldi. Er í eigu ríkisins og Bændasamtakanna. Hefur verið starfandi síðan 1913. Bætir tjón vegna náttúruhamfara sem tryggingar bæta ekki. Árni fór yfir tekjuöflun Bjargráðasjóðs og hvaða tjón sjóðurinn bætir. Girðingar, tún, hey, uppskerubrestur vegna þurrka eða kals er bætt úr A-deild. Sú deild er óháð búgreinum. B-deild bætir tekjutap vegna afurða búfjár og uppskerutjón. Hér er bætt tjón vegna áfalla í varpi og það tjón sem friðaðir fuglar valda.
    Árni fór einnig yfir það í hvað búnaðargjaldið fer, hvernig skiptingin er milli búgreina. Ekki má veita út úr sjóðnum meira en búgreinin á inni og einungis þeir sem hafa greitt búnaðargjald eiga rétt á bótum úr sjóðnum. Æðarræktin á núna inni rúmar 2 miljónir í B-deild. Bjargráðasjóður hefur oft greitt út til æðarbænda vegna tjóns sem þeir hafa orðið fyrir.
    Spurt hvort Bjargráðasjóður bæti tjón vegna mannskepnunar. Árni taldi svo geta verið en það þyrfti þá að rökstyðja það vel.Kl. 12:00 – 12:45 Léttur hádegisverður í boði félagsins
    Meðan á hádegisverðinum stóð var kynningarmynd ÆÍ sýnd.
  7. Ávörp gesta
    Haraldur Benediktsson formaður Bændasamtaka Íslands.
    Þakkaði samstarfið við formann ÆÍ, stjórn og ráðunaut.
    Lagði áherslu á að bændur séu gæslumenn náttúrunnar. Það þarf að berjast fyrir vargeyðingu, erfitt er að fá náttúruverndarfólk til að skilja hvað bændur eru að eiga við. Þetta er eilíf barátta og virðist miða eilítið aftur á bak í því. Ef ekkert má þá verður nýting landsins erfið. Þetta er sameiginleg barátta allra aðildarfélaga Bí og stjórn BÍ heldur áfram að vinna að þessum málum.
    Fór yfir lauslega breytingar í nýjum búnaðarlagasamningi og breytingar á leiðbeiningarþjónustunni. Nú um áramótin verður stofnuð „leiðbeiningaþjónusta landbúnaðarins“ og þar með er ráðgjafaþjónustan klofin frá BÍ, en fyrirtækið verður í eigu BÍ. Það er verið að aðskilja hagsmunagæsluna og faglega ráðgjafahlutverkið. Þá verður Framleiðnisjóður endurreistur.
    Hlunnindi og ræktun eru einar af grunnstoðum landbúnaðarins og það á að horfa á bújörðina sem atvinnutæki bóndans. Óskaði ÆÍ alls hins besta.Þorsteinn Tómasson frá Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu.
    Þakkaði fyrir boð á fundinn. Finnst það sem ÆÍ er að gera vera mjög spennandi. Færir fundinum kveðju ráðherra og mun gefa ráðherra skýrslu eftir fundinn.
    Fór yfir breytingar á stjórnarráðinu og hvernig nýtt atvinnuvegaráðuneyti er uppbyggt og sagði frá þeim skipuritum sem eru í gangi. Ráðuneytið ætti vegna þessa að vera betur í stakk búið til að þjónusta félög eins og ÆÍ.
    Ræddi um vottun afurða og aðkomu ráðuneytisins að því.
    Ræddi um samstarf þeirra þjóða sem eru við norðurheimskautið. Ísland verður með formennsku í norðurlandasamstarfinu 2014 og þar hefur Þorsteinn áhuga á að „græna hagkerfið“ verði áherslumál Íslands.
    Óskaði ÆÍ að endingu velfarnaðar.Hermann Ottóson frá Íslandsstofu
    Þakkaði fyrir góða ferð til Vega, varð alveg heillaður af atvinnugreininni í þessari ferð og finnst æðarbændur vera stórskemmtilegt fólk. Eins er saga atvinnugreinarinnar alveg einstök. Velti því fyrir sér hvort norsku landnemarnir hafi tekið með sér æðarræktina á sínum tíma.
    Sagði frá Íslandsstofu (sem er samvinnuverkefni fyrirtækja og stjórnvalda) og áframhaldandi samstarfi við ÆÍ. Guðbjörg mun kynna æðarræktina fyrir starfsfólki Íslandsstofu, þannig að starfsfólk Íslandsstofu verði betur tengt við æðarræktina. Eins verður skoðað námskeiðahald og frekara kynningarstarf. Hér er eitthvað sem hægt er að kynna sem séríslenskt. Langar mikið að fara í ferð til Kanada með æðarbændum.
    Vonast eftir löngu og farsælu samstarfi og vonandi gengur ÆÍ allt í haginn.Eftir ávörp gesta hélt áðurnefnd Ásdís áfram að gagnrýna Guðbjörgu og forsetahjónin. Hún reyndist ekki vera í félaginu og vék á endanum af fundi eftir að fundarstjóri hafði ítrekað áminnt hana um að virða fundarsköp.
  8. Skýrslur
    Skýrsla stjórnar; Guðrún Gauksdóttir
    Guðrún flutti skýrslu stjórnar sem var svohljóðandi:
    Það er vel rúmt ár frá því funduðum síðast á Reykhólum. Fundurinn var vel sóttur – rúmlega 100 manns. Félagar í ÆÍ eru nú tæplega 230 talsins.
    Það má segja að árferði hafi verið almennt hagstætt æðarbændum þó blikur hafi verið á lofti á norðanverðu landinu um tíma þar sem snjóaði nokkuð í kuldakastinu maí.
    Maímánuður var mjög kaflaskiptur. Hlýtt var fyrstu tvo dagana en síðan gerði kuldakast sem stóð nær samfellt fram til 21. Þá hlýnaði og síðustu vikuna var mjög hlýtt um meginhluta landsins. Hiti komst m.a. yfir 20 stig sex daga í röð, 25. til 30. Suma þessa daga var kalt allra austast á landinu. Sérlega sólríkt var í Reykjavík og á Akureyri. Úrkoma var einnig undir meðallagi víða á Vestur- og Norðurlandi.
    Útflutningur dúns hefur gengið vel það sem af er ári og gæti farið yfir 3 tonn þriðja árið í röð. Þá ber að fagna því að æðarfuglinn er að verða sýnilegri fyrir tilstilli æðarbænda víðsvegar um land – Æðarsetrið í Stykkishólmi – hlunnindasafnið á Reykhólum – Æðarverndarfélag NV-lands tók þátt í Atvinnulífssýningu á Sauðárkróki – og svo framlag einstakra bænda. Ef við erum samhent þá verður vegur æðarfuglsins meiri. Frumkvæði og frumleiki að leiðarljósi.
    Að vanda fer formaður yfir helstu viðfangsefni stjórnar á sl. ári og þá mun ég nefna nokkur önnur atriði. Um ýmislegt mun ég vísa til erindis Guðbjargar hlunnindara ðarbændum mhingað. að. eiddir n. Bæklingurinn áðgjafaa ðarbændum mhingað. að. eiddir n. Bæklingurinn áðgjafa hér á eftir auk þess sem Erla Friðriksdóttir fjallar um sölumál og útflutning.
    Stjórn og stjórnarfundir
    Stjórnin hefur haldið 8 fundi frá því á síðasta aðalfundi auk óformlegs samráðs á milli funda.
    Eins og kunnugt er voru samþykktar breytingar á lögum félagsins á síðasta aðalfundi og sitja nú fimm stjórnarmenn í aðalstjórn í stað þriggja áður. Stjórnin hefur skipt með sér verkum með þeim hætti að Ásta Flosadóttir Höfða, er ritari, Erla Friðríksdóttir Stykkishólmi, er varaformaður, Guðni Þór Ólafsson Melstað, er gjaldkeri og Salvar Baldursson Vigur, vefstjóri. Í varastjórn eru Sólveig Bessa Magnúsdóttir Innri Hjarðardal og Halla Steinólfsdóttir Ytri Fagradal.Helstu verkefni stjórnar frá síðasta aðalfundi:
    Félagaskráin er komin á rafrænt form og innheimta félagsgjalda fer nú fyrst og fremst í gegnum heimabanka. Einhverjir hnökrar hafa þó verið í framkvæmdinni eins og við var að búast.
    Aðaláhersla stjórnar hefur verið lögð á að fullgera kynningar- og markaðsefni. Af ýmsum orsökum hefur það tafist nokkuð. Kynningarbæklingurinn á íslensku er tilbúinn og fengu félagsmenn sent eintak í sumar. Þeir sem vilja fleiri eintök geta fengið þau eftir fundinn. Bæklingurinn á ensku og þýsku er kominn í umbrot og er væntanlegur innan tíðar. Þá er þýðing hans yfir á japönsku í vinnslu. Kynningarmyndin er svo til tilbúin en mistök í innlestri á ensku uppgötvuðust á síðustu metrunum og verið er að leiðrétta þau. Myndin verður sýnd hér á eftir. Tölvupóstfang félagsins hefur verið virkjað en einhver bið verður á að heimasíðan komist í loftið. Stjórnin leggur áherslu á að allt kynningarefni verði sem vandaðast.
    Vegaferð – kynnisferð var farin til Vega í Noregi. Ánægja með ferðina. Mikill áhugi – stefnt að annarri ferð. Norðmenn koma hingað. Guðbjörg mun segja okkur frá ferðinni.
    Fjárveitingar/ styrkir ÆÍ hefur fengið styrki til gerðar kynningarefnis og stjórn fundið fyrir velvilja í garð félagsins. Þá veitti ÆÍ styrk í doktorsverkefni um æðarfuglinn.Ályktanir síðasta aðalfundar
    Á aðalfundinum í fyrra var samþykkt tillaga um styrki til deilda og voru nokkrir styrkir greiddir út. Aðalfundur ályktaði um að hvetja stjórnvöld og sveitarfélög til að leggja meiri fjármuni í refaveiðar og að fyrirkomulag veiðanna yrði endurskoðað. Einnig var samþykkt áskorun um útrýmingu á villtum mink á Íslandi og eflingu eftirlits með starfsemi loðdýrabúa. Þá var samþykkt ályktun varðandi friðunarlínu vegna grásleppuveiða í Faxaflóa.
    Stjórnin sendi bréf til landbúnaðarráðherra, umhverfisráðherra og sambands íslenskra sveitarfélaga þar sem ályktunum fundarins var komið á framfæri.
    Að því er varðar grásleppuveiðina var línan ekki tekin inn í reglugerð fyrir veiðitímabilið og ályktun þar með hafnað. Hagmunaaðilar munu halda áfram baráttu sinni fyrir umræddri línu. Þetta verður nánar tekið fyrir þegar tillögur stjórnar verða lagðar fyrir fundinn.
    Stjórnin sendi inn umsögn um drög umhverfisráðherra að frumvarpi til breytinga á lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum og varðar breytingar á hlunnindaákvæðum laganna.Starfsemi deilda
    Nokkrir deildarfundir hafa verið haldnir, nú síðast á Núpum, Reykhólum, Stykkishólmi, Borgarnesi og Hólmavík. Á þessa fundi hefur einhver úr stjórninni mætt ásamt Guðbjörgu hlunnindaráðgjafa. Það er stefna stjórnar að einhver úr hennar röðum mæti á fundi hjá deildum.
    Stjórn ÆÍ hefur fundað með formönnum deilda en stefnt er að því að virkja betur starf deildanna, en þær eru mjög misvirkar, og efla samstarf stjórnar ÆÍ og stjórna deilda.
    Að endingu skal minnt á friðlýsingu varpa og þakkað ánægjulegt samstarf þetta árið.Skýrsla hlunnindaráðgjafa BÍ; Guðbjörg Helga Jóhannesdóttir
    Guðbjörg fór yfir það sem hún hefur verið að gera sl. ár. Þetta hefur verið ár hagsmunagæslu, mikið af nýjum lögum sem verið er að setja fram, m.a. til að aðlaga okkar löggjöf að ESB. Málefni varðandi svartfugl og lunda voru tímafrek. Það þarf að vera vel á vaktinni gagnvart þessum málum og BÍ berst fyrir því að réttindi bænda verði ekki af þeim tekin. Mikil samskipti hafa verið við þingmenn vegna þessara mála. Mikið um fundi vegna ESB-mála, þar sem m.a. refurinn er friðaður og en leyfilegt er að skjóta æðarfugl.
    Mikill tími farið í upplýsingagjöf til fjölmiðla og til erlendra þáttagerðarmanna. Mikill áhugi á kynningarmyndbandi ÆÍ og mun kynningarmyndin okkar örugglega fara í sýningu í Þýskalandi. Fyrirspurnir frá ferðaskrifstofum hafa verið miklar og nauðsynlegt er að koma heimasíðunni í gagnið til að miðla upplýsingum. Lítið fæst upp á netinu þegar reynt er að “gúggla” æðardún. Beðið hefur verið um fyrirlestra handa leiðsögumönnum. Þeir geta vel orðið góðir sölumenn ef þeir hafa upplýsingar til að miðla.
    Guðbjörg tók á móti erlendum gestum, m.a. frá Noregi og fór með gesti í heimsókn í vörp. Guðbjörg hefur mikinn áhuga á því að efla tengsli við Kanadamarkað og æðarbændur þar. Enn mikið verk óunnið að koma æðarfuglinum betur á kortið. Æðarfuglinn ætti að vera þjóðarfugl Íslands, enda verið nýttur hér frá örófi alda.
    Ferð til Vega var farin í ágúst, en það fóru 20 manns í þá ferð og 10 eru nú á biðlista. Vegafólk hefur áhuga á því að koma hingað til Íslands næsta haust.
    Guðbjörg hvetur menn til að vinna saman og deila hugmyndum, við erum sterkari sem heild. Því sýnilegri sem fuglinn og afturðirnar eru því betra fyrir alla. Tenglamyndun er mjög mikilvæg og verða menn að vinna vel í því. Verið að skoða með Hermanni frá Íslandsstofu samstarf og möguleika á t.d. námskeiðahaldi fyrir æðarbændur.
    Guðbjörg og Tómas sögðu frá könnun meðal æðarbænda á Íslandi og Noregi. Þar verður þróun varpa könnuð,dúntekja, meðferð dúns, nýting dúns og ýmislegt fleira. Annað hvort verður hún send með tölvupósti eða það verður hringt út.
    Formannafundur var haldinn í gær með stjórn. Fyrsti formannafundurinn í sögu ÆÍ. Þar var farið yfir uppbyggingu deilda og leiðir til að efla félagsskapinn. Það var mjög góður fundur. 8 deildir af 11 eru orðnar vel virkar í dag. Nauðsynlegt er að virkja deildirnar enn betur.
    Guðbjörg sýndi glæru um útflutning dúns, stefnir í 3,1 – 3,3 tonn í ár. Sumir útflutningsaðilar urðu að segja nei við sölu, því allt kláraðist. Þriðja árið í röð þar sem útflutningur fer yfir 3 tonn. Meðalverð nálgaðist 160 þús./kg í ár. Umræðan þarf að vera jákvæð og Guðbjörg hefur reynt að styðja við það með blaðagreinum.
    Guðbjörg fjallaði um fullvinnslu aðila og þar er mikið að gerast og mikil gróska í þeim geira. Fór mikið af stað eftir aðalfundinn 2010. Hlunnindasýningin á Reykhólum hefur verið sett í stærra húsnæði, mjög lifandi og flott safn, eins var æðarsetrið í Stykkishólmi opnað í fyrra og þar er hægt að fá ýmsa gjafavöru með æðarfuglinum.
    Taldi upp ýmsa aðila og sagði frá því hvað þeir eru að gera (Gallerý Hrauna í Fljótum, Vigur með ferðaþjónustu, Dóróthea er líka að útbúa ýmsa smávöru, Hafnir hafa verið að útbúa kerrupoka, Jón Sveinson hefur verið með kápur. Svo mætti lengi telja) Sagði frá atvinnuvegasýningunni á Sauðárkróki og flotta aðkomu æðarbænda að henna.
    Guðbjörg sýndi bæklinginn sem félagið lét gera og hvatti menn til að dreifa honum. Sýndi líka dæmi um listaverk sem tengjast fuglinum og dúnvinnslunni. Svítan á Hótelinu í Flatey er með æðarsængum. Guðbjörg hvatti fólk til að skoða kirkjuloftið í Flatey.
    Guðbjörg sagði frá kynningarefninu og hvatti fólk til að nýta sér kynningarefnið. Sagði frá kynningarmynd ÆÍ, en myndin var svo sýnd í matarhléinu. Mikið hefur verið spurt um myndir af kynslóðum að sinna varpi og dúnvinnslu. Heimasíðan er í vinnslu, en gott færi að fá efni til að setja þar inn. Þar verður upplýsingamiðstöð fyrir íslenskan æðardún og svo læst svæði fyrir félagsmenn og deildirnar. Slóðin á heimasíðuna er www.icelandeider.is.
    Um að gera ef eitthvað er að gerast í héraði þá að fá efni frá félaginu og kynningarefnið. Atvinnuvegasýningin á Sauðárkróki var vel heppnuð og þar var bás félagsmanna ÆÍ mjög vel sóttur.
    Áfram þarf að passa upp á hagsmunagæsluna og vinna í kynningarefninu.
    Stefnt er að kynningarfundum þegar kynningarefnið er tilbúið. Hönnunarmiðstöð Íslands og Íslandsstofa verða með okkur í því. Markmiðið ætti að vera að ná inn 400 félagsmönnum í ÆÍ. Útbúin verði kynningarpakki fyrir nýja félaga.
    Reikningar félagsins; gjaldkeri ÆÍ Guðni Þór Ólafsson
    Guðni skýrði reikninga félagsins og lagði þá fram.Fyrirspurnir og umræður um skýrslu stjórnar og reikninga
    Hermann frá Íslandsstofu: kannaðist ekki við að hafa ráðið Ásdísi Arthúrsdóttir frá Vopnafirði til Íslandsstofu, en hún hélt því fram undir ræðu Guðbjargar að hún væri starfsmaður Íslandsstofu.
    Ásdís þessi gerði miklar athugasemdir við málflutning Guðbjargar varðandi ESB, fannst málflutningur hennar makalaus.
    Nokkur umræða var um logo félagsins, sumum finnst skrítið að kollan sé ekki í merkinu af því að þaðan kemur dúnninn.
    Guðbjörg svaraði Ásdísi og þótti hennar athugasemdir vera undarlegar, þar sem Guðbjörg hefur setið marga fundi á vegum BÍ í samningaviðræðum vegna umsóknar við ESB og sé þess vegna vel kunnug þessum málum. Ásdís hélt framíköllum áfram.
    Guðbjörg svaraði líka fyrir logo félagsins; kollan er erfiðari í logó, fíngerð og líkist öðrum kollum, blikinn er myndrænni. Merkið þarf að vera einfalt og stílhreint. Því var þetta niðurstaðan. Enda við hæfi að hafa blikann þar sem án hans væru engir ungar.Guðni bar reikninga ÆÍ undir atkvæði. Reikningarnir samþykkir samhljóða.
  9. Fundarsetning. Guðrún Gauksdóttir starfandi formaður setti fundinn og bauð fundargesti velkomna. Þá fór fram kjör starfsmanna fundarins; Guðni Þór Ólafsson var kjörinn fundarstjóri, Pétur Guðmundsson varafundarstjóri og Ásta F. Flosadóttir ritari fundarins.
    1. Ályktun um árgjald
      Stjórn Æí leggur til við aðalfund 2012 að árgjald fyrir árið 2013 verði óbreytt kr. 3.000.
      Umræður: Helgi Pálsson. Leggur til að þessi 3.000 kr. hækki með verðbólgunni. Nærri einu föstu tekjur deildanna og þetta gjald er of lágt. Aldrei verið vinsælt að hækka í stökkum. Leggur til að árgjaldið verði í ár 3.200 kr.
      Fundurinn samþykkti tillögu Helga einróma.
    2. Ályktun um styrki til deilda
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Reykjavík 10. nóvember 2012 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrk. Einnig er stjórninni heimilt að veita styrk til einstakra æðarbænda á þeim svæðum þar sem ekki er starfandi æðarræktardeild. Stjórn ÆÍ er falið að ganga frá samningum við formenn deildanna um framkvæmd tillögunnar. Styrkir verða greiddir gegn afriti af reikningum.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    3. Ályktun um refaveiðar
      Aðalfundur Æðarræktarfélag Íslands haldinn í Reykjavík laugardaginn 10. nóvember 2012 fagnar þingsályktunartillögu um breytta skipan refaveiða á Íslandi. Þingsályktunartillagan stuðlar að því að halda refastofninum innan eðlilegra marka og draga þannig úr tjóni af völdum refs. Æðarræktarfélag Íslands leggur þunga áherslu á að þingsályktunartillagan verði samþykkt og umhverfis- og auðlindaráðherra verði falið að breyta skipan refaveiða á Íslandi.
      Umræður:
      Salvar. Álítur að best sé að styðja þessa tillögu sem er komin inn á borð hjá Alþingi.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    4. Ályktun um minkaveiðar
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Reykjavík laugardaginn 10. nóvember 2012 skorar á stjórnvöld að leggja fram sambærilega tillögu um breytta skipan minkaveiða á Íslandi og lögð hefur verið fram um breytta skipan refaveiða á Íslandi. Tillagan miði að því að stuðla að útrýmingu villts minks á Íslandi. Tryggja verður að reglur um minkabú og eftirfylgni með þeim séu með þeim hætti að minkar sleppi ekki með nokkru móti úr búrum og húsum minkabúa út í náttúruna. Ennfremur að minkabú taki þátt í kostnaði við útrýmingu minks á meðan minkar finnast á landinu og taki þar með að hluta þátt í að bæta það tjón sem leiðir af starfseminni. Sem lið í virku eftirliti með loðdýrabúum og starfsemi verði séð til þess að öll lífdýr í loðdýrabúum verði örmerkt í framtíðinni. Það eru miklir hagsmunir æðarbænda og íslenskrar náttúru að þetta innflutta aðskotadýr hverfi af landinu.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    5. Ályktun um endurgreiðslu virðisaukaskatts af refa- og minkaveiðum
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Reykjavík laugardaginn 10. nóvember 2012 skorar á Alþingi að samþykkja frumvarp til laga um breytingu á lögum um virðisaukaskatt, nr. 50/1988, með síðari breytingum. Til að hvetja til veiða á ref og mink er brýnt að virðisaukaskattur af veiðunum fáist endurgreiddur í stað þess að nota veiðarnar sem tekjustofn fyrir ríkissjóð eins og nú er gert.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    6. Ályktun um grásleppuveiðar
      Aðalfundur Æðaræktarfélags Íslands haldinn í Reykjavík 10. nóvember 2012 skorar á atvinnuvegaráðherra að heimila ekki, innan tiltekinnar línu, grásleppuveiðar á Faxaflóa fyrr en eftir 15. maí ár hvert.
      Greinargerð: Um er að ræða línu sem dregin er úr Tómasarflögu í Hvalfjarðarstrandarsveit, utan við Þormóðssker, utan og vestur fyrir Hvalseyjar og utan við Skarfasker, vestan við Akraós. Línan verði þá skv. meðfylgjandi korti.
      Miklir hagsmunir eru í húfi fyrir æðarrækt á svæðinu að friðunarlína þessi verði sett í reglugerð um hrognkelsaveiðar þar sem það hefur ekki náð tilætluðum árangri að beina tilmælum til grásleppuveiðimanna á grundvelli samkomulags milli Landsambands smábátaeigenda og Æðarræktarfélags Íslands frá 6. mars 2009.
      Einnig er horft til þeirrar sáttar og góða árangurs sem náðist milli grásleppuveiðimanna og æðarbænda með friðunarlínu í Breiðafirði.
      Umræður: Guðmundur Helgason í Hvalseyjum. Vill gera orðalagsbreytingu á greinargerðinni. Er með erindi í ráðuneytinu um sama efni. Greinargerðinni var breytt og stendur nú eins og hún er hér að ofan.
      Tillagan samþykkt með öllum greiddum atkvæðum.
    7. Tillaga frá A-Hún. til stjórnar ÆÍ. Helgi Pálsson flutti tillöguna.
      Aðalfundur ÆÍ beinir því til stjórnar ÆÍ að safnað verði saman GPS – punktum af öllum æðarvörpum á landinu og stjórnin komi þessum punktum til Landhelgisgæslunnar.
      Greinargerð: Það hefur margoft komið fyrir á undanförnum árum að Landhelgisgæslan hefur flogið yfir æðarvörp á varptíma, þegar fluglinn er hvað viðkvæmastur fyrir öllu raski. Þyrluflugi fylgir mikill hávaði sem fuglinn er mjög hræddur við. Þessi flug hafa oft valdið skaða í vörpum. Síðastliðið vor flaug þyrla yfir varpið á Illugastöðum á Vatnsnesi. Haft var samband við landhelgisgæsluna og talað við flugstjóra þessa flugs. Óskaði hann eftir því að ÆÍ sendu landhelgisgæslunni GPS punkta af vörpunum svo þeir gætu forðast að fljúga yfir þau á varptímum.
      Tillagan samþykkt með öllum greiddum atkvæðum.
  10. Önnur mál
    Jóhannes Geir Gíslason í Skáleyjum
    Ræddi um Vegaferðina. Þar var margt athyglisvert. Viðveran í varpinu þar var álitin mjög mikilvæg, þar var miklu meiri viðvera en er víða hérlendis. Jóhannes er sammála því. Dúntekjan í Skáleyjum jókst eftir að búsetan festist aftur, vill vekja athygli á þessu vegna þess að viðvera í varplöndum er mun minni núna en áður var. Ólíklegt að það hafi verið til bóta.
    Fáfræði í gangi með refinn, sumir halda að það sé bara málefni bænda að halda refnum niðri, öðrum komi það ekki við. En er það bændanna mál að stuðla að almennilegu fuglalífi í landinu?Guðbjörg Helga:
    Sagði frá ferðinni til Vega og sýndi myndir úr ferðinni. Til stendur að klippa saman videó úr ferðinni. Og eins mun Guðbjörg skrifa grein um ferðina í Bændablaðið.Jón Einar:
    Sýndi kort þar sem sást útbreiðsla æðarfugls við landið og hvar vörpin eru sem hann fékk upplýsingar um. Sýndi líka fróðlegt kort þar sem sást hvernig kollur með gerfihnattasendi fóru frá Grænlandi til Íslands og dreifðust um landið.
    Hann hefur líka sinnt almenningsfræðslu og frætt t.a.m. dúnkaupmenn erlenda og finnst það frábært. Hafa fengið góða styrki frá ÆÍ sem þakka má fyrir.

    Merette:
    Finnst myndin frábær og mikilvægt að við stöndum saman að henni, en veit til þess að sumir útflytjendur vilji nota myndina vegna þess að Erla sést í henni og hún er svo þekkt í Japan.
    Þakkar að öðru leiti fyrir starf stjórnar og finnst myndin vera mjög góð en þykir leitt ef sumir geti ekki nýtt hana.

    Hafsteinn:
    Vísar í DNA rannsókn frá Akureyri þar sem í ljós kom að ungar í hreiðri áttu marga feður (2-4 feður), svo það er ljóst að kollan vill tryggja sig með því að veðja á fleiri feður. Finnst galli að allir séu hættir að nýta eggin, ungarnir eiga meiri möguleika ef þeir eru færri úr hverju hreiðri. Vildi gera tilraun að fækka um helming í hreiðrunum og kanna hvort ungarnir lifa betur. Hér áður voru skilin eftir 2-3 egg í hreiðri en það kom ekki að sök.

    Þórdís Þórhallsdóttir í Höfða:
    Spyr eftir stóru æðarræktarbókinni. Reyndi að kaupa bókina í sumar og ætlaði að gefa hana, en fékk hana hvergi í bókabúðum. Þykir bókin flott og fín til gjafa.
    Jón Einar: bókaforlagið Skrudda (Steingrímur Sigurðsson) er að selja þessa bók og eins kemur hún stundum á bókamarkaði í Perlunni. Bókaforlagið er líka með vefverslun á www.skrudda.is.

    Guðrún svaraði Merette. Stjórn ÆÍ lagði mikið í þessa mynd, mikilvægt að þeir sem birtast í myndinni séu starfandi í greininni. Rétt er að útflutningsaðilar koma fram í myndinni og leitt að heyra ef einhverjir treysti sér ekki til að nota myndina. Gott væri að heyra ef óánægja er í félaginu með myndina, þetta er kynningarmynd æðarbænda og við viljum að æðarbændur séu sáttir. Ljóst að endurgerð myndarinnar muni kosta mikið og þá með keyptum leikurum. Guðbjörg tók það fram að útflytjendur eru ekki að leggja peninga í þessa mynd. Það verði þá að taka út líka bændurna á Stað og í Norðurkoti, finnst það persónulega mjög skrítið að þarna sé bara einn útflytjandi (Erla) tekin sérstaklega fyrir. Engin er nafngreindur í myndinni. Guðbjörg leggur til að aðalfundurinn samþykki eða hafni myndinni.Sigtryggur:
    Þakkar fyrir góðan fund og fróðlegann. Er í hópi æðardúnsútflytjenda. Tekur undir með Merette um að það sé ekki nógu gott að Erla sé í myndinni.
    Hrósar stjórn og Guðbjörgu fyrir dugnað, en finnst hún stundum fara offari og hvetur Guðbjörgu til þess að tala varlega um hátt verð á æðarsængum það er ekki alltaf sanngjarnt því stundum sé verið utan um sængurnar rándýr, t.d. silki. Áréttar að þetta sé ábending og óskar stjórn góðs gengis.

    Merette:
    Þykir leitt ef hennar ábending verður að einhverri sprengju. Er ekki að gagnrýna störf Erlu eða hana sem manneskju. Finnst bara slæmt ef myndin verður einhver auglýsing fyrir Erlu sérstaklega, finnst skrítið það þarf að endurgera myndina vegna tveggja sena. Finnst myndin að öðru leyti mjög góð.

    Guðbjörg svaraði Merrete og endurtók að útflutningsaðilarnir sem koma fram í myndinni séu þrír og það verði þá að taka þá alla út. Stærsti hlutinn er tekin í Norðurkoti. Myndin er ekki fyrir útflytjendur heldur fyrir æðarbændur. Ítrekaði að fundurinn ætti að taka afstöðu til myndarinnar.

    Salvar:
    Spyr hvort hann ætti að vera móðgaður vegna þess að ekki sést nein kolla frá honum í myndinni og hann sést ekkert sjálfur. Það skiptir engu máli hver er í myndinni. Það er bara verið að sýna hvernig þetta er gert. Það stendur ekkert utan á Erlu að hún sé einhver útflutningsaðili, hún er bara kona í myndinni, rétt eins og Eiríkur á Stað er bara karl. Þetta er fyrst og fremst kynningarmyndband okkar en ekki söluaðilana.

    Svanur Steinarsson í Borgarnesi,
    selur sængur og treystir sér vel til að láta þessa mynd ganga við hliðina á sængunum.

    Pétur Guðmundsson
    er útflytjandi og finnst að Erla prýði myndina
    Pétur lagði myndina undir fundinn til atkvæða, þ.e. hvort félagsmenn vildu nota þessa mynd eða gera nýja.
    Samþykkt var með öllum greiddum atkvæðum að nota myndina.

Að þessu loknu þakkaði Guðrún Gauksdóttir fundarmönnum fyrir fundinn og sleit fundi.

42. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2011

Aðalfundur Æðarræktarfélgs Íslands haldinn að Reykhólum þann 27. ágúst 2011, kl. 12.

Dagskrá fundarins:

  1. Fundarsetning. Guðrún Gauksdóttir starfandi formaður setti fundinn og bauð fundargersti velkomna. Þá minnst hún Jónasar Helgasonar formanns ÆÍ sem lést fyrr á árinu. Fundarmenn risu úr sætum og vottuðu Jónasi með því virðingu sína.
    Þá fór fram kjör starfsmanna fundarins; Guðni Ólafsson var kjörinn fundarstjóri, Pétur varafundarstjóri og Ásta F. Flosadóttir ritari fundarins.Hádegisverður í boði félagsins.
    Meðan á hádegisverðinum stóð voru flutt tvö erindi.a) Þorsteinn Tómasson frá Landbúnaðarráðuneytinu ávarpaði fundinn undir borðum. Hann kynnti nýja reglugerð um framkvæmd dúnmats. Einnig kynnti hann sýnishorn af vottorðum dúnmatsmanna.
    b) Gunnar Guðmundsson frá BÍ kynnti samstarfssamning BÍ og ÆÍ. BÍ er að gera samstarfssamninga sem þessa við öll fagfélög bænda. Verkaskipting milli BÍ og ÆÍ er skýrð í samningnum. Óvissa er um framtíðarstuðning ríkisvaldsins við ráðgjafa­þjónustu í landbúnaði. Til stendur að endurskoða ráðgjafaþjónustuna í heild sinni og verði drög að því skipulagi lögð fyrir búnaðarþing 2012.
  1. Skýrslur
  2. a) Skýrsla stjórnar. Fyrst flutti Guðrún Gauksdóttir starfandi formaður ÆÍ skýrslu stjórnar. Gefum Guðrúnu orðið:
    “Mig langar til að hefja fundinn á því að minnast Jónasar Helgasonar æðarbónda í Æðey og formanns Æðarræktarfélags Íslands sem lést fyrir aldur fram þann 20. janúar sl. Jónas átti sæti í stjórn félagsins frá 1984 og var formaður þess frá 1999 til dánardags. Jónas vann ötult starf í þágu félagsins og æðarræktar. Við skulum heiðra minningu Jónasar með því að rísa úr sætum.
    Eins og ráðið verður af dagskrá fundarins í dag þá þurfum við að halda vel á spöðunum og ræðumönnum nokkuð þröngur stakkur sniðinn tímalega séð. Ég mun því stikla á stóru í skýrslu minni. Um ýmislegt mun ég vísa til erindis Guðbjargar hér á eftir auk þess sem Erla fjallar um sölumál og útflutning.Stjórn og stjórnarfundir
    Frá því í lok febrúar hefur stjórnin skipt með sér verkum með þeim hætti að sú sem hér mælir, Guðrún Gauksdóttir Kaldaðarnesi hefur gegnt formennsku, Guðni Þór Ólafsson, Melstað er gjaldkeri og Ásta Flosadóttir, Höfða tók sæti í aðalstjórn og er ritari. Erla Friðriksdóttir situr í varastjórn. Guðbjörg Helga Jóhannesdóttir hefur verið stjórninni ómetanlegur stuðningur og ötul í starfi sínu fyrir félagið og þakka ég henni framlagið.
    Þrír stjórnarfundir hafa verið haldnir á árinu. Stjórnarmenn nýta sér í síauknum mæli möguleika netsins til samráðs og eru fundir m.a. haldnir í gegnum internetið s.s. með Skype. Kemur það sér vel þegar stjórnarmenn eru búsettir víða um land og síðast en ekki síst sparar það kostnað fyrir félagiðHelstu verkefni stjórnar frá síðasta aðalfundi:
    Stjórnin hefur lagt áherslu á kynningar- og markaðsmál. Lógó félagsins er tilbúið (þið getið séð það á bréfsefni dagskrár sem er í möppunni). Það styttist í að nýr bæklingur og kynningarmynd verði tilbúin og að heimasíða félagsins verði opnuð (lénið icelandeider.is. Við höfðum vonast til að geta sýnt efnið hér á fundinum en vegna sumarleyfa hefur þetta dregist aðeins og náðist ekki að klára það fyrir aðalfund. Guðbjörg mun fara vel yfir kynningar og markaðsmálin hér á eftir.
    Þá hefur verið unnið að því að koma félagaskránni í aðgengilegt rafrænt form og innheimtu félagsgjalda í heimabanka – vonandi gengið að mestu stórslysalaust – þó hafa einhver nöfn fallið út . Biðjum við félagsmenn að virða okkur það til betri vegar meðan þessir byrjunarörðugleikar ganga yfir.Fjárveitingar/ styrkir
    Félagið fékk milljón af fjárlögum sem er hærri upphæð en verið hefur. Blikur eru á lofti með styrk á næsta ári, vegna breytinga hjá störfum og úthlutun hjá Fjárlaganefnd Alþingis. Þá fékk félagið styrk úr Framleiðnisjóði til markaðs- og kynningarmála að fjárhæð 1.000.000 kr.

    Dúnmat
    Í hádeginu var farið yfir dúnmatsmálin og ný vottorð og vísa ég til kynningar Þorsteins í þeim efnum

    Tíðarfar
    Eins og kunnugt er þá var tíðarfar víðast hvar slæmt í vor og æðarvarp fór illa – jafnvel 30-50 % samdráttur og sums staðar meira. Heyrum nánar um það í fréttum frá einstökum deildum.

    Ályktanir síðasta aðalfundar
    Á aðalfundinum í fyrra var samþykkt tillaga um styrki til deilda. Styrkurinn nú er nokkru lægri en síðasta ár og er skýringin sú að talsverðu fé hefur verið veitt í gerð kynningarefnis.
    Að því er varðar ályktun um framlög til refaveiða, framhald á verkefni til útrýmingar á mink og skipun nefndar um endurskoðun laga um vernd og friðun villtra fugla og spendýra þá var ritað bréf til ráðherra til að fylgja eftir ályktun fundarins. Jónas og Guðbjörg áttu í kjölfarið fund með ráðherra en um engin frekari viðbrögð hefur verið að ræða. Guðbjörg sótti fund sem hlunnindaráðgjafi ásamt fulltrúum Bændasamtaka Íslands með villidýranefndinni og kom athugasemdum á framfæri sem snúa að æðarbændum. Tillagan um að ÆÍ beiti sér fyrir því að æðarfuglinn verði þjóðarfugl var frestað þar til markaðsefni verður tilbúið og við getum notað markaðsefnið til kynningar ef vel verður tekið í þetta mál að velja þjóðarfugl.

    Deildir
    Það ber að fagna auknu starfi deilda. Guðbjörg og ég fórum á nokkra fundi í maí og í júní. Fleiri deildir hafa haldið fundi eða fundir eru fyrirhugaðir.

    Sölumál
    Árið 2010 var metár í sölu– heildarmagn útflutts dúns 3333. kg. sem er annað stærsta ár í magni og metár í krónum talið. Fyrstu sex mánuði þessa árs var áfram mikið selt á erlenda markaði. Það er gleðilegt að sjá að Japan er ennþá inni í myndinni þrátt fyrir náttúruhamfarir fyrr á árinu og spár um djúpa efnahagslægð þar í kjölfarið. Erla Friðriksd. mun gera grein fyrir sölumálum hér á eftir.
    Síðast en ekki síst vil ég nefna að einkaframtak æðarbænda hefur aukist. Nefni sem dæmi Hlunnindasýninguna hér á Reykhólum, Æðarsetur í Stykkishólmi, og einstakir bændur framleiða og selja í auknum mæli fullunna vöru.”

    Guðrún minnti einnig fundarmenn á að friðlýsa vörp sín, það þarf að endurnýja friðlýsingu á 10 ára fresti.

    Fjöldi félagsmanna ÆÍ var í gær 207 og einhverjir hafa bæst við í dag, svo félagið er í vexti.

    b) Skýrsla hlunnindaráðgjafa. Guðbjörg Helga Jónsdóttir flutti skýrslu hlunnindaráðgjafa og sagði hana í styttra lagi í ár vegna mikillar dagskrár og kosninga. Stjórnsýsluleg verkefni á árinu snéru að laga- og reglugerðarbreytingum á gæðamati á æðardúni. Töluverð rýnivinna var um þróun vottunarferlisins og reglugerðir þar að lútandi. Bændasamtökin tóku við sölu á vottorðum sem framvegis verða seld og eru í þríriti og númeruð. BÍ sér um utanumhald útgefinna vottorða fyrir hönd ráðuneytisins. Einnig var hún þátttakandi í undirbúningi og skipulagi á æðardúnnámskeiði í samstarfi við LBHÍ og ráðuneytið. Talsverð hagsmunagæsla snéri að æðarrækt og vargi, ESB og netalögum.
    Hún fór yfir möguleika æðardúns sem gæðavöru hér heima og erlendis, sótti fjóra deildarfundi, heimsótti fjölmarga æðarbændur heim og var í samskiptum við erlenda dúnbændur í Noregi, Færeyjum og Grænlandi. Ennfremur vann Guðbjörg ötullega í undirbúningi kynningarefnis fyrir íslenskan æðardún.

    c) Reikningar félagsins. Gjaldkeri skýrði og lagði fram reikninga félagsins.

    d) Sölumál. Erla Friðriksdóttir fulltrúi útflutningshóps dúnsala, fór yfir gengi í sölumálum æðardúns á erlendum mörkuðum.
    Útflutt magn skv. upplýsingum frá Hagstofu Íslands hefur aukist á þessu og síðasta ári frá árunum þar á undan þ.e. 2008 og 2009.

    Útflutt kg
    2008 2.012 kg
    2009 1.602 kg
    2010 3.333 kg
    2011 (jan-jún) 1.140 kg

    Meðalverð á hvert útflutt kg hefur einnig farið hækkandi á þessu og síðasta ári frá árunum 2008 og 2009.

    Meðalverð á hvert útflutt kg:
    2008 107.714 kr.
    2009 97.887 kr.
    2010 107.217 kr.
    2011 (jan-jún) 112.895 kr.

    Útflutningsverðmæti æðardúns nam:
    2008 216.720.720 kr.
    2009 156.814.200 kr.
    2010 357.353.883 kr.
    2011 (jan-jún) 128.700.582 kr.

    Stærstu markaðssvæði fyrir íslenskan æðardún eru Þýskaland og Japan. Frá janúar til júní 2011 hafa 528 kg farið til Þýskalands, 326 kg til Japan, 156 kg til Austrríkis, 112 kg til Sviss og 18 kg til Danmerkur.

    Fyrirspurnir og umræður um skýrslu stjórnar og reikninga.
    – Þorsteinn Tómasson, spyr Gunnar Guðmundsson um áhrif ESB aðildar á æðarfuglinn, þar sem hann er ekki friðaður í ESB.
    – Jóhannes Gíslason vill réttann lit á gogginn á blikanum í logoinu.
    – Jón Sveinsson kom í pontu, hann telur sig lifa í allt öðrum heimi en ÆÍ. Honum finnst félagið vera huggulegt kaffisamsæti eldri borgara. Gagnrýndi harkalega sölumál og markaðsmál æðardúns. Segir að heildsalar séu of margir og birgðasöfun sé of mikil á löngu árabili. Vill að dúnninn fari á uppboð sambærilegt við skinnauppboð loðdýra í Danmörku og svipað og fiskur smábátasjómanna hér á Íslandi. Verð á dúni í erlendri mynt hefur ekki hækkað í 20 ár, meðan hefur verð á vörum úr dúni hækkað um 60%. Finnst heildsalarnir vera óþarfa milliliðir og vill losna við þá. Jón vill að ÆÍ einbeiti sér að því koma æðardúni á uppboðsmarkað í stað þess að eyða tíma í að útbúa kynningarefni.
    – Guðbjörg svaraði Jóni Sveinssyni og bauð honum að skoða prófskírteinin sín. Hún vill selja dúninn fullunninn, við Íslendingar erum aðalframleiðendur æðardúns í heiminum og getum því ráðið verðinu, það er önnur staða en loðdýrabændur eru í.   Æðarbændur eiga að selja vöruna fullunna og fullunnin vara fer ekki á uppboðsmarkað. Guðbjörg svaraði líka fyrir litinn á gogginum á blikanum, þetta er teikning en ekki ljósmynd, það þurfti að velja lit sem væri sterkur og myndrænn.
    – Matthías Sævar Lýðsson, svarar Jóni Sveinssyni. Hann hefur verið í verri félagsskap en kaffisamsæti eldri borgara. Og þakkar fyrir orð hans um það hversu lítið vit hann hafi á markaðsmálum og það hvað hann er fátækur og smár. Þakkar stjórn og ráðunaut fyrir unnin störf í markaðsmálum og líka Jóni fyrir að vekja athygli á því sem þarf alltaf að ræða, það hvernig sölumálum eigi að vera háttað. Jón Sveinson greip ítrekað fram í fyrir Matthíasi þrátt fyrir áminningar fundarstjóra.

    Ávörp gesta
    a) Gunnar Guðmundsson frá BÍ ávarpar fundinn í fjarveru Haraldar Benediktssonar sem er fjarverandi vegna veikinda. Gunnar ræddi um þá umræðu sem verið hefur gagnvart bændum og varnarlínum þeim sem BÍ hefur sett sér fyrir viðræður við ESB. BÍ hefur vaktað og varið hagsmuni landbúnaðarins. Í samningaviðræðum við ESB hafa bændasamtökin sett fram varnarlínur landbúnaðarins. Hann fór yfir varnarlínu 6 sem snertir æðarræktina. Þar er rætt um vernd og nýtingu viltra dýra og eyðingu rándýra og meindýrum. Stjórnvöld þurfa að hafa heimild til að vinna á þeim dýrum sem valda tjóni. Aðild að ESB má ekki hafa áhrif á eðlilega og hefðbundna nýtingu náttúruauðlinda, s.s. dún- og eggjatekju. Það hefur ekki verið sérstaklega metið hver áhrif aðildar að ESB væru á æðarræktina. Hvetur alla til að kynna sér varnarlínurnar sem komu fram í síðasta bændablaði. Eins fór Gunnar yfir störf BÍ sem snerta ÆÍ og það sem er á döfinni hjá BÍ. Heildarstefnumörkun fyrir landbúnaðinn er í bígerð.

 

  1. Fræðsluerindi
    Sigurður Steingrímsson frá Impru Akureyri flutti erindi sem hann kallaði
    – Verðmyndun vara, sérstaða og gæði –
    Sagði aðeins frá nýsköpunarmiðstöð Íslands, hver verkefni hennar eru.
    Aðalmálið er að vinna að nýsköpun og atvinnuþróun út á landsbyggðinni.
    Fór yfir grunnhugtök í markaðsfræðum. Hvað er verð? Það er það sem viðskiptavinurinn er tilbúin að borga fyrir vöruna. Gæði eru skilgreiningaratriði og verðið tengist gæðunum. Það þarf að meta hvað fólk er tilbúið til að borga fyrir vöruna óháð hvað það kostar að framleiða vöruna. Hvað getum við talið markaðinum trú um að hann þurfi. Hann sér ýmsa þætti við æðardúninn sem skapa verðmæti; s.s. sérstöðu æðardúns, hreinleika, svæðistengingu, sögu, rekjanleika og ímynd.Gera þarf lista yfir allann kostnað, bæði fastan og breytilegan og staðsetja vöruna miðað við aðrar vörur.

    1. fyrir hvaða markað?
    2. búa til sérstöðu og ímynd
    3. taka saman allan kostnað
    4. skipta kostnaði í fastan og breytilegan
    5. finna út kostnað á einingu
    6. kanna verð á hliðstæðum vörum
    7. verðleggið vöruna miðað við þetta allt.Impra er tilbúin að aðstoða annað hvort bændur eða félagið við markaðssetningu og verðlagningu dúnsins.
  2. Kosningar, samþykktir og tillögura) breytingar á samþykktum ÆÍ – Guðrún
    Stjórn ÆÍ leggur fram breytingu á lögum félagsins að því er varðar fjölgun stjórnarmanna í ÆÍ úr þremur í fimm. Breyting þessi var kynnt með aðalfundarboði skv. 8. gr. laga ÆÍ. Rök fyrir breytingartillögunni eru þau að samkvæmt fyrir­huguðum verka­skiptasamningi milli Bændasamtaka Íslands annars vegar og ÆÍ hins vegar mun stjórn þurfa að sinna störfum sem ráðgjafi hefur gert hingað til. Þá stuðlar fjölgun stjórnarmanna að því að fulltrúar frá öllum landshlutum eigi sæti í stjórn. Gert er ráð fyrir að stjórnina skipi auk formanns, varaformaður, ritari, gjaldkeri og vefstjóri.Ákvæði 6. gr. hljóðar svo:
    Stjórn félagsins skipa þrír menn, formaður og tveir meðstjórnendur. Skuli þeir kosnir á aðalfundi til þriggja ára í senn. Ganga þeir úr stjórn þannig, að formaður gengur úr eftir 1 ár, annar meðstjórnandi eftir tvö ár með hlutkesti, hinn þriðji eftir þrjú ár og helst röðin þannig áfram.
    Enginn atkvæðisbær félagsmaður getur skorast undan endurkosningu, nema sérstök vandamál hamli eða hann hafi verið í stjórn í þrjú ár. Kjósa skal tvo varamenn og tvo skoðunarmenn reikninga til tveggja ár í senn, þannig að annar gangi úr eftir árið, með hlutkesti í fyrsta sinn og síðan sitt árið hvor. Velja má sérstakan framkvæmdastjóra , ef þurfa þykir, ella hafi stjórnin á hendi allar framkvæmdir milli aðalfunda.Tillaga stjórnar að breyttri 6. gr. hljóðar svo:
    Stjórn félagsins skal skipuð fimm mönnum, formanni og fjórum meðstjórnendum. Stjórnarmenn skulu eiga aðild að félaginu. Stjórnin skal kosin á aðalfundi til þriggja ára í senn. Stjórnarmenn ganga úr stjórninni þannig: Formaður eftir þrjú ár, tveir meðstjórnendur eftir eitt ár og tveir meðstjórnendur eftir tvö ár og heldur röðin þannig áfram. Stjórnin skiptir með sér verkum.
    Enginn atkvæðisbær maður getur skorast undan kosningu, nema sérstök forföll hamli eða hann hafi verið í stjórn í 3 ár. Kjósa skal tvo varamenn til þriggja ára. Kjósa skal tvo skoðunarmenn reikninga til tveggja ára í senn.

    Bráðabirgðaákvæði:Ákvæði þetta er sett til bráðabirgða og gildir um kosningu á aðalfundum 2011, 2012 og 2013 þegar stjórnarmönnum er fjölgað úr þremur í fimm. Á aðalfundi 2011 er kosið um tvo nýja meðstjórnendur. Hlutkesti ræður hvor hinna nýju meðstjórnenda situr eitt ár eða tvö ár. Á aðalfundi 2012 er kosið um tvo meðstjórnendur, þ.e. annan frá eldra kerfi og hinn sem fyrst hlaut kosningu á aðalfundi 2011. Á aðalfundi 2013 er einnig kosið um tvo meðstjórnendur, þ.e. annan úr eldra kerfi og hinn sem fyrst hlaut kosningu á aðalfundi 2011. Síðan heldur sama röð áfram. Eftir aðalfund 2013 fellur þetta bráðabirgðaákvæði því úr gildi.

    Tillagan borin undir atkvæði og samþykkt einróma.

    b) Kosningar

    Formannskosning. Guðrún Gauksdóttir er tilnefnd sem formaður ÆÍ. Jón Sveinsson gefur kost á sér. Kosið var milli þeirra tveggja og var Guðrún kjörin með 56 atk. Jón Sveinsson fékk 7 atk. og auðir seðlar voru 2.
    Kosnir tveir meðstjórnendur í aðalstjórn. Erla Friðriksdóttir og Salvar Baldursson voru ein tilnefnd og því sjálfkjörin í stjórn.
    Kosnir voru tveir varamenn í stjórn. Tilnefnd Solveig Bessa Magnúsdóttir Innri-Hjarðardal og Halla Steinsólfsdóttir Ytri-Fagradal. Ekki voru aðrir tilnefndir eða gáfu kost á sér, þær því sjálfkjörnar.
    Kosinn einn skoðunarmaður reikninga. Pétur Guðmundsson sjálfkjörin skoðunarmaður.
    Kosinn varamaður búnaðarþingsfulltrúa. Tilnefndur er Óðinn Sigþórsson og er hann sjálfkjörinn.
    Reikningar félagsins og ársreikningur bornir undir atkvæði. Báðir samþykktir með öllum greiddum atkvæðum.

    c) Fréttir og tillögur frá félagsdeildum

    (10) Svanur Steinarsson frá Æðarræktarfélagi Vesturlands. Skárra veður en í öðrum landshlutum og fengu bændur þokkalegan dún. Minna af eggjum og ungum, mikið af vargi flæðir um. Stærsti skaðinn er þó vegna grásleppuveiðanna í Faxaflóanum, veiðin byrjar núna 10. mars. Mikið hefur komið af kollu í netin, dæmi um fleiri hundruð í lagnir hjá einum bát. Óskar þess eindregið að fundurinn álykti um veiðarnar.
    (11) Ásgeir Gunnar Jónsson frá Æðarræktarfélagi Snæfellinga. Tekur undir öll orð fyrri ræðumanns. Sæmileg nýting dúns, þó varpið hafi farið hægt af stað. Minkasíur Reynis hafa nýst mjög vel, hvetur menn til að koma sér upp svoleiðis græjum. Æðarsetur komið í Stykkishólmi, Erla Friðriksdóttir og Friðrik Jónsson stóðu fyrir því. Þar er fræðsla og seldir ýmsir munir tengdir æðarfuglinum.
    (12) Karl Kristjánsson Kambi frá Æðarvé. Bauð alla velkomna að Reykhólum, ánægjulegt að sjá hversu margir eru mættir. Varpið var seinna á ferð og dúntekja víðast hvar minni. Vorhret og kuldatíðin hafði neikvæð áhrif, gekk í bleytubyl og kulda. Dúninn samt góður. Mikið hér af ref, þrátt fyrir að veiðunum sé vel sinnt. Sérstaklega gelddýr sem fara mikið um og valda miklum skaða.   Hlunnindasýning hefur verið opnuð hér á Reykhólum og þar á að auka vægi æðarfuglsins. Deildin vill vinna áfram að eflingu þess.
    Salvar Baldursson Vigur frá Dúnlandi. Félagið var endurvakið á vordögum, starfið hefur verið í dvala um árabil. Varpið stóð mjög lengi, leit illa út með veður en virðist hafa sloppið. Dúnninn eitthvað minni og eitthvað verri en hefði getað farið mun verr. Baráttan við refinn er sleitulaus, mikil vinna við að vakta vörpin. Fjöldi dýra orðin ótæpilegur. Hafa sent sveitarstjórn og þingmönnum bréf þess eðlis að efla vargeyðingu. Þarf að fá sveitarstjórnirnar til að samræma aðgerðir, sumir standa sig vel en aðrar afleitlega.
    Pétur Guðmundsson frá Ströndum. Þar er stjórn félagsins skipuð en ekki kosinn. Skítaveðurfar, kalt, blautt og frost á nóttunni. Mikið færri kollur í vörpum, sumstaðar rétt 1/3 af venjulegu ári. Mink hefur tekist að halda niðri. Það er vel hægt að útrýma minknum fyrst það var hægt á Tjörnesi. Brýnir menn í baráttunni, það þarf ekkert óskaplega marga menn til að hreinsa landið.
    Guðni Ólafsson segir frá Húnavatnssýslu. Helgi formaður á Heggstöðum komst ekki til fundar. Eitt orð dugar yfir ástandið í sýslunni, þar var varpið algjör hörmung. Tvö sláturhús eru á svæðinu og þau standa illa að urðun sláturúrgangs og þá eru þetta uppeldisstöðvar flugvargs yfir veturinn. Holunum lokað á vorin og þá fer fuglinn beint í vörpin.
    Kveðja frá A-hún og Skagafirði. Formaður kemst ekki.
    Kristinn Ásmunsson Höfða II, frá Eyjafirði og Skjálfanda. Vorið fór vel af stað, en svo brast á. Eyjafjörðurinn slapp þokkalega bara kuldi en ekki mikill snjór, en vont á Skálfandanum, bæði snjór, krapi og svo vargur. Mun minni minkur en refur hefur verið mikið í vörpum.
    N-þing, N-múl. Og S-múl. Enginn mættur
    A-Skaft. Olgeir Jóhannesson á Höfn í Hornafirði, varpið er lélegt og verður fundað í haust.

    d) Tillögur frá stjórn ÆÍ
    Tillögurnar voru samþykktar svona:

    1. Ályktun um árgjald
      Stjórn Æí leggur til við aðalfund að árgjald 2011 verði hækkað í kr. 3.000.
      Tillagan samþykkt samhljóða
    2. Ályktun um styrki til deilda
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn á Reykhólum 27. ágúst 2011 leggur til að stjórn félagsins hafi heimild til að veita æðarræktardeildum fjárstyrk. Einnig er stjórninni heimilt að veita styrk til einstakra æðarbænda á þeim svæðum þar sem ekki er starfandi æðarræktardeild. Stjórn ÆÍ er falið að ganga frá samningum við formenn deildanna um framkvæmd tillögunnar. Styrkir verða greiddir gegn afriti af reikningum.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    3. Ályktun um refaveiðar
      Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn á Reykhólum 27. ágúst 2011 beinir því til stjórnar ÆÍ að þrýsta á stjórnvöld og sveitarfélög að leggja meiri fjármuni til refaveiða í því skyni að draga úr tjóni af völdum refs. Ennfremur að fyrirkomulag refaveiða verði endurskoðað og fjárveitingar til veiðanna tryggðar til frambúðar. Einnig að öll lífdýr í loðdýrabúum verði örmerkt.Umræður um tillöguna:
      Pétur Guðmundsson: Vill láta örmerkja lífdýrin (ref) og það verði settur skattur á þau kvikindi sem sleppa út.
      Matthías Lýðsson í Húsavík ræddi um velsæmismörk á stofnstærð refs. Sammála Pétri um að örmerkja ætti öll loðdýr sem menn búa með, það sé æ ríkari krafa að búfénaður sé örmerktur og þetta er bara í þeim anda. Finnst að þeir sem gera rannsóknir séu oft ekki í nógu góðum tengslum við náttúruna. Það vill oft gleymast að það er ráðist á lifibrauð æðarbænda. Við höfum þær skyldur sem þjóð að varðveita fuglastofna sem hér eru. Mófuglar eru nærri horfnir á stórum svæðum. Spyr hvort það sé raunverulega vilji stjórnvalda að leyfa tófunni að éta alla þessa fugla? Við höfum skrifað undir alþjóðlega sáttmála um verndun fuglastofna og berum siðferðilegar skyldur í þessum efnum. Vill að stjórn hafi ráðstefnu þar sem menn móta saman almennilega stefnu í vargeyðingarmálum landsins. Heilbrigðiseftirlitið, MAST og villidýranefnd, m.a. ættu fulltrúa á þessari ráðstefnu. Er ekki orðið tímabært að menn fari að tala sama tungumálið?
      Pétur kemur með breytingartillögu við tillögu stjórnar og var tillagan samþykkt einróma eins og hún stendur hér að ofan.
    4. Ályktun um minkaveiðar
      Aðalfundur Æðaræktarfélags Íslands haldinn á Reykhólum 27. ágúst 2011 ítrekar áskorun sína til umhverfisráðherra að halda áfram því verkefni að útrýma mink á Íslandi.Greinargerð: Árangur tilraunaverkefnis í minkaveiðum á Snæfellsnesi og í Eyjafirði gefur fullt tilefni til að álíta útrýmingu villilminks vel mögulega. Eins er mikilvægt að tryggja að búrminkur sleppi ekki úr búrum sínum. Það eru miklir hagsmunir æðarbænda og íslenskrar náttúru að þetta innflutta aðskotadýr hverfi af landinu.
      Tillagan samþykkt samhljóða.
    5. Ályktun um grásleppuveiðar
      Aðalfundur Æðaræktarfélags Íslands haldinn á Reykhólum 27. ágúst 2011 skorar á landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra að heimila ekki, innan tiltekinnar línu, grásleppuveiðar á Faxaflóa fyrr en eftir 15. maí ár hvert.Greinargerð: Um er að ræða línu sem dregin er úr Tómasarflögu í Hvalfjarðar­strandar­hreppi, utan við Þormóðssker, utan og vestur fyrir Hvalseyjar og í Skarfasker, Vestan við Akraós. Miklir hagsmunir eru í húfi fyrir æðarrækt á svæðinu.
      Horft er til þeirrar sáttar á milli grásleppuveiðimanna og æðarbænda og þess góða árangurs sem náðst hefur í Breiðafirði.Umræður:
      Matthías Lýðsson spyr hvort Jón Bjarnason ætlaði ekki að skylda alla til að koma með allann afla að landi?
      Kristinn Ásmundsson veltir því fyrir sér hvort línan er ekki of nærri fjörunni.
      Ekki komu fram breytingartillögur og var tillagan samþykk samhljóða.

e) Önnur mál
Guðbjörg Helga ræðir þau áhrif sem ESB aðild gæti haft á æðarræktina. Í fyrsta lagi þá eru ÖLL fuglahreiður friðuð og því má ekki koma nálægt hreiðrum fyrr en í fyrsta lagi eftir að fuglinn er farinn. Æðarfugl er ekki friðaður í ESB en mikið af varginum er friðaður, t.d. refurinn og hrafninn. Eins yrðu minkasíurnar ólöglegar. Guðbjörg hefur óskað eftir því að fá lögin þýdd, eins hefur hún komið viðhorfum ÆÍ á framfæri við landbúnaðarráðuneytið.
Ræddi líka um vargeyðingu og fjölgun vargs á landinu. Guðbjörg benti á sýnishornið sitt, þar eru ýmsir munir sem hún hefur verið að tína saman. Stjórn ÆÍ er með til sölu minkaveiðidisk og einnig nokkur eintök af stóru æðarræktarbókinni.

Fundarstjóri fór yfir nokkur praktísk atriði fyrir fundarmenn og Guðrún Gauksdóttir formaður ÆÍ, þakkaði fundarmönnum fyrir fundinn og heimamönnum gestrisnina. Guðrún sleit fundi kl.16.40.

Þá var lagt af stað í skoðunarferð um þörungarverksmiðjuna á Reykhólum, í heimsókn til Eiríks Snæbjörnssonar á Stað og í hlunnindasafnið á Reykhólum. Kvöldinu lauk svo með kvöldverði sem heimamenn stóðu fyrir.

Ásta F. Flosadóttir ritaði fundargerð.

41. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2010

Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Sunnusal, Hótel Sögu, laugardaginn 13. nóvember 2010, kl. 10 – 15

  1. Fundarsetning
    Formaður Jónas Helgason, Æðey, setti fundinn kl. 10. Fundarstjóri var kosinn sr. Guðni Þór Ólafsson og tók hann við fundarstjórn. Pétur Guðmundsson var kosinn aðstoðarfundarstjóri og Guðrún Gauksdóttir fundarritari. Fundurinn var hljóðritaður.
    Fundarstjóri kynnti dagskrá fundarins.
  1. Skýrsla stjórnar, Jónas Helgason, formaður.
    Inngangur: Stjórnin hélt 2 formlega fundi á starfsárinu, auk þess voru haldnir nokkrir samráðsfundir í síma um einstök mál. Þá voru tölvusamskipti nokkur. Á síðasta starfsári var stjórnin þannig skipuð auk mín. Í aðalstjórn eru Sr. Guðni Þór Ólafsson, Melstað og Guðrún Gauksdóttir, Kaldaðarnesi. Í varastjórn eru Ásta Flosadóttir, Höfða Grýtubakkahreppi og Óðinn Sigþórsson, Einarsnesi, Borgarfirði. Skoðunarmenn reikninga eru Davíð Gíslason, Garðabæ og Pétur Guðmundsson, Ófeigsfirði. Búnaðarþingsfulltrúi ÆÍ er Jónas Helgason, Æðey og varamaður er Eiríkur Snæbjörnsson Stað, Reykjanesi. Ég vil þakka þeim öllum samstarfið og góð störf í þágu félagsins á árinu.
    Tíðarfar: Í heildina má segja að tíðarfar hafi verið gott um allt land, mjög þurrt og hægviðrasamt. Dúntekja ársins ætti því að vera yfir meðallagi.
    Sölumál: Eftirspurn eftir æðardún á þessu ári hefur aðeis verið að aukast og verð örlítið þokast upp á við. Fyrstu 9 mánuði ársins hafa verið flutt út 2228 kg samanborið við 1056 kg á sama tíma á síðastliðnu ári. Árið 2009 voru flutt út alls 1602 kg. Fjallað verður nánar um sölu- og markaðsmál undir sérstökum lið síðar á fundinum. Fjárstyrkur til deilda: Alls var 7 deildum og 3 jörðum veittur styrkur að upphæð 1.095.000 samtals.
    Búnaðarþing: Ég sat Búnaðarþing dagana 28. febrúar til og með 3. mars 2010 sem fulltrúi ÆÍ og starfaði í umhverfis- og jarðræktarnefnd en alls sitja 48 kjörnir fulltrúar þingið. Eitt mál var afgreitt á þinginu sem snertir æðarbændur beint en það var áskorun til ráðamanna að tryggja fjármagn til áframhaldandi refa- og minkaveiða.
    Matsmál: Að undanförnu hafa átt sér stað umræður um reglugerð varðandi mat á æðardún við ráðuneytið og vonast er til að þær leiði til breytinga sem lúta að mati á fullunninni vöru.
    Að lokum: Um leið og ég þakka ykkur góða fundarsókn langar mig að færa Guðbjörgu H. Jóhannesdóttur sérstakar þakkir samstarfið á liðnu starfsári. Einnig vil ég þakka henni fyrir störf þau sem hún hefur unnið fyrir ÆÍ.
  1. Reikningar
    Jónas Helgason, formaður kynnti reikninga félagsins, en þeir fylgdu fundargögnum. Rekstrarreikningur ÆÍ árið 2010, þ.e. frá 4.11.2009 – 5.11.2010. Niðurstöðutölur á rekstrareikningi voru kr. 2.169.568.00, en rekstrarafgangur á árinu var kr. 390.367.00. Niðurstöðutölur á efnahagsreikningi voru kr. 6.284.543.00. Reikningar voru samþykktir af Pétri Guðmundsson en Davíð Gíslason var erlendis.
    Engar umræður voru um skýrslu formanns og reikninga. Reikningar voru bornir undir atkvæði og þeir samþykktir.

 

  1. Ávörp gesta
    Boðið var ráðherrum eða fulltrúum þeirra frá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og umhverfisráðuneyti sem og fulltrúa frá Bændasamtökunum. Fundinn ávarpaði Gunnfríður Elín Hreiðarsdóttir, aðstoðarmaður Jóns Bjarnasonar, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Aðrir mættu ekki.  Gunnfríður fór orðum um mikilvægi æðarræktar á Íslandi og samspil manns og náttúru þar sem sjónarmið langtíma hagvaxtar væru lögð til grundvallar. Gunnfríður flutti kveðjur frá ráðherra og ráðuneytisfólki.
  1. Skýrsla hlunnindaráðgjafa, Guðbjargar Helgu Jóhannesdóttur
    Guðbjörg gerði ítarlega grein fyrir norrænu samstarfi um samanburð á æðarfugli, æðarrækt og þróun atvinnutækifæra.1 Hún lagði sérstaka áherslu á að íslenskir bændur þyrftu að taka sig á í markaðsmálum m.a. í ljósi þess að samkeppni sé að vænta frá útlöndum. Áhersla á að þróa og kynna fullunna vöru. Árið 2009 hófst norrænt samstarfsverkefni um æðarrækt sem Bændasamtökin eru þátttakandi í. Íslendingar eru með um 90% markaðshlutdeild á æðardúnsölu í heiminum og hér á landi eru um 400 jarðir með misstórum æðarvörpum.
    Tilgangur verkefnisins er að  kortleggja og gera samanburð á æðarfuglinum, æðarrækt,  sögu atvinnugreinarinnar, hefðum, vinnslu á æðardúni og síðast en ekki síst að leita eftir atvinnutækifærum tengdum æðarfugli, nýjum mörkuðum fyrir æðardún og fullvinnslu vara með æðardúni.  Verkefnið er styrkt m.a. af NORA og er stefnt á að því ljúki 2012. Þátttökulönd eru Ísland, Noregur, Grænland og Færeyjar.
    Að því er varðar sögu æðarræktar þá er Ísland eina landið þar sem æðarrækt hefur haldið sér í gegnum aldirnar sem mikilvæg atvinnugrein en árleg dúntekja hér er um 3.000 kg. Grænland státaði af 5.000 kg dúntekju en þar sem fuglinn er veiddur þar fór dúntekja minnkandi og lagðist loks af árið 1989. Vakning er nú á Grænlandi fyrir æðarfuglinum þar sem verulega sér orðið á stofninum. Veiði hefur verið takmörkuð við þrjá mánuði á ári. Í Noregi var æðarrækt við að leggjast af samhliða fólksflótta úr dreifbýli. Árið 2004 fékk eyjaklasinn Vega UNESCO viðurkenningu, m.a. vegna æðarræktarinnar og gamalla hefða. Þetta kveikti áhugann, Vega er komin á heimskortið og  gífurlegur áhugi er meðal Norðmanna að byggja upp atvinnu tengda æðarfuglinum. Norðmenn flagga æðarfuglinum eins og lundanum er flaggað hér. Saga Færeyja er aftur á móti engin hvað varðar æðarrækt. Heimildir frá 1760 sýna að dúnn þótti erfiður í viðskiptum vegna vanþekkingar á hreinsun og þeir gáfust upp. Merki eru um lítil æðarvarpshús  í Færeyjum. Æðarfuglinn er friðaður á Íslandi, Færeyjum og Noregi.
    Að því er varðar rándýr og hættur þá er nokkur mismunur á tegundum rándýra á landi sem æðarfuglinum stendur ógn af, en flugvargar eru þeir sömu.  Hérlendis eru það refir og minkar sem geta hreinsað heilu vörpin á skömmum tíma. Þeir eru einnig skæðir í Noregi en þar er einnig otra að finna sem eru alfriðaðir.  Otrarnir búa á veturna í kofum sem hugsaðir eru sem varpstæði æðarfuglanna með tilheyrandi tjóni. Færeyingar eru lausir við refi og minka, hafa þó héra, rottur og mýs án mikils skaða. Við Færeyjar verða mjög margir æðarfuglar háhyrningum að bráð. Ísbirnir og refir eru svo aðallandvargarnir á Grænlandi. Því miður fer einnig mikið af æðarfugli í net fiskiskipa og drepast vegna olíusmits og olíuleka frá skipum.
    Að því er snýr að líffræðilegum þáttum þá er á Íslandi, Noregi og Færeyjum sami æðarfuglsstofninn „Somateria mollissima“. Blikarnir eru sambærilegir, en munur er á æðarkollunum. Norski stofninn er með lengri og mjórri gogg en sá íslenski og færeysku kollurnar eru minni og dekkri á litinn. Fjöldi eggja í hreiðrum í Noregi og  Íslandi er svipaður eða 4-6 egg, en í Færeyjum eru eggin öðruvísi í laginu, minni og 2-3 egg í hreiðri.
    Á Grænlandi er annar stofn af æðarfugli, svokallaður „King eider“ og verpir hann 6-8 eggjum, sem líklegast má rekja til þróunar vegna veiða mannsins.
    Einstakt samband ríkir milli æðarfuglsins og mannsins og heldur hann sig í nálægð við hann hér og í Noregi. Í Noregi eru reist lítil varphús sem fuglinn fer í en hér á Íslandi er misjafnt verklag. Sumir hafa lítil hús, dekk eða hvers konar skjólhýsi í boði fyrir fuglinn. Ástæðan er jú sú að maðurinn ver æðarfuglinn og er verndin launuð ríkulega með æðardúni sem losnar af bringu fuglsins á varptímanum og vermir eggjunum. Tilraunir eru í gangi með uppbyggingu æðarvarps í Færeyjum og óvitað hvað fuglinn kýs þar. Fuglinn verpir langt  frá mannabyggðum á Grænlandi. Tilraunir standa yfir á NV-hluta Grænlands á fjórum stöðum og á Nólsoy og Koltur í Færeyjum þar sem reynt er að byggja upp æðarvarp í litlum húsum að norskum sið.
    Að því er varðar vinnslu dúns þá var dúnninn á Íslandi hreinsaður á dúngrindum líkt og þeir nota í Noregi nema þar kallast grindin harpa. Um miðja 20. öldina höfðu Íslendingar náð tökum á fjaðratínslu og dúnhreinsun með vélbúnaði og hefur sú aðferð leyst handavinnuna af hólmi. Dúnninn er svo fínhreinsaður í lokin í höndunum. Dúnninn í hinum þátttökulöndunum er allur handhreinsaður, en Norðmenn standa þar fremstir í að vernda fornt handbragð.
    Að því er varðar atvinnutækifæri þá eru ýmis falin tækifæri sem tengjast æðarfuglinum og æðardúninum sem er mjög verðmætur og sjaldgæfur í heiminum. Hægt er að margfalda virðisaukann með fullnýtingu vara og með því að byggja upp sterkan og öflugan heimamarkað. Guðbjörg lagði áherslu á að keyra upp vakningu varðandi æðarfuglinn og varpaði fram hugmynd um æðarfuglinn sem þjóðarfugl.Fyrirspurnir og umræður
    Góður rómur var gerður að skýrslu Guðbjargar og urðu umræður í kjölfarið. m.a. nefndi Pétur Guðmundsson að hann hefði farið með tvær sængur í húsgagnaverslun en þeir ekki talið að sængurnar myndu seljast. Hefðu verið lagðar yfir einhverja slá.Hann sagði að Íslendingar vilji ekki borga neitt fyrir íslenska vöru. Guðbjörg lagði áherslu á erlenda ferðamenn og að fræða þurfi Íslendinga um æðardún. Vanti litlar bækur á erlendum tungumálum um æðarfuglinn og æðardún. Þarf að vera áhugi og elja ef þetta á að takast. Guðmundur Jóhannesson, Illugastöðum þakkaði fyrir fyrirlesturinn sem hann kvað hafa kveikt í sér. Það vanti stuðning til að halda áfram. Hvernig geti hann sýnt ferðamönnum æðarvarpið án þess að fórna varpinu. Hann studdi hugmynd Guðbjargar um æðarfugl sem þjóðarfugl. Guðbjörg kvað nokkrar leiðir til, t.d. takmarka með verði. Pétur sagði m.a. að varlega þyrfti að fara í að skoða vörp og tók dæmi um Dyrhólaey. Óðinn Sigþórsson þakkaði Guðbjörgu fyrir hugvekjuna og sagði að þetta væru orð í tíma töluð. Það væri tímabært að huga að nærumhverfinu. Við erum hráefnisframleiðendur og hráefnisland. Við þurfum að koma í veg fyrir svindl með vöruna erlendis. Einhverri fullvinnslu þarf að koma á. Virkja þarf kraftinn í Guðbjörgu. Guðbjörg benti á norska heimasíðu www.lanan.no Fundarstjóri sagði að samkeppni og samvinna færu saman – mikilvægt að vinna saman til að auka áhuga almennings og virðingu landsmanna fyrir æðarrækt og afurðum hennar.
  1. Fréttir og tillögur frá félagsdeildum
    1. Æðarræktarfélag Vesturlands
      Svanur Steinarsson: Svanur þakkaði Guðbjörgu fyrir frábært innlegg – okkur hefur vantað þetta. Frá félagssvæðinu sagði hann að æðarræktin hafi gengið þokkalega. Nokkur lenda illa í varginum. Sorpurðun í Fíflholtum væri uppeldisstð fyrir hrafninn og refinn – er ekki farið alveg að reglunum. Verið að bíða eftir að málum sé komið í lag.  Refurinn tímgast í kringum þetta svæði og færir sig þegar varpið byrjar. Einnig verið að glíma við grásleppuveiðina – lengi verið að reyna að fá friðunarlínu frá Melabökkum út fyrir skerin á Mýrum og út fyrir Hvalseyjar og inn í Akraós. Síðustu ár hefur það gengið þokkalega en í ár var hætt að virða þessa línu þegar verðið fór upp. Vilja frá fastsetta friðunarlínu inn í skerjagarðinum helst frá 20 maí eins í Breiðafirðinum.
    2. Æðarræktarfélag Snæfellinga
      Ásgeir Gunnar Jónsson: Ásgeir sagði að fundur hefði verið haldinn í deildinni með Jónasi formanni og Guðbjörgu Helgu hlunnindaráðgjafa. Varp í góðu meðallagi. Tíðarfar hafi verið gott. Vöxtur allskonar vargs hafi fylgt góðu tíðarfari og tófu fjölgað. Líður að lokum útrýmingarátaks á Snæfellssnesi og samhliða hefur deildin staðið fyrir gildruveiðum og einnig á vegum einkaaðila. Styrkur frá ÆÍ nýttur í kaup á gildrum. Minkaveiði hefur farið minnkandi ár frá ári. Telja að stofninn sé að minnka, a.m.k á hluta af svæðinu. Að lokum þakkaði Ásgeir Guðbjörgu fyrir erindið og kvað það hafa ýtt við félagsmönnum.
    3. Æðarræktarfélag Vestur-Húnavatnssýslu
      Helgi Pálsson: Helgi þakkaði Guðbjörgu hennar framlag. Markaðssetningu verið lítill gaumur gefinn hingað til – gott framtak að gefa þessu aukið vægi. Tíðarfar þurrkatíð – stíf hafátt og mikið sólarfar. Mikill ungadauði hjá kríunni. Ekki ætisskortur. Æðarfuglinn kemur fyrr í varp miðað við fyrir nokkrum árum síðan, eggjafjöldi minni (3-4 í stað 4-6 hér áður). Engum varg um að kenna. Með betri nýtingu á sláturúrgangi ættu vargfuglar ekki að vera til jafn mikilla vandræða og áður – minni sláturförgun. Þegar sláturförgun er lokað á vorin leggst fuglinn á annað. Minkur helst þekktur af ljósmyndum nú orðið. Veiddir minkar 10 -20 á þessu almanaksári (árið 2000 300 minkar). Óskapleg fjölgun á ref og út í hött að hætta refaveiðum. Dýrbitið sauðfé í sláturhúsum með almesta móti. Ekki verið haldinn deildarfundur.

Hádegisverðarhlé. Guðbjörg sýndi var kynningarmynd frá Noregi.

  1. Staða og horfur í sölu- og markaðsmálum æðardúns. Elías Gíslason.
    Elías gerði grein fyrir útflutningi á æðardúni. Heildarútflutningur alls árið 2009 var 1.602. kg, árið 2008 – 2012 kg., árið 2007 – 1384 kg., árið 2006 – 1.820 kg., árið 2005 – 3.225 kg., árið 2004 – 2.160 kg., árið 2003 – 2.219 kg. og árið 2002 – 2.966. kg. Þá greindi Elías frá sölusögu helstu kaupenda, þ.e. Japan a.v. og  Þýskaland/Austurríki h.v.
    Image
    Þá gerði Elías ítarlega grein fyrir útflutningi æðardúns til einstakra landa undanfarin ár, þróun verðlags, samanburði á verði til Japans og Þýskalands og birgðastöðu dúns. Að lokum gerði Elías grein fyrir niðurstöðum sínum. Í fyrsta lagi væru söluhorfur betri, í öðru lagi að verð væru að hækka og í þriðja lagi að fara skuli varlega – miklar birgðir séu til í landinu.
  1. Tækifæri, vöruþróun markaðssetning
    Gunnstein Björnsson frá Sjávarleðri ehf flutti fyrirlestur um tækifæri, vöruþróun og markaðssetningu. Gunnsteinn gerði grein fyrir bakgrunni fyrirtækisins Sjávar-leðurs en fyrirtækið væri afrakstur þróunarvinnu Loðskinns á árunum 1989-1994. Skortur var á hráefni til sútunar vegna samdráttar í sauðfjárrækt og innflutingur á hráefni illmögulegur vegna sjúkdómavarna en nánast endalaust hráefni sé til í fiskroði. Vara verður til á árinu 1994. Leita þurfi svara við ýmsum spurningum, m.a. hver sé markhópurinn, hvernig eigi að nálgast hann, hver sé samkeppnin, hvert sé markaðsverð hjá samkeppnisaðilum, hver sé nálgun ólíkra markaða og hvert sé markaðsverðið. Markhópurinn eru framleiðendur og hönnuðir á vörum í dýrari helmingi markaðarins (Dior, Karl Lagerfeld, Louis Vuitton og fl.) og einnig handverksfólk. Ýmsar leiðir séu til að nálgast markaðinn, sérstaklega auglýsingar, bæklingar, heimsóknir til hugsanlegra viðskiptavina og vörusýningar á leðri. Samkeppnin er Exotic Leður. Verð á samkeppnisvörum er fyrir slöngur og snákar sem er50-80% yfir okkar verði. Krókodílar sem eru  2-400% yfir okkar verði. Strútur  á svipuðu verði og okkar dýrustu vörur. Nálgun ólíkra markaða er mismunandi. Að því er varðar Norðurlönd þá eru tungmálaörðugleikar litlir, svipaður menningarheimurog svipuð lífsgæði. Auðvelt er að nálgast þann markað án utanaðkomandi aðstoðar. Aðra markaði getur verið erfitt að nálgast án aðstoðar heimamanns, t.d. Ítalía. Ástæðan er tungumálaörðugleikar, ólíkur menningarheimur og annar hugsunarháttur.Nauðsynleg tæki eru heimasíða, fréttabréf á tölvupósti, bæklingur og vörur úr efninu.  Áhersluatriði í markaðsetningu eru sagan á bakvið leðrið, aukaafurð úr fiskvinnslu, sérstaða vörunnar í áferð og útliti, vannýtt afurð og þjónusta. Gunnsteinn gerði grein fyrir því að þeim hafi reynst best að mæta á sýningar, ekkert jafnast á við að hitta viðskiptavininn í eigin persónu. Fjölmiðlaumfjöllun, erfitt að fá hana en albesta og ódýrasta auglýsingin. Hafa samband við hugsanlega kaupendur. Heimasíðan. Auglýsingar hefðu takmarkaða virkni á fyrirtækjamarkaði. Að lokum lagði Gunnsteinn áherslu á að markaðsetning væri langhlaup og þurfi þolinmótt fjármagn. Þá þurfi fullt af þolinmæði þeirra sem  vinna verkið. Árangur getur orðið ríkulegur.

    Rósa Gunnarsdóttir; Bifhjólafatnaður fyrir konur úr íslensku leðri og æðardúni
    Rósa Gunnarsdóttir gerði grein fyrir bakgrunni sínum en hún er doktor í frumkvöðlafræðum. Hún ákvað að setja á stofn fyrirtæki sjálf, hefur trú á því sem hún er að gera og þeim efnum sem hún nýtir. Ef íslenskt sjávarleður nær svo langt getur æðardúnn það. Hefur unnið með æðardún frá barnæsku. Hvernig er hægt að auka virðið. Maður verður hræddur þegar fyrstu skrefin eru stigin. Það er til mjög góður stuðningur við nýsköpun, svo sem sjóðir. Leita til Guðbjargar eftir aðstoð. Fyrst og fremst þarf kjarkinn. Rósa gerði síðan grein fyrir hönnun sinni sem er mótorhjólajakki fyrir konur byggður á sniði frá upphlutstreyju og íslenskt hráefni – dúnn og húðir.

  1. Kosningar
    Úr aðalstjórn Guðni Þór Ólafsson, sem gefur kost á sér áfram. Engin mótframboð. Úr varastjórn Óðinn Sigþórsson sem gefur ekki kost á sér áfram. Fundarstjóri lagði til Erlu Friðriksdóttur. Engin önnur framboð. Skoðunarmaður, Davíð Gíslason, sem gefur kost á sér áfram. Engin mótframboð.Frh. liður 6. Fréttir og tillögur frá deildum

    1. Æðarvé
      Sigurður Þórólfsson: Sigurðuru kvað tíðarfar hafa verið gott. Dúntekja óbreytt  en minnkað verulega hjá honum sjálfum. Vaxandi magn af ref og mink þó veiðunum hafi verið ágætlega sinnt. Refurinn virðist flæða af friðlandinu. Vonar að hugmyndir um nýsköpun í sölu á dún skili okkur árangri og leiði til aukins markaðar sérstaklega innanlands en einnig erlendis. Þakkaði að lokum fyrirlesurum.
    2. Æðarverndarfélag Strandasýslu
      Pétur Guðmundsson: Pétur kvað varp svipað. Enn að gildruvæða Árneshrepp með gildrunum hans Reynis og árangur hefur verið mikill. Gæta að þær verði ekki bannaðar við endurskoðun á lögunum. Umhverfisráherra ætlar ekki að styrkja refaveiðar – verður alfarið í höndum sveitarstjórna.
    3. Norðvesturland Skagafjörður
      Sigurður Guðjónsson (í stað Gunnars Þórðarsonar): Varp yfirleitt gengið nokkuð þokkalega í Skagafirði. Tíð með fádæmum góð. Væri hægt að fara með sömu rulluna og í fyrra en tófan er enn að færast í aukana en ber minna á mink. Moltuverksmiðja fór á hausin – allur sláturúrgangur því urðaður með tilheyrandi fuglageri. Stendur til að flytja það yfir í Húnavatnssýslu. Gunnar og Sigurfinnur Jónsson eru drýgstu skytturnar hjá þeim og skutu fleiri hundruð fugla. Eftir sameiningu skilningur minnkað á vargeyðingu og stefnir í óefni. Vakti athygli á tófu í friðuði votlendi og ekkert gerðist. Þakkaði að lokum Guðbjörgu erindið.
    4. Æðarræktarfélagi Eyjafjarðar og Skjálfanda.
      Ásta Flosadóttur og Atli Gíslason: “Vorið 2010 var fremur hagstætt æðarvörpum á svæðinu hvað veðurfar snertir.  Þó þurrakuldi og stundum næturfrost væru í maí þá urðu engin mikil hret.  Varpið var svipað og í fyrra, en hefur ekki enn náð þeim hreiðrafjölda sem var fyrir hretin miklu 2005 og 2006 og á nokkuð í land enn.
      Eins og oft áður fór fuglinn seint að verpa miðað við það sem hann gerði fyrir nokkrum áratugum og merkja eldri menn mikla breytingu þar á.  Einnig tekur varpið mun lengri tíma, kollur voru enn að leggja þegar byrjað var að týna dúninn.
      Fuglinn var sæmilega á sig kominn, en engar hrúgur af eggjum voru í hreiðrunum eins og verður þegar fuglinn er búinn að vera í góðu æti.  Algengt var að fjögur og fimm egg væru í hreiðri.  Útkoman á útunguninni var nokkuð góð.
      Þegar dúnninn var tíndur voru veður þurr og náðist dúnninn mjög góður heim á bæi og verkaðist vel.  Hann var því bæði mikill og góður.  Tæplega er hægt að ætlast til betra veðurfars og var fljótlegt að þurrka dúninn heima þegar hann kom svona góður úr hreiðrunum.
      Dúnn er yfirleitt ekki tekinn við hér fyrr er kollan er búin að leiða út.  Kemur það til af slæmum vorhretum sem oft hafa valdið usla í vörpunum en þá er betra að fuglinn hafi allan sinn dún til þess að útungunin takist.
      Vargurinn veldur fólki áhyggjum eins og oft áður, tófu hefur heldur fjölgað í Fjörðum, en ekki hefur hún enn gerst mjög aðgangshörð við vörpin í Eyjafirði.  Tófan hefur aftur á móti valdið nokkrum usla í vörpum við Skjálfanda.  Það er stóralvarlegt mál að ríkið hætti að taka þátt í kostnaði við refaveiðar.  Æðarræktin hefur verið að skaffa þjóðinni miklar gjaldeyristekjur, en ef fer sem horfir, mun refurinn taka völdin sumsstaðar sem mun verða til þess að dúntekja verður fyrir miklum skakkaföllum.  Því er það mikilvægt að aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands álykti um þetta og gefi ekkert eftir.
      Mink hefur fækkað og er það að þakka mjög góðum veiðimönnum í héraðinu sem stunda störf sín vel og þykir fólki það mikill munur sem búið hefur við þann vágest um langt árabil. Þetta á við um svæðin við Laxá í Aðaldal og Skjálfandafljót, og fagna félagsmenn þessum mikla árangri.
      Í Eyjafirði hefur minkaveiðiátakið skilað miklum árangri og er minkur útdauður í Grýtubakkahreppi, en veiðist stöku sinnum á hreppamörkum.  Þykir það nokkuð ljóst að fullkomin útrýming minksins er vel möguleg.  Í ljósi þess ömurlega kreppuvæls sem hvín í öllu þessi misserin er nauðsynlegt að við rekum vel á eftir í þessu máli.  Hér gildir að láta kné fylgja kviði.
      Hrafnar svifu yfir vörpunum eins og undanfarin vor en þeir voru fældir burt þar sem því var við komið.  Ljóst að við þá erfiðleika búa margir, en hrafnar hafa verið stórtækir í eggjatínslu síðustu árin.
      Flugvargurinn er erfiður við að eiga.  Mikið af unga fer í gogginn á máfunum og hefur sílamáfur verið nokkuð aðgangsharður við ósana, bæði Fnjóskár og á Skjálfanda.  Þar er einnig svartbakur með og skúmar hafa verið að hreiðra um sig á sandinum á Skjálfanda. Auðvitað er reynt að hefta flugvarginn allann en alltaf spretta upp ný kvikindi. Það er þó bót að hætt er að losa úrgang undir beru lofti sunnan Húsavíkur og hefur það breytt miklu til hins betra.  Eins hafa styrkir til skotakaupa nýst vel.
      Félagar í Æðarræktarfélagi Eyjafjarðar og Skjálfanda vilja gjarnan halda góðu sambandi við Æðarræktarfélag Íslands en finnst að fundargerð aðalfundar þyrfti að koma fyrr en eftir eitt ár til þeirra sem ekki sitja fundinn.  Þá skal taka það fram að ekki hafa verið stíf fundahöld í félaginu okkar og mætti vel ráða bót á því.
      Það mætti endilega skrifa meira um æðarrækt í Bændablaðið og halda þannig góðum tengslum við alla þá sem þessa búgrein stunda. Ráðgjöf og heimsóknir hlunnindaráðgjafa eru ekki miklar og mættu vera meiri og markvissari.
      Okkur finnst ástæða til þess að þakka ÆÍ kærlega fyrir samstarfið og fengna styrki.  Kveðjur sendum við góðar til aðalfundarins í von um gott ár í æðarræktinni 2011.“
  1. Önnur mál
    a) Tillögur frá stjórn:

    1. Stjórn Æí leggur til við aðalfund að árgjald 2011 verði óbreytt kr. 2000.
    2. Aðalfundur ÆðarræktarfélagsÍslands haldinn í Reykjavík 13. nóvember 2010 leggur til að félagið veiti æðarræktardeildum fjárstyrk með líkum hætti og undanfarin ár. Einnig er stjórninni heimilt að veita styrk til einstakra æðarbænda á þeim svæðum þar sem ekki er starfandi æðarræktardeild. Stjórn ÆÍer falið að ganga frá samningum við formenn deildanna um framkvæmd tillögunnar.
    3. Aðalfundur ÆÍ haldinn í Reykjavík 13. nóvember 2010 harmar það virðingarleysi sem umhverfisráðherra hefur sýnt aðilum sem tengjast landbúnaði á Íslandi.
      Skipun nefndar sem á að skoða framkvæmd laga um verndun og veiðar villtra dýra á Íslandi er vægast sagt mjög sérstök, en þar er enginn fulltrúi er tengist landbúnaði á Íslandi.
      Haustið 2009 var frumvarp til fjárlaga 2010 lagt fram en þar var ekki gert ráð fyrir neinu fjármagni til veiða á ref. Þessu var sem betur fer breytt með aðstoð framsýnna manna. Frumvarp til fjárlaga 2010 hefur nú litið dagsins ljós og er þar sömu sögu að segja og árið áður, ekkert fjármagn er ætlað til veiða á ref. Í febrúar 2010 átti ÆÍ fund með umhverfisráðherra, þar var meðal annars rætt um nauðsyn þess að veita áfram fé til að halda ref í skefjum og var þá lofað að haft yrði samráð í þessum efnum. Þá vill aðalfundurinn benda á að stjórnvöld eru skuldbundin samkvæmt alþjóðasamþykktum að viðhalda fjölbreytileika fuglastofna, það verður aldrei gert með því að hætta alfarið veiðum á ref. Fundurinn skorar á umhverfisráðherra að endurskoða fyrri afstöðu til þessa.Tillögur stjórnar voru samþykktar einum rómi

b) Tillögur úr sal:
Ásta Flosadóttir lagði fram svohljóðandi ályktun:
Aðalfundur ÆÍ skorar á umhverfisráðherra að halda áfram því verkefni að útrýma mink á Íslandi.
Skýring: Árangur tilraunaverkefnis í minkaveiðum á Snæfellsnesi og í Eyjafirði gefur fullt tilefni til að álíta útrýmingu villilminks vel mögulega. Eins er mikilvægt að tryggja að búrminkur sleppi ekki úr búrum sínum. Það eru miklir hagsmunir æðarbænda og íslenskrar náttúru að þetta innflutta aðskotadýr hverfi af landinu.

Guðmundur Jóhannesson og Helgi A. Pálsson lögðu fram svohljóðandi tillögu:
Æðarræktarfélag Íslands beiti sér fyrir því að æðarfuglinn verði gerður að þjóðarfugli Íslands.
Tillagan var samþykkt

Pétur Guðmundsson lagði fram svohljóðandi tillögu:
Aðalfundur ÆÍ haldinn 13.11.´10 hvetur til þess að vaskur vegna kosnaðar við veiðar á ref og mink verði endurgreiddur til sveitarfélaganna.
Tillagan var samþykkt

c) Reynir Bergsveinsson flutti erindi um minkaveiðar.
Reynir ávarpaði fundargesti og þakkaði stjórn Æðarræktarfélags Íslands og félagsdeildinni Æðarvé fyrir styrki sem borist hafa á liðnum árum til hans vegna þróunar og endurbóta og alhliða tilrauna með minkasíur.  Nú síðastliðinn vetur fékk hann styrk frá stjórn ÆÍ, 200 þúsund krónur. Reynir telur slíka styrki ómetanlega hvatningu til áframhaldandi sóknar. Einnig þakkaði hann gott samstarf við Æðarræktarfélag Snæfellinga. Reynir gerði grein fyrir því að hann hefur liðin átta ár unnið að framförum við minkaveiðar jafnframt stundað tilraunir og rannsóknir þar að lútandi. Fjölmargir aðilar hafi lagt honum lið og fjárhagsstuðning er nemur á þessum tíma um 6-8 miljónum króna, þar á meðal er Umhverfisráðuneytið sem hefur verið hlynnt því sem hann er að gera á þessu sviði. Eftirfarandi kom m.a. fram í erindi Reynis:

Minkaveiðar á Íslandi.
„Minkar voru fluttir til Íslands fyrir 80 árum með leyfi þáverandi stjórnvalda, þeir sluppu fljótlega út í náttúruna. Næstu 20 árin var lítið viðnám gegn minkum. 1975 hafði minkur sest að til frambúðar hringinn í kring um landið. Á árunum um og eftir 1950  starfaði minkabani Carlsen að nafni. Hann varð landsþekktur, hann var þá helsti sérfræðingur á sviði minkaveiða og beitti aðallega hundum sem var nýung á Íslandi. Skipulagðar minkaveiðar hófust í raun ekki fyrr en árið 1957, þá var Sveinn Einarsson frá Miðdal ráðinn í nýtt embætti veiðistjóra og starfaði á vettvangi Búnaðarfélags Íslands og Landbúnaðarráðuneytisins. Þetta nýja embætti veiðistjóra skilaði ágætum árangri. Minkaveiðin á árunum 1957 til 1970 var í nánd við 3000 minka á ári.
Um 1960 var  minkurinn búinn að festa rætur á meginn hluta alls þess svæðis sem var honum byggilegt. 1970 á hann ekkert ónumið nema Öræfasveit og Suðursveit. Árið 1974 var hringnum lokað og minkurinn kominn í Öræfin. Einu svæðin  sem fram til þessa hafa nokkurnveginn verið frí við minka eru nokkrar eyjar,   þar með talið allmargar af eyjum Flateyjarhrepps á Breiðafirði.
Minkaveiðin árið 1971 er talin vera 3000 minkar og er næstu ár á stöðugri uppleið með óreglulegum sveiflum. Árin 2002-2003 er minkaveiðin talin vera 7250-7320 minkar. Samkvæmt því tvöfaldaðist minkastofninn á þessu 30 ára tímabili.  Refaveiðin fer á sama tíma úr 1500 í 5270. Samkvæmt því má ætla að refastofninn hafi á þeim tíma þrefaldast. Hér er gert ráð fyrir því að veiðin hafi fylgni í stofnstærð. Veiðitölur sem hér eru tilgreindar eru úr töflum veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar og eru frumskráðar við uppgjör sveitarfélaga við veiðimenn. 
Þegar minkurinn hóf landnám sitt á Íslandi kom hann að lækjum sem voru meira eða minna fullir af silungum og lontum og sjógöngufiskum. Að liðnum fyrstu 10 árum minksins í sambúð við silungana var yfirleitt lítið líf og jafnverl ekkert í lækjum og lindum. Margar frásagnir manna víða um landið staðfesta það að silungsbröndur hurfu víða algjörlega úr lækjum eftir komu minksins. Árleg minkaveiði hefur yfirleitt ekki komið í veg fyrir að minkar væru við hverja einustu á árið um kring og væru að valda stórtjóni. Það gera þeir einkum um haust og vetur. Þeir valda miklum skaða í öllum smærri vatnakerfum en minni skaða í stærri ám og jökulfljótum. Minkaleit með hundum er gerð í varplöndum á  hverju vori með allgóðum árangri.  Nauðsynlegt er að viðhalda vel því kerfi.
Það er erfitt að skilja  hvers vegna minkastofninn vex og jafnvel tvöfaldast svo löngu eftir landnám hans, löngu eftir að fæðuskilyrði hans hafa takmarkast af völdum hanns sjálfs og álag á fæðukerfi hans eykst verulega af völdum refa. Álitið er að  minkastofninn sem lifandi er í aprílmánuði ár hvert þrefaldist við gotið sem gerist í maí. Það hefur sannast í rannsóknum  að margvísleg afföll verða á hverju ári. Sennilega má halda því fram að minkaveiðar liðinna ára taki að jafnaði um 30% og sjálfdauðir og afrán séu einnig um 30% og að 30-40% gjóti og nái rúmlega sömu stofnstærð og árið á undan. Vetrarafkoma minka er mjög takmarkandi fyrir minkastofninn. Það er augljóst að fjara og sjór eru mikilvægir þættir í vetrarviðhaldi minka. Við sjóinn geta minkar að jafnaði náð æti öðruhvoru allann veturinn. Í fjöruna sækja einnig refir æti sitt. Tófan stundar það jafnvel að liggja lengi við slóð minkanna á lækjarbökkum og í fjöru til þess að ná ætinu frá minkunum. Oft dvelja minkar í húsum og undir húsum að vetrarlagi. Fréttst hefur af mink í sokkaskúffu í húsi út í sveit. Húsminkar lifa gjarnan á músum yfir veturinn og fuglum er vorar.  Mjög algengt er að minkar gjóti í húsum á eyðibýlum og víðar. Bein samkeppni er milli minka og refa, til dæmis um músastofninn. Þannig eru talsverðir árekstrar og samkeppni milli þessara tegunda. Það er því erfitt að finna forsendur þess að minkum hafi fjölgað svo mjög í náttúrunni eins og ætla má af veiðitölum. Svo skeður það skyndilega árið 2003, samkvæmt tölulegum töflum UMST, að það verður viðsnúningur í minkaveiðinni og árið 2009 hefur veiðin fallið um 2500 minka á ári. Ef minkastofninn hefur fallið um þriðjung þá er það enn óútskýrt hvernig það gerðist.  Ef til vill eru veiðitölur nú annars eðlis  en áður var og að nú sé ekki unnt að nota þær til þess að túlka stofnstærð minkastofnsins.“
Móta þarf nýja stefnu.
Veiðistjóraembættið var stofnað 1957 og var í húsi hjá  Búnaðarfélagi Íslands. Landbúnaðarráðuneytið réð málaflokknum sennilega til ársins 1991 þá flytst Veiðistjóraembættið til Umhverfisráðuneytis og vistast þá skamman tíma hjá Náttúrufræðistofnun Íslands á Hlemmi. Árið 1996 er embættið komið til Akureyrar og tekur þá nokkrum stakkaskiptum og vex og dafnar allvel. Árið 2002  er búin til svo kölluð Umhverfisstofnun, þaðan í frá er embætti veiðistjóra lagt niður og nú er þett a fyrrum eins manns embætti orðið svið með mörgum starfsmönnum. Sveinn Einarsson var eini maðurinn sem starfaði á þessu sviði með gagnlega kunnáttu og reynslu í veiðunum. Þorvaldur Björnsson reyndi að halda í horfinu. Páll Hersteinsson stóð síðastur vörð um kjör veiðimanna. Hann stóð einnig fyrir því að kynna veiðimönnum margt er varðaði lífshætti veiðidýra en slík þekking er grundvallar atriði ef vinna skal til árangurs að veiðum. Það bendir margt til þess að embættisfærsla veiðistjóra hafi breyst hin síðari ár og að þjónustu hlutverk veiðistjórnunarsviðs hafi týnst í skarkala þenslunnar.
Hvort tölur um minka og refaveiðina séu ábyggilegar eða rangar er aðallega á ábyrgð Umhverfisstofnunar. Hitt er augljóst, að þegar Umhverfisstofnun lætur eins og að það sé henni með öllu óviðkomandi þegar sveitarfélög  kvótasetja veiðina í helming af fyrra árs veiði eða hætta að láta leita tófugrenja eða minks, þá er stofnunin ekki lengur að þjóna samfélaginu eins og til er ætlast. Stofnunin á að hafa umsjón með aðgerðum sveitarfélaga og ríkis sem gerðar eru til þess að draga úr tjóni af völdum minka og refa.
Aftur á móti heldur þessi sama stofnun úti villandi upplýsingum til almennings og tilkynnir árlega að veiðar á minkum séu bannaðar i flestum friðlöndum landsins sem er þó alrangt. Minkur nýtur ekki friðunar á Íslandi og þar eru engar undantekningar nema þar sem um rannsóknir væri að ræða.   Stofnunin hefur einnig alið á þeim misskilningi að endurgreiðslur ríkisins séu allt að helmingi kostnaðar við veiðar.  Hitt er réttara að endurgreiðslur ríkisins eru að hámarki helmingur kostnaðar við veiðar, lágmarkið er hvergi nefnt og fer eftir fjárlögum hverju sinni.  Raunverulega er það þannig að kostnaðar þátttaka ríkisins við veiðarnar síðustu ár er nokkurnvegin jöfn því sem ríkið fær í tekjur af veiðunum í formi vsk. Árin sem árangur náðist í refaveiðum, 1957-1970, var þátttaka ríkissjóðs 67%,  sýslufélags 16,5%  og sveitarfélags 16,5%.  Þá fékk ríkissjóður ekki beinar tekjur af veiðunum eins og nú í formi vsk.
Rannsóknir á refa og minkastofninum eru sífellt gagnrýndar af hálfu íslenskra veiðimanna. Það er leitt til þess að vita að fáfræði á þessu sviði hefur gert vettvanginn að stórum sportveiðitúr þar sem niðurgreidd sportveiði verður eftirsótt og er úthlutað eftir duttlungum sveitarfélaga. Gagnlegar rannsóknir eru nauðsynlegar, sú vitneskja sem fengist hefur gerir okkur nú fært að skipuleggja minkaveiðar um allt land og spá fyrirfram um árangurinn.
Það verður ekki undan því vikist að velja eða hafna. Ætlum við að halda áfram veiðum á refum eða hætta þeim og veiða  minka eða hætta því? Ætlum við að nýta nýjustu tækni til minkaveiða eða ekki? Ætlar ríkissjóður næstu ár að kosta viðamikla umsjón Umhverfisstofnunar án þess að vera virkur þáttakandi í veiðunum? Við erum nú þar sem eldarnir brenna. Við viljum ekki að ríkissjóður kasti því fé á glæ sem fer í umsjón með verkefni sem ekki er unnt að vinna vegna fjárskorts. Við verðum að taka afstöðu til þess hvort forræði Umhverfisstofnunar yfir refa og minkaveiðum á Íslandi sé gott eða etv. alveg ónauðsynlegt. Sé forræði stofnunarinnar aðallega gagnslaust og  ónauðsynlegt, þá kynni að vera rétt að spara þá fjármuni og fá fé sem þannig sparast úr ríkissjóði til beinna aðgerða. Minkurinn er hér á ábyrgð stjórnvalda.  Stjórnvöld hafa nú allengi, ekki borið sinn bagga þar að lútandi eins og eðlilegt væri. Það er lagt á fólk í fámennum sveitarfélögum að halda í horfinu með fuglalíf landsins og þar greiðir þá hver og einn einasti íbúi miklar fjárhæðir. Dæmi er um 10 þús kr,12 þús, 13 þús, 15 þús, 16 þús, 21 þús og metið er 29 þús kr á íbúa i Skagabyggð árið 2008 en á stærri stöðum og borgarsvæðum er fólkið ekki þáttakendur í skylduverkefni þjóðarinnar að  fækka minkum eins og unnt sé    Reynslan úr eins manns kerfi, “sem hafði víðtæka þekkingu á lifnaðarháttum refa og minka svo og veiðum og veiðiaðferðum”, var allgóð. Hvers vegna ekki að endurtaka það.“Báknið burt”.“

Útrýming minka á Snæfellsnesi og við Eyjafjörð. Árin 2006-2008
Umhverfisstofnun hefur sýnt það í verki að hún er vanhæf til þess að skipuleggja og stjórna refa- og minkaveiðum á Íslandi. Eitt skýrasta dæmið er undirbúningur útrýmingarverkefnis Umhverfisráðuneytis þar sem Eyjafjörður er ákvarðaður 3900 ferkm en Snæfellsnes er ákvarðað 1300 ferkm. Við Eyjafjörð voru lagðar 540 gildrur og á Snæfellsnes voru lagðar 193 gildrur. Samkvæmt uppgefnum km eru nokkurnveginn 7 ferkm á hverja gildru á báðum svæðum. Hinsvegar var ekkert sem benti til þess að minnka þyrfti að veiða á hæðarbilinu 200m-900m. Ef tekið er tillit til þess þá er Snæfellsnesið sennilega með stærra búsvæði heldur en  Eyjafjarðarundirlendið. Því hefði verið hæfilegra að leggja svæðin að jöfnu í stað þess að yfirhlaða annað svæði og víkjast undan því að fullvinna hitt svæðið.
Undirbúningur aðgerðanna hófst í mars 2006,  Þá skipar umhverfisráðherra,   Ingimar Sigurðsson formann nefndar er hafi það hlutverk að hafa umsjón með útrýmingu minka á völdum svæðum.  Í des sama ár er samið við Umhverfisstofnun um tilhögun aðgerðanna og greiðslur samkvæmt kostnaðar áætlun uppá 118 milj.kr.  Verkefnið var að útrýma minkum af völdum svæðum. Þannig átti að meta möguleika á landsátaki til eyðingar minks. Eitt af markmiðum aðgerðarinnar átti að vera það að meta hvaða aðferðir hentuðu best til minkaveiða við mismunandi staðhætti.
Um þessar mundir var talsvert rætt um þá nýjung sem kölluð er minkasía. Umhverfisráðuneytið hafði orðað kaup á allt að 100 minkasíum til verkefnisins. Umhverfisstofnun var sennilega á annari skoðun. Engin minkasía var keypt til þess að nota vegna aðgerðanna,  ekki einusinni þó minkasíur væru lagðar á Snæfellsnes vegna verkefnisins og félagið vaskur á bakka hafi á eigin spýtur landað úr þein um 200 -220 minkum. Umhverfisstofnun misskildi sennilega hlutverk sitt. Stofnunin var ekki í forystu hlutverki í þessu verkefni. Umhverfisstofnun tók að sér ákveðið hlutverk samkvæmt þjónustusamningi við Umhverfisráðuneytið og undir eftirliti þess. Umhverfisstofnun var ætlað að þjóna hagsmunaaðilum, þar með talið framleiðanda nýs veiðibúnaðar og hún átti að þjóna fólkinu í landinu. Umhverfisráðuneytinu og Alþingi, sem veitt hafði stofnuninni tækifæri með sérstakri fjárveitingu sem gerð var samkvæmt áætlun um tiltekin aðgerðasvið í verkefninu, þar með talið gildrukaup. 118 miljónir króna voru ætlaðar til aðgerða Umhverfisstofnunar á þremur árum. Umhverfisstofnun ákvað einhliða að greiða nokkrum minkaveiðimönnum, sem voru virkir á Snæfellsnesi þegar verkefnið hófst, 3000 kr fyrir hvern mink sem þeir veiddu.  Það var aðeins lítill hluti þess kostnaðar sem þeir höfðu lagt í vegna veiðanna.  Hvernig stóð svo á því að þegar farið er að veiða Snæfellsnesið þá á alls ekki að taka það allt?  “Nei ekki svæðið við Haffjarðará” “Ja kannski vesturbakkann”  “ Nei ekki austurbakkann.”
Verkefnið snerist fljótlega um það, aðallega, að auka ekki veiðiálagið árin 2008 og 2009 sem var þó algjörlega nauðsynlegt. Nú skyldi búa til nýjann mælikvarða, minkar á hundtíma, minkar á mann km. osvfrv.  Heildarafli verkefnisins á báðum  svæðum er eitthvað óljós en virðist hafa verið 600-700 fullorðnir minkar. Ef þeir kostuðu 118 miljónir króna,  þá var hver og einn nokkuð dýrkeytur,   sennilega 150-200 þús. kr. Þannig var miklu fé varið í lítinn árangur.
Það hefur verið dapurlegt að fylgjast með því þessi ár hvernig sveitarstjórnir á Snæfellsnesi brosa  sínu breiðasta. “Já ljómandi gengur þetta vel hjá ykkur” Sannleikurinn er sá að í sveitarstjórnum, ráðuneytum og Umhverfisstofnun er enginn sem þekkir viðfangsefnið, enginn sem skilur framgang þess og enginn sem skilur árangurinn. Það er ekkert sem bendir til þess að framfarir verði á sviði minkaveiða hjá Umhverfisstofnun, þar er ef til vill  of margt fólk, Þrátt fyrir það virðist svo að þar sé skortur á fólki sem hefur haldgóða þekkingu á lifnaðarháttum refa og minka svo og veiðum og veiðiaðferðum. Stofnunin sem slík nærist á því fjármagni sem gæti verið til ráðstöfunar í veiðarnar. Undirtónn veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar er að ekki sé unnt að hafa áhrif á stofnstærð  tegundar með veiðum.“

Rannsóknir og veiðar.
„Minkarannsóknir hafa verið stundaðar í mörg ár, en þeim er engan veginn lokið. Náttúrustofa Vesturlands hefur síðari ár verið virkust á því sviði og byrt margar afar mikilvægar niðurstöður um ýmsa rannsókna þætti. Rannsóknir er unnt að gera á margvíslegan máta. Tjón af völdum minka er auðveldast að rannsaka  með því að fjarlægja minkana og skrá breytingarnar sem þá koma fram hjá ýmsum öðrum tegundum. Þegar minkaveiðar hefjast á svæði þar sem lítið hefur verið veitt. Þá bregður svo við að afli fyrsta árs er helmingi fleiri steggir heldur en læður. Náttúrulegt jafnvægi margra svæða þar sem árlega er stunduð minkaveiði, liggur í því að steggir eru víða 70-80% af stofninum.  Þegar skipulögð veiði hefst með auknum afköstum, til dæmis með minkasíum, þá er kynhlutfallið oft 70-80 % karlkyn.  Menn þurfa að spyrja sig að því hvort þettað sé náttúrulögmál sem um leið hindrar fjölgun. Ef steggirnir eru fjarlægðir þá verður svigrúm fyrir fleiri læður og fleiri got, þá getur hámarksafrakstur stofnsins ( árleg framleiðsla ) orðið meiri en var áður. Það er sannarlega tilefni til þess að benda á þetta. Margir óvanir menn eru ánægðastir þegar mikið veiðist.  Það taka því ekki allir fagnandi ef dregur verulega úr veiði.
Nú ætla ég ekki að útskýra þettað frekar. En það kann að vera þannig að menn ættu annað hvort að veiða sem allra minnst, eða að skipuleggja nægjanlegt álag til þess að ná stofninum niður í viðráðanlegt lágmark, sem oftast eru 20-30% af normal stofnstærð svæðisins eða neðar. Ég  hef notið þess liðin átta ár að geta stundað rannsóknir og tilraunir sem miða að framförum í veiðum. Við rannsóknir er oft gott að byrja á spurningum. Svörin skila sér smám saman en til þess verða menn að skrá allt, jafnvel ómerkilegustu upplýsingar geta að nokkrum árum liðnum orðið verðmæt vísindi. Ég hef stundað mínar rannsóknir og veitt og skráð og skoðað 2-3 þúsund minka. Þar fara vel saman rannsóknir og veiðar. Rannsóknir hafa vakið margar spurningar, meðan svo er á að halda rannsóknum áfram þar til svör hafa fengist við því sem vita þarf. Rannsóknir Páls Hersteinssonar hafa í mörg á skilað mikilvægri þekkingu um margt er varðar refastofninn.
Þekking er nauðsynleg til þess skipuleggja og ná árangri við refaveiðar. Þær sportveiðar sem nú eru svo víða aðal veiðiskapurinn eru rétt að segja gagnslausar því nú eru dýrin vel flest látin vaxa upp í 7000 króna stærð áður en þau eru veidd.  Uppeldi og þroski þeirra hefur þá þegar valdið því tjóni sem venjulega fylgir refafjölskyldu. Skipulagið er sennilega mátulega mikið til þess að hámarka fjölgun refastofnsins í landinu. Mín skoðun er sú að nú eigi að einbeita sér að minkaveiðum um fimm ára bil og friða refi þann tíma nema í rend við varplönd. Annað tjón sem refir valdi eigi að bæta bændum. Með því fæst loks staðfesting á því hvert tjónið af völdum refa sé. Refurinn væri góður liðsauki gegn minknum.Við getum náð minkastofninum niður og eigum að gera það og skipuleggja svæðisbundna sóknar áfanga. Víða er heppilegast að mynda samlög ýmsra aðila um skipulag framkvæmdir og kostnað.
Hvert samlagssvæði þarf að styðjast við staðhætti í landslagi. Náttúrustofa Vesturlands í Stykkishólmi hefur margoft vitnað til þess að Bjórrottunni á Bretlandseyjum var útrýmt með veiðum.  Breska Landbúnaðarráðuneytið vann þann sigur. Það er hinsvegar alveg óhætt að fullyrða að minkum á Íslandi verður ekki útrýmt með veiðum. Hvorki fjármunir eða aðferðir munu ná því marki.  Afskektustu svæði og samfelld hraun og stórurðir er ganga í sjó verða ekki hreinsuð. Hinsvegar mun á ýmsum svæðum unnt að ná meiri árangri en verið hefur með því að vinna skipulega og beita tækni og þekkingu. Sveitarfélögin eru eins og kunnugt er framkvæmdaaðili refa og minkaveiða. Sameining sveitarfélaga hefur víða orðið til þess að áherslubreytingar verða innan héraðs. Málefni dreifbýlis verða útundan  vegna áherslu á verkefni í þorpum og bæjum. Auk þess eru nú sveitarfélög og ríki svo skuldug að varla sér til sólar.
Refaveiðar og minkaveiðar þarf að endurskipuleggja. Bændur verða að vera virkir þáttakendur í skipulagsbreytingum og samtök eins og ÆÍ, Landssamband veiðifélaga,  Samtök sauðfjárbænda ofl. verða að taka sína eigin afstöðu. Reynslan hefur sýnt að Umhverfisstofnun Veiðistjórnunarsvið ræður ekki við verkefnið. „

Fyrirspurn Gunnars Grettissonar varðandi friðland á Vestfjörðum var beint til stjórnar
Fundarstjóri, Guðni Þór Ólafsson þakkaði fundarmönnum.
Jónas Helgason, formaður sleit fundi.
Guðrún Gauksdóttir, fundarritari