41. Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands 2010
Aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands haldinn í Sunnusal, Hótel Sögu, laugardaginn 13. nóvember 2010, kl. 10 – 15
- Fundarsetning
Formaður Jónas Helgason, Æðey, setti fundinn kl. 10. Fundarstjóri var kosinn sr. Guðni Þór Ólafsson og tók hann við fundarstjórn. Pétur Guðmundsson var kosinn aðstoðarfundarstjóri og Guðrún Gauksdóttir fundarritari. Fundurinn var hljóðritaður.
Fundarstjóri kynnti dagskrá fundarins.
- Skýrsla stjórnar, Jónas Helgason, formaður.
Inngangur: Stjórnin hélt 2 formlega fundi á starfsárinu, auk þess voru haldnir nokkrir samráðsfundir í síma um einstök mál. Þá voru tölvusamskipti nokkur. Á síðasta starfsári var stjórnin þannig skipuð auk mín. Í aðalstjórn eru Sr. Guðni Þór Ólafsson, Melstað og Guðrún Gauksdóttir, Kaldaðarnesi. Í varastjórn eru Ásta Flosadóttir, Höfða Grýtubakkahreppi og Óðinn Sigþórsson, Einarsnesi, Borgarfirði. Skoðunarmenn reikninga eru Davíð Gíslason, Garðabæ og Pétur Guðmundsson, Ófeigsfirði. Búnaðarþingsfulltrúi ÆÍ er Jónas Helgason, Æðey og varamaður er Eiríkur Snæbjörnsson Stað, Reykjanesi. Ég vil þakka þeim öllum samstarfið og góð störf í þágu félagsins á árinu.
Tíðarfar: Í heildina má segja að tíðarfar hafi verið gott um allt land, mjög þurrt og hægviðrasamt. Dúntekja ársins ætti því að vera yfir meðallagi.
Sölumál: Eftirspurn eftir æðardún á þessu ári hefur aðeis verið að aukast og verð örlítið þokast upp á við. Fyrstu 9 mánuði ársins hafa verið flutt út 2228 kg samanborið við 1056 kg á sama tíma á síðastliðnu ári. Árið 2009 voru flutt út alls 1602 kg. Fjallað verður nánar um sölu- og markaðsmál undir sérstökum lið síðar á fundinum. Fjárstyrkur til deilda: Alls var 7 deildum og 3 jörðum veittur styrkur að upphæð 1.095.000 samtals.
Búnaðarþing: Ég sat Búnaðarþing dagana 28. febrúar til og með 3. mars 2010 sem fulltrúi ÆÍ og starfaði í umhverfis- og jarðræktarnefnd en alls sitja 48 kjörnir fulltrúar þingið. Eitt mál var afgreitt á þinginu sem snertir æðarbændur beint en það var áskorun til ráðamanna að tryggja fjármagn til áframhaldandi refa- og minkaveiða.
Matsmál: Að undanförnu hafa átt sér stað umræður um reglugerð varðandi mat á æðardún við ráðuneytið og vonast er til að þær leiði til breytinga sem lúta að mati á fullunninni vöru.
Að lokum: Um leið og ég þakka ykkur góða fundarsókn langar mig að færa Guðbjörgu H. Jóhannesdóttur sérstakar þakkir samstarfið á liðnu starfsári. Einnig vil ég þakka henni fyrir störf þau sem hún hefur unnið fyrir ÆÍ.
- Reikningar
Jónas Helgason, formaður kynnti reikninga félagsins, en þeir fylgdu fundargögnum. Rekstrarreikningur ÆÍ árið 2010, þ.e. frá 4.11.2009 – 5.11.2010. Niðurstöðutölur á rekstrareikningi voru kr. 2.169.568.00, en rekstrarafgangur á árinu var kr. 390.367.00. Niðurstöðutölur á efnahagsreikningi voru kr. 6.284.543.00. Reikningar voru samþykktir af Pétri Guðmundsson en Davíð Gíslason var erlendis.
Engar umræður voru um skýrslu formanns og reikninga. Reikningar voru bornir undir atkvæði og þeir samþykktir.
- Ávörp gesta
Boðið var ráðherrum eða fulltrúum þeirra frá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneyti og umhverfisráðuneyti sem og fulltrúa frá Bændasamtökunum. Fundinn ávarpaði Gunnfríður Elín Hreiðarsdóttir, aðstoðarmaður Jóns Bjarnasonar, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra. Aðrir mættu ekki. Gunnfríður fór orðum um mikilvægi æðarræktar á Íslandi og samspil manns og náttúru þar sem sjónarmið langtíma hagvaxtar væru lögð til grundvallar. Gunnfríður flutti kveðjur frá ráðherra og ráðuneytisfólki.
- Skýrsla hlunnindaráðgjafa, Guðbjargar Helgu Jóhannesdóttur
Guðbjörg gerði ítarlega grein fyrir norrænu samstarfi um samanburð á æðarfugli, æðarrækt og þróun atvinnutækifæra.1 Hún lagði sérstaka áherslu á að íslenskir bændur þyrftu að taka sig á í markaðsmálum m.a. í ljósi þess að samkeppni sé að vænta frá útlöndum. Áhersla á að þróa og kynna fullunna vöru. Árið 2009 hófst norrænt samstarfsverkefni um æðarrækt sem Bændasamtökin eru þátttakandi í. Íslendingar eru með um 90% markaðshlutdeild á æðardúnsölu í heiminum og hér á landi eru um 400 jarðir með misstórum æðarvörpum.
Tilgangur verkefnisins er að kortleggja og gera samanburð á æðarfuglinum, æðarrækt, sögu atvinnugreinarinnar, hefðum, vinnslu á æðardúni og síðast en ekki síst að leita eftir atvinnutækifærum tengdum æðarfugli, nýjum mörkuðum fyrir æðardún og fullvinnslu vara með æðardúni. Verkefnið er styrkt m.a. af NORA og er stefnt á að því ljúki 2012. Þátttökulönd eru Ísland, Noregur, Grænland og Færeyjar.
Að því er varðar sögu æðarræktar þá er Ísland eina landið þar sem æðarrækt hefur haldið sér í gegnum aldirnar sem mikilvæg atvinnugrein en árleg dúntekja hér er um 3.000 kg. Grænland státaði af 5.000 kg dúntekju en þar sem fuglinn er veiddur þar fór dúntekja minnkandi og lagðist loks af árið 1989. Vakning er nú á Grænlandi fyrir æðarfuglinum þar sem verulega sér orðið á stofninum. Veiði hefur verið takmörkuð við þrjá mánuði á ári. Í Noregi var æðarrækt við að leggjast af samhliða fólksflótta úr dreifbýli. Árið 2004 fékk eyjaklasinn Vega UNESCO viðurkenningu, m.a. vegna æðarræktarinnar og gamalla hefða. Þetta kveikti áhugann, Vega er komin á heimskortið og gífurlegur áhugi er meðal Norðmanna að byggja upp atvinnu tengda æðarfuglinum. Norðmenn flagga æðarfuglinum eins og lundanum er flaggað hér. Saga Færeyja er aftur á móti engin hvað varðar æðarrækt. Heimildir frá 1760 sýna að dúnn þótti erfiður í viðskiptum vegna vanþekkingar á hreinsun og þeir gáfust upp. Merki eru um lítil æðarvarpshús í Færeyjum. Æðarfuglinn er friðaður á Íslandi, Færeyjum og Noregi.
Að því er varðar rándýr og hættur þá er nokkur mismunur á tegundum rándýra á landi sem æðarfuglinum stendur ógn af, en flugvargar eru þeir sömu. Hérlendis eru það refir og minkar sem geta hreinsað heilu vörpin á skömmum tíma. Þeir eru einnig skæðir í Noregi en þar er einnig otra að finna sem eru alfriðaðir. Otrarnir búa á veturna í kofum sem hugsaðir eru sem varpstæði æðarfuglanna með tilheyrandi tjóni. Færeyingar eru lausir við refi og minka, hafa þó héra, rottur og mýs án mikils skaða. Við Færeyjar verða mjög margir æðarfuglar háhyrningum að bráð. Ísbirnir og refir eru svo aðallandvargarnir á Grænlandi. Því miður fer einnig mikið af æðarfugli í net fiskiskipa og drepast vegna olíusmits og olíuleka frá skipum.
Að því er snýr að líffræðilegum þáttum þá er á Íslandi, Noregi og Færeyjum sami æðarfuglsstofninn „Somateria mollissima“. Blikarnir eru sambærilegir, en munur er á æðarkollunum. Norski stofninn er með lengri og mjórri gogg en sá íslenski og færeysku kollurnar eru minni og dekkri á litinn. Fjöldi eggja í hreiðrum í Noregi og Íslandi er svipaður eða 4-6 egg, en í Færeyjum eru eggin öðruvísi í laginu, minni og 2-3 egg í hreiðri.
Á Grænlandi er annar stofn af æðarfugli, svokallaður „King eider“ og verpir hann 6-8 eggjum, sem líklegast má rekja til þróunar vegna veiða mannsins.
Einstakt samband ríkir milli æðarfuglsins og mannsins og heldur hann sig í nálægð við hann hér og í Noregi. Í Noregi eru reist lítil varphús sem fuglinn fer í en hér á Íslandi er misjafnt verklag. Sumir hafa lítil hús, dekk eða hvers konar skjólhýsi í boði fyrir fuglinn. Ástæðan er jú sú að maðurinn ver æðarfuglinn og er verndin launuð ríkulega með æðardúni sem losnar af bringu fuglsins á varptímanum og vermir eggjunum. Tilraunir eru í gangi með uppbyggingu æðarvarps í Færeyjum og óvitað hvað fuglinn kýs þar. Fuglinn verpir langt frá mannabyggðum á Grænlandi. Tilraunir standa yfir á NV-hluta Grænlands á fjórum stöðum og á Nólsoy og Koltur í Færeyjum þar sem reynt er að byggja upp æðarvarp í litlum húsum að norskum sið.
Að því er varðar vinnslu dúns þá var dúnninn á Íslandi hreinsaður á dúngrindum líkt og þeir nota í Noregi nema þar kallast grindin harpa. Um miðja 20. öldina höfðu Íslendingar náð tökum á fjaðratínslu og dúnhreinsun með vélbúnaði og hefur sú aðferð leyst handavinnuna af hólmi. Dúnninn er svo fínhreinsaður í lokin í höndunum. Dúnninn í hinum þátttökulöndunum er allur handhreinsaður, en Norðmenn standa þar fremstir í að vernda fornt handbragð.
Að því er varðar atvinnutækifæri þá eru ýmis falin tækifæri sem tengjast æðarfuglinum og æðardúninum sem er mjög verðmætur og sjaldgæfur í heiminum. Hægt er að margfalda virðisaukann með fullnýtingu vara og með því að byggja upp sterkan og öflugan heimamarkað. Guðbjörg lagði áherslu á að keyra upp vakningu varðandi æðarfuglinn og varpaði fram hugmynd um æðarfuglinn sem þjóðarfugl.Fyrirspurnir og umræður
Góður rómur var gerður að skýrslu Guðbjargar og urðu umræður í kjölfarið. m.a. nefndi Pétur Guðmundsson að hann hefði farið með tvær sængur í húsgagnaverslun en þeir ekki talið að sængurnar myndu seljast. Hefðu verið lagðar yfir einhverja slá.Hann sagði að Íslendingar vilji ekki borga neitt fyrir íslenska vöru. Guðbjörg lagði áherslu á erlenda ferðamenn og að fræða þurfi Íslendinga um æðardún. Vanti litlar bækur á erlendum tungumálum um æðarfuglinn og æðardún. Þarf að vera áhugi og elja ef þetta á að takast. Guðmundur Jóhannesson, Illugastöðum þakkaði fyrir fyrirlesturinn sem hann kvað hafa kveikt í sér. Það vanti stuðning til að halda áfram. Hvernig geti hann sýnt ferðamönnum æðarvarpið án þess að fórna varpinu. Hann studdi hugmynd Guðbjargar um æðarfugl sem þjóðarfugl. Guðbjörg kvað nokkrar leiðir til, t.d. takmarka með verði. Pétur sagði m.a. að varlega þyrfti að fara í að skoða vörp og tók dæmi um Dyrhólaey. Óðinn Sigþórsson þakkaði Guðbjörgu fyrir hugvekjuna og sagði að þetta væru orð í tíma töluð. Það væri tímabært að huga að nærumhverfinu. Við erum hráefnisframleiðendur og hráefnisland. Við þurfum að koma í veg fyrir svindl með vöruna erlendis. Einhverri fullvinnslu þarf að koma á. Virkja þarf kraftinn í Guðbjörgu. Guðbjörg benti á norska heimasíðu www.lanan.no Fundarstjóri sagði að samkeppni og samvinna færu saman – mikilvægt að vinna saman til að auka áhuga almennings og virðingu landsmanna fyrir æðarrækt og afurðum hennar.
- Fréttir og tillögur frá félagsdeildum
- Æðarræktarfélag Vesturlands
Svanur Steinarsson: Svanur þakkaði Guðbjörgu fyrir frábært innlegg – okkur hefur vantað þetta. Frá félagssvæðinu sagði hann að æðarræktin hafi gengið þokkalega. Nokkur lenda illa í varginum. Sorpurðun í Fíflholtum væri uppeldisstð fyrir hrafninn og refinn – er ekki farið alveg að reglunum. Verið að bíða eftir að málum sé komið í lag. Refurinn tímgast í kringum þetta svæði og færir sig þegar varpið byrjar. Einnig verið að glíma við grásleppuveiðina – lengi verið að reyna að fá friðunarlínu frá Melabökkum út fyrir skerin á Mýrum og út fyrir Hvalseyjar og inn í Akraós. Síðustu ár hefur það gengið þokkalega en í ár var hætt að virða þessa línu þegar verðið fór upp. Vilja frá fastsetta friðunarlínu inn í skerjagarðinum helst frá 20 maí eins í Breiðafirðinum. - Æðarræktarfélag Snæfellinga
Ásgeir Gunnar Jónsson: Ásgeir sagði að fundur hefði verið haldinn í deildinni með Jónasi formanni og Guðbjörgu Helgu hlunnindaráðgjafa. Varp í góðu meðallagi. Tíðarfar hafi verið gott. Vöxtur allskonar vargs hafi fylgt góðu tíðarfari og tófu fjölgað. Líður að lokum útrýmingarátaks á Snæfellssnesi og samhliða hefur deildin staðið fyrir gildruveiðum og einnig á vegum einkaaðila. Styrkur frá ÆÍ nýttur í kaup á gildrum. Minkaveiði hefur farið minnkandi ár frá ári. Telja að stofninn sé að minnka, a.m.k á hluta af svæðinu. Að lokum þakkaði Ásgeir Guðbjörgu fyrir erindið og kvað það hafa ýtt við félagsmönnum. - Æðarræktarfélag Vestur-Húnavatnssýslu
Helgi Pálsson: Helgi þakkaði Guðbjörgu hennar framlag. Markaðssetningu verið lítill gaumur gefinn hingað til – gott framtak að gefa þessu aukið vægi. Tíðarfar þurrkatíð – stíf hafátt og mikið sólarfar. Mikill ungadauði hjá kríunni. Ekki ætisskortur. Æðarfuglinn kemur fyrr í varp miðað við fyrir nokkrum árum síðan, eggjafjöldi minni (3-4 í stað 4-6 hér áður). Engum varg um að kenna. Með betri nýtingu á sláturúrgangi ættu vargfuglar ekki að vera til jafn mikilla vandræða og áður – minni sláturförgun. Þegar sláturförgun er lokað á vorin leggst fuglinn á annað. Minkur helst þekktur af ljósmyndum nú orðið. Veiddir minkar 10 -20 á þessu almanaksári (árið 2000 300 minkar). Óskapleg fjölgun á ref og út í hött að hætta refaveiðum. Dýrbitið sauðfé í sláturhúsum með almesta móti. Ekki verið haldinn deildarfundur.
- Æðarræktarfélag Vesturlands
Hádegisverðarhlé. Guðbjörg sýndi var kynningarmynd frá Noregi.
- Staða og horfur í sölu- og markaðsmálum æðardúns. Elías Gíslason.
Elías gerði grein fyrir útflutningi á æðardúni. Heildarútflutningur alls árið 2009 var 1.602. kg, árið 2008 – 2012 kg., árið 2007 – 1384 kg., árið 2006 – 1.820 kg., árið 2005 – 3.225 kg., árið 2004 – 2.160 kg., árið 2003 – 2.219 kg. og árið 2002 – 2.966. kg. Þá greindi Elías frá sölusögu helstu kaupenda, þ.e. Japan a.v. og Þýskaland/Austurríki h.v.
Þá gerði Elías ítarlega grein fyrir útflutningi æðardúns til einstakra landa undanfarin ár, þróun verðlags, samanburði á verði til Japans og Þýskalands og birgðastöðu dúns. Að lokum gerði Elías grein fyrir niðurstöðum sínum. Í fyrsta lagi væru söluhorfur betri, í öðru lagi að verð væru að hækka og í þriðja lagi að fara skuli varlega – miklar birgðir séu til í landinu.
- Tækifæri, vöruþróun markaðssetning
Gunnstein Björnsson frá Sjávarleðri ehf flutti fyrirlestur um tækifæri, vöruþróun og markaðssetningu. Gunnsteinn gerði grein fyrir bakgrunni fyrirtækisins Sjávar-leðurs en fyrirtækið væri afrakstur þróunarvinnu Loðskinns á árunum 1989-1994. Skortur var á hráefni til sútunar vegna samdráttar í sauðfjárrækt og innflutingur á hráefni illmögulegur vegna sjúkdómavarna en nánast endalaust hráefni sé til í fiskroði. Vara verður til á árinu 1994. Leita þurfi svara við ýmsum spurningum, m.a. hver sé markhópurinn, hvernig eigi að nálgast hann, hver sé samkeppnin, hvert sé markaðsverð hjá samkeppnisaðilum, hver sé nálgun ólíkra markaða og hvert sé markaðsverðið. Markhópurinn eru framleiðendur og hönnuðir á vörum í dýrari helmingi markaðarins (Dior, Karl Lagerfeld, Louis Vuitton og fl.) og einnig handverksfólk. Ýmsar leiðir séu til að nálgast markaðinn, sérstaklega auglýsingar, bæklingar, heimsóknir til hugsanlegra viðskiptavina og vörusýningar á leðri. Samkeppnin er Exotic Leður. Verð á samkeppnisvörum er fyrir slöngur og snákar sem er50-80% yfir okkar verði. Krókodílar sem eru 2-400% yfir okkar verði. Strútur á svipuðu verði og okkar dýrustu vörur. Nálgun ólíkra markaða er mismunandi. Að því er varðar Norðurlönd þá eru tungmálaörðugleikar litlir, svipaður menningarheimurog svipuð lífsgæði. Auðvelt er að nálgast þann markað án utanaðkomandi aðstoðar. Aðra markaði getur verið erfitt að nálgast án aðstoðar heimamanns, t.d. Ítalía. Ástæðan er tungumálaörðugleikar, ólíkur menningarheimur og annar hugsunarháttur.Nauðsynleg tæki eru heimasíða, fréttabréf á tölvupósti, bæklingur og vörur úr efninu. Áhersluatriði í markaðsetningu eru sagan á bakvið leðrið, aukaafurð úr fiskvinnslu, sérstaða vörunnar í áferð og útliti, vannýtt afurð og þjónusta. Gunnsteinn gerði grein fyrir því að þeim hafi reynst best að mæta á sýningar, ekkert jafnast á við að hitta viðskiptavininn í eigin persónu. Fjölmiðlaumfjöllun, erfitt að fá hana en albesta og ódýrasta auglýsingin. Hafa samband við hugsanlega kaupendur. Heimasíðan. Auglýsingar hefðu takmarkaða virkni á fyrirtækjamarkaði. Að lokum lagði Gunnsteinn áherslu á að markaðsetning væri langhlaup og þurfi þolinmótt fjármagn. Þá þurfi fullt af þolinmæði þeirra sem vinna verkið. Árangur getur orðið ríkulegur.Rósa Gunnarsdóttir; Bifhjólafatnaður fyrir konur úr íslensku leðri og æðardúni
Rósa Gunnarsdóttir gerði grein fyrir bakgrunni sínum en hún er doktor í frumkvöðlafræðum. Hún ákvað að setja á stofn fyrirtæki sjálf, hefur trú á því sem hún er að gera og þeim efnum sem hún nýtir. Ef íslenskt sjávarleður nær svo langt getur æðardúnn það. Hefur unnið með æðardún frá barnæsku. Hvernig er hægt að auka virðið. Maður verður hræddur þegar fyrstu skrefin eru stigin. Það er til mjög góður stuðningur við nýsköpun, svo sem sjóðir. Leita til Guðbjargar eftir aðstoð. Fyrst og fremst þarf kjarkinn. Rósa gerði síðan grein fyrir hönnun sinni sem er mótorhjólajakki fyrir konur byggður á sniði frá upphlutstreyju og íslenskt hráefni – dúnn og húðir.
- Kosningar
Úr aðalstjórn Guðni Þór Ólafsson, sem gefur kost á sér áfram. Engin mótframboð. Úr varastjórn Óðinn Sigþórsson sem gefur ekki kost á sér áfram. Fundarstjóri lagði til Erlu Friðriksdóttur. Engin önnur framboð. Skoðunarmaður, Davíð Gíslason, sem gefur kost á sér áfram. Engin mótframboð.Frh. liður 6. Fréttir og tillögur frá deildum- Æðarvé
Sigurður Þórólfsson: Sigurðuru kvað tíðarfar hafa verið gott. Dúntekja óbreytt en minnkað verulega hjá honum sjálfum. Vaxandi magn af ref og mink þó veiðunum hafi verið ágætlega sinnt. Refurinn virðist flæða af friðlandinu. Vonar að hugmyndir um nýsköpun í sölu á dún skili okkur árangri og leiði til aukins markaðar sérstaklega innanlands en einnig erlendis. Þakkaði að lokum fyrirlesurum. - Æðarverndarfélag Strandasýslu
Pétur Guðmundsson: Pétur kvað varp svipað. Enn að gildruvæða Árneshrepp með gildrunum hans Reynis og árangur hefur verið mikill. Gæta að þær verði ekki bannaðar við endurskoðun á lögunum. Umhverfisráherra ætlar ekki að styrkja refaveiðar – verður alfarið í höndum sveitarstjórna. - Norðvesturland Skagafjörður
Sigurður Guðjónsson (í stað Gunnars Þórðarsonar): Varp yfirleitt gengið nokkuð þokkalega í Skagafirði. Tíð með fádæmum góð. Væri hægt að fara með sömu rulluna og í fyrra en tófan er enn að færast í aukana en ber minna á mink. Moltuverksmiðja fór á hausin – allur sláturúrgangur því urðaður með tilheyrandi fuglageri. Stendur til að flytja það yfir í Húnavatnssýslu. Gunnar og Sigurfinnur Jónsson eru drýgstu skytturnar hjá þeim og skutu fleiri hundruð fugla. Eftir sameiningu skilningur minnkað á vargeyðingu og stefnir í óefni. Vakti athygli á tófu í friðuði votlendi og ekkert gerðist. Þakkaði að lokum Guðbjörgu erindið. - Æðarræktarfélagi Eyjafjarðar og Skjálfanda.
Ásta Flosadóttur og Atli Gíslason: “Vorið 2010 var fremur hagstætt æðarvörpum á svæðinu hvað veðurfar snertir. Þó þurrakuldi og stundum næturfrost væru í maí þá urðu engin mikil hret. Varpið var svipað og í fyrra, en hefur ekki enn náð þeim hreiðrafjölda sem var fyrir hretin miklu 2005 og 2006 og á nokkuð í land enn.
Eins og oft áður fór fuglinn seint að verpa miðað við það sem hann gerði fyrir nokkrum áratugum og merkja eldri menn mikla breytingu þar á. Einnig tekur varpið mun lengri tíma, kollur voru enn að leggja þegar byrjað var að týna dúninn.
Fuglinn var sæmilega á sig kominn, en engar hrúgur af eggjum voru í hreiðrunum eins og verður þegar fuglinn er búinn að vera í góðu æti. Algengt var að fjögur og fimm egg væru í hreiðri. Útkoman á útunguninni var nokkuð góð.
Þegar dúnninn var tíndur voru veður þurr og náðist dúnninn mjög góður heim á bæi og verkaðist vel. Hann var því bæði mikill og góður. Tæplega er hægt að ætlast til betra veðurfars og var fljótlegt að þurrka dúninn heima þegar hann kom svona góður úr hreiðrunum.
Dúnn er yfirleitt ekki tekinn við hér fyrr er kollan er búin að leiða út. Kemur það til af slæmum vorhretum sem oft hafa valdið usla í vörpunum en þá er betra að fuglinn hafi allan sinn dún til þess að útungunin takist.
Vargurinn veldur fólki áhyggjum eins og oft áður, tófu hefur heldur fjölgað í Fjörðum, en ekki hefur hún enn gerst mjög aðgangshörð við vörpin í Eyjafirði. Tófan hefur aftur á móti valdið nokkrum usla í vörpum við Skjálfanda. Það er stóralvarlegt mál að ríkið hætti að taka þátt í kostnaði við refaveiðar. Æðarræktin hefur verið að skaffa þjóðinni miklar gjaldeyristekjur, en ef fer sem horfir, mun refurinn taka völdin sumsstaðar sem mun verða til þess að dúntekja verður fyrir miklum skakkaföllum. Því er það mikilvægt að aðalfundur Æðarræktarfélags Íslands álykti um þetta og gefi ekkert eftir.
Mink hefur fækkað og er það að þakka mjög góðum veiðimönnum í héraðinu sem stunda störf sín vel og þykir fólki það mikill munur sem búið hefur við þann vágest um langt árabil. Þetta á við um svæðin við Laxá í Aðaldal og Skjálfandafljót, og fagna félagsmenn þessum mikla árangri.
Í Eyjafirði hefur minkaveiðiátakið skilað miklum árangri og er minkur útdauður í Grýtubakkahreppi, en veiðist stöku sinnum á hreppamörkum. Þykir það nokkuð ljóst að fullkomin útrýming minksins er vel möguleg. Í ljósi þess ömurlega kreppuvæls sem hvín í öllu þessi misserin er nauðsynlegt að við rekum vel á eftir í þessu máli. Hér gildir að láta kné fylgja kviði.
Hrafnar svifu yfir vörpunum eins og undanfarin vor en þeir voru fældir burt þar sem því var við komið. Ljóst að við þá erfiðleika búa margir, en hrafnar hafa verið stórtækir í eggjatínslu síðustu árin.
Flugvargurinn er erfiður við að eiga. Mikið af unga fer í gogginn á máfunum og hefur sílamáfur verið nokkuð aðgangsharður við ósana, bæði Fnjóskár og á Skjálfanda. Þar er einnig svartbakur með og skúmar hafa verið að hreiðra um sig á sandinum á Skjálfanda. Auðvitað er reynt að hefta flugvarginn allann en alltaf spretta upp ný kvikindi. Það er þó bót að hætt er að losa úrgang undir beru lofti sunnan Húsavíkur og hefur það breytt miklu til hins betra. Eins hafa styrkir til skotakaupa nýst vel.
Félagar í Æðarræktarfélagi Eyjafjarðar og Skjálfanda vilja gjarnan halda góðu sambandi við Æðarræktarfélag Íslands en finnst að fundargerð aðalfundar þyrfti að koma fyrr en eftir eitt ár til þeirra sem ekki sitja fundinn. Þá skal taka það fram að ekki hafa verið stíf fundahöld í félaginu okkar og mætti vel ráða bót á því.
Það mætti endilega skrifa meira um æðarrækt í Bændablaðið og halda þannig góðum tengslum við alla þá sem þessa búgrein stunda. Ráðgjöf og heimsóknir hlunnindaráðgjafa eru ekki miklar og mættu vera meiri og markvissari.
Okkur finnst ástæða til þess að þakka ÆÍ kærlega fyrir samstarfið og fengna styrki. Kveðjur sendum við góðar til aðalfundarins í von um gott ár í æðarræktinni 2011.“
- Æðarvé
- Önnur mál
a) Tillögur frá stjórn:- Stjórn Æí leggur til við aðalfund að árgjald 2011 verði óbreytt kr. 2000.
- Aðalfundur ÆðarræktarfélagsÍslands haldinn í Reykjavík 13. nóvember 2010 leggur til að félagið veiti æðarræktardeildum fjárstyrk með líkum hætti og undanfarin ár. Einnig er stjórninni heimilt að veita styrk til einstakra æðarbænda á þeim svæðum þar sem ekki er starfandi æðarræktardeild. Stjórn ÆÍer falið að ganga frá samningum við formenn deildanna um framkvæmd tillögunnar.
- Aðalfundur ÆÍ haldinn í Reykjavík 13. nóvember 2010 harmar það virðingarleysi sem umhverfisráðherra hefur sýnt aðilum sem tengjast landbúnaði á Íslandi.
Skipun nefndar sem á að skoða framkvæmd laga um verndun og veiðar villtra dýra á Íslandi er vægast sagt mjög sérstök, en þar er enginn fulltrúi er tengist landbúnaði á Íslandi.
Haustið 2009 var frumvarp til fjárlaga 2010 lagt fram en þar var ekki gert ráð fyrir neinu fjármagni til veiða á ref. Þessu var sem betur fer breytt með aðstoð framsýnna manna. Frumvarp til fjárlaga 2010 hefur nú litið dagsins ljós og er þar sömu sögu að segja og árið áður, ekkert fjármagn er ætlað til veiða á ref. Í febrúar 2010 átti ÆÍ fund með umhverfisráðherra, þar var meðal annars rætt um nauðsyn þess að veita áfram fé til að halda ref í skefjum og var þá lofað að haft yrði samráð í þessum efnum. Þá vill aðalfundurinn benda á að stjórnvöld eru skuldbundin samkvæmt alþjóðasamþykktum að viðhalda fjölbreytileika fuglastofna, það verður aldrei gert með því að hætta alfarið veiðum á ref. Fundurinn skorar á umhverfisráðherra að endurskoða fyrri afstöðu til þessa.Tillögur stjórnar voru samþykktar einum rómi
b) Tillögur úr sal:
Ásta Flosadóttir lagði fram svohljóðandi ályktun:
Aðalfundur ÆÍ skorar á umhverfisráðherra að halda áfram því verkefni að útrýma mink á Íslandi.
Skýring: Árangur tilraunaverkefnis í minkaveiðum á Snæfellsnesi og í Eyjafirði gefur fullt tilefni til að álíta útrýmingu villilminks vel mögulega. Eins er mikilvægt að tryggja að búrminkur sleppi ekki úr búrum sínum. Það eru miklir hagsmunir æðarbænda og íslenskrar náttúru að þetta innflutta aðskotadýr hverfi af landinu.
Guðmundur Jóhannesson og Helgi A. Pálsson lögðu fram svohljóðandi tillögu:
Æðarræktarfélag Íslands beiti sér fyrir því að æðarfuglinn verði gerður að þjóðarfugli Íslands.
Tillagan var samþykkt
Pétur Guðmundsson lagði fram svohljóðandi tillögu:
Aðalfundur ÆÍ haldinn 13.11.´10 hvetur til þess að vaskur vegna kosnaðar við veiðar á ref og mink verði endurgreiddur til sveitarfélaganna.
Tillagan var samþykkt
c) Reynir Bergsveinsson flutti erindi um minkaveiðar.
Reynir ávarpaði fundargesti og þakkaði stjórn Æðarræktarfélags Íslands og félagsdeildinni Æðarvé fyrir styrki sem borist hafa á liðnum árum til hans vegna þróunar og endurbóta og alhliða tilrauna með minkasíur. Nú síðastliðinn vetur fékk hann styrk frá stjórn ÆÍ, 200 þúsund krónur. Reynir telur slíka styrki ómetanlega hvatningu til áframhaldandi sóknar. Einnig þakkaði hann gott samstarf við Æðarræktarfélag Snæfellinga. Reynir gerði grein fyrir því að hann hefur liðin átta ár unnið að framförum við minkaveiðar jafnframt stundað tilraunir og rannsóknir þar að lútandi. Fjölmargir aðilar hafi lagt honum lið og fjárhagsstuðning er nemur á þessum tíma um 6-8 miljónum króna, þar á meðal er Umhverfisráðuneytið sem hefur verið hlynnt því sem hann er að gera á þessu sviði. Eftirfarandi kom m.a. fram í erindi Reynis:
Minkaveiðar á Íslandi.
„Minkar voru fluttir til Íslands fyrir 80 árum með leyfi þáverandi stjórnvalda, þeir sluppu fljótlega út í náttúruna. Næstu 20 árin var lítið viðnám gegn minkum. 1975 hafði minkur sest að til frambúðar hringinn í kring um landið. Á árunum um og eftir 1950 starfaði minkabani Carlsen að nafni. Hann varð landsþekktur, hann var þá helsti sérfræðingur á sviði minkaveiða og beitti aðallega hundum sem var nýung á Íslandi. Skipulagðar minkaveiðar hófust í raun ekki fyrr en árið 1957, þá var Sveinn Einarsson frá Miðdal ráðinn í nýtt embætti veiðistjóra og starfaði á vettvangi Búnaðarfélags Íslands og Landbúnaðarráðuneytisins. Þetta nýja embætti veiðistjóra skilaði ágætum árangri. Minkaveiðin á árunum 1957 til 1970 var í nánd við 3000 minka á ári.
Um 1960 var minkurinn búinn að festa rætur á meginn hluta alls þess svæðis sem var honum byggilegt. 1970 á hann ekkert ónumið nema Öræfasveit og Suðursveit. Árið 1974 var hringnum lokað og minkurinn kominn í Öræfin. Einu svæðin sem fram til þessa hafa nokkurnveginn verið frí við minka eru nokkrar eyjar, þar með talið allmargar af eyjum Flateyjarhrepps á Breiðafirði.
Minkaveiðin árið 1971 er talin vera 3000 minkar og er næstu ár á stöðugri uppleið með óreglulegum sveiflum. Árin 2002-2003 er minkaveiðin talin vera 7250-7320 minkar. Samkvæmt því tvöfaldaðist minkastofninn á þessu 30 ára tímabili. Refaveiðin fer á sama tíma úr 1500 í 5270. Samkvæmt því má ætla að refastofninn hafi á þeim tíma þrefaldast. Hér er gert ráð fyrir því að veiðin hafi fylgni í stofnstærð. Veiðitölur sem hér eru tilgreindar eru úr töflum veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar og eru frumskráðar við uppgjör sveitarfélaga við veiðimenn.
Þegar minkurinn hóf landnám sitt á Íslandi kom hann að lækjum sem voru meira eða minna fullir af silungum og lontum og sjógöngufiskum. Að liðnum fyrstu 10 árum minksins í sambúð við silungana var yfirleitt lítið líf og jafnverl ekkert í lækjum og lindum. Margar frásagnir manna víða um landið staðfesta það að silungsbröndur hurfu víða algjörlega úr lækjum eftir komu minksins. Árleg minkaveiði hefur yfirleitt ekki komið í veg fyrir að minkar væru við hverja einustu á árið um kring og væru að valda stórtjóni. Það gera þeir einkum um haust og vetur. Þeir valda miklum skaða í öllum smærri vatnakerfum en minni skaða í stærri ám og jökulfljótum. Minkaleit með hundum er gerð í varplöndum á hverju vori með allgóðum árangri. Nauðsynlegt er að viðhalda vel því kerfi.
Það er erfitt að skilja hvers vegna minkastofninn vex og jafnvel tvöfaldast svo löngu eftir landnám hans, löngu eftir að fæðuskilyrði hans hafa takmarkast af völdum hanns sjálfs og álag á fæðukerfi hans eykst verulega af völdum refa. Álitið er að minkastofninn sem lifandi er í aprílmánuði ár hvert þrefaldist við gotið sem gerist í maí. Það hefur sannast í rannsóknum að margvísleg afföll verða á hverju ári. Sennilega má halda því fram að minkaveiðar liðinna ára taki að jafnaði um 30% og sjálfdauðir og afrán séu einnig um 30% og að 30-40% gjóti og nái rúmlega sömu stofnstærð og árið á undan. Vetrarafkoma minka er mjög takmarkandi fyrir minkastofninn. Það er augljóst að fjara og sjór eru mikilvægir þættir í vetrarviðhaldi minka. Við sjóinn geta minkar að jafnaði náð æti öðruhvoru allann veturinn. Í fjöruna sækja einnig refir æti sitt. Tófan stundar það jafnvel að liggja lengi við slóð minkanna á lækjarbökkum og í fjöru til þess að ná ætinu frá minkunum. Oft dvelja minkar í húsum og undir húsum að vetrarlagi. Fréttst hefur af mink í sokkaskúffu í húsi út í sveit. Húsminkar lifa gjarnan á músum yfir veturinn og fuglum er vorar. Mjög algengt er að minkar gjóti í húsum á eyðibýlum og víðar. Bein samkeppni er milli minka og refa, til dæmis um músastofninn. Þannig eru talsverðir árekstrar og samkeppni milli þessara tegunda. Það er því erfitt að finna forsendur þess að minkum hafi fjölgað svo mjög í náttúrunni eins og ætla má af veiðitölum. Svo skeður það skyndilega árið 2003, samkvæmt tölulegum töflum UMST, að það verður viðsnúningur í minkaveiðinni og árið 2009 hefur veiðin fallið um 2500 minka á ári. Ef minkastofninn hefur fallið um þriðjung þá er það enn óútskýrt hvernig það gerðist. Ef til vill eru veiðitölur nú annars eðlis en áður var og að nú sé ekki unnt að nota þær til þess að túlka stofnstærð minkastofnsins.“
„Móta þarf nýja stefnu.
Veiðistjóraembættið var stofnað 1957 og var í húsi hjá Búnaðarfélagi Íslands. Landbúnaðarráðuneytið réð málaflokknum sennilega til ársins 1991 þá flytst Veiðistjóraembættið til Umhverfisráðuneytis og vistast þá skamman tíma hjá Náttúrufræðistofnun Íslands á Hlemmi. Árið 1996 er embættið komið til Akureyrar og tekur þá nokkrum stakkaskiptum og vex og dafnar allvel. Árið 2002 er búin til svo kölluð Umhverfisstofnun, þaðan í frá er embætti veiðistjóra lagt niður og nú er þett a fyrrum eins manns embætti orðið svið með mörgum starfsmönnum. Sveinn Einarsson var eini maðurinn sem starfaði á þessu sviði með gagnlega kunnáttu og reynslu í veiðunum. Þorvaldur Björnsson reyndi að halda í horfinu. Páll Hersteinsson stóð síðastur vörð um kjör veiðimanna. Hann stóð einnig fyrir því að kynna veiðimönnum margt er varðaði lífshætti veiðidýra en slík þekking er grundvallar atriði ef vinna skal til árangurs að veiðum. Það bendir margt til þess að embættisfærsla veiðistjóra hafi breyst hin síðari ár og að þjónustu hlutverk veiðistjórnunarsviðs hafi týnst í skarkala þenslunnar.
Hvort tölur um minka og refaveiðina séu ábyggilegar eða rangar er aðallega á ábyrgð Umhverfisstofnunar. Hitt er augljóst, að þegar Umhverfisstofnun lætur eins og að það sé henni með öllu óviðkomandi þegar sveitarfélög kvótasetja veiðina í helming af fyrra árs veiði eða hætta að láta leita tófugrenja eða minks, þá er stofnunin ekki lengur að þjóna samfélaginu eins og til er ætlast. Stofnunin á að hafa umsjón með aðgerðum sveitarfélaga og ríkis sem gerðar eru til þess að draga úr tjóni af völdum minka og refa.
Aftur á móti heldur þessi sama stofnun úti villandi upplýsingum til almennings og tilkynnir árlega að veiðar á minkum séu bannaðar i flestum friðlöndum landsins sem er þó alrangt. Minkur nýtur ekki friðunar á Íslandi og þar eru engar undantekningar nema þar sem um rannsóknir væri að ræða. Stofnunin hefur einnig alið á þeim misskilningi að endurgreiðslur ríkisins séu allt að helmingi kostnaðar við veiðar. Hitt er réttara að endurgreiðslur ríkisins eru að hámarki helmingur kostnaðar við veiðar, lágmarkið er hvergi nefnt og fer eftir fjárlögum hverju sinni. Raunverulega er það þannig að kostnaðar þátttaka ríkisins við veiðarnar síðustu ár er nokkurnvegin jöfn því sem ríkið fær í tekjur af veiðunum í formi vsk. Árin sem árangur náðist í refaveiðum, 1957-1970, var þátttaka ríkissjóðs 67%, sýslufélags 16,5% og sveitarfélags 16,5%. Þá fékk ríkissjóður ekki beinar tekjur af veiðunum eins og nú í formi vsk.
Rannsóknir á refa og minkastofninum eru sífellt gagnrýndar af hálfu íslenskra veiðimanna. Það er leitt til þess að vita að fáfræði á þessu sviði hefur gert vettvanginn að stórum sportveiðitúr þar sem niðurgreidd sportveiði verður eftirsótt og er úthlutað eftir duttlungum sveitarfélaga. Gagnlegar rannsóknir eru nauðsynlegar, sú vitneskja sem fengist hefur gerir okkur nú fært að skipuleggja minkaveiðar um allt land og spá fyrirfram um árangurinn.
Það verður ekki undan því vikist að velja eða hafna. Ætlum við að halda áfram veiðum á refum eða hætta þeim og veiða minka eða hætta því? Ætlum við að nýta nýjustu tækni til minkaveiða eða ekki? Ætlar ríkissjóður næstu ár að kosta viðamikla umsjón Umhverfisstofnunar án þess að vera virkur þáttakandi í veiðunum? Við erum nú þar sem eldarnir brenna. Við viljum ekki að ríkissjóður kasti því fé á glæ sem fer í umsjón með verkefni sem ekki er unnt að vinna vegna fjárskorts. Við verðum að taka afstöðu til þess hvort forræði Umhverfisstofnunar yfir refa og minkaveiðum á Íslandi sé gott eða etv. alveg ónauðsynlegt. Sé forræði stofnunarinnar aðallega gagnslaust og ónauðsynlegt, þá kynni að vera rétt að spara þá fjármuni og fá fé sem þannig sparast úr ríkissjóði til beinna aðgerða. Minkurinn er hér á ábyrgð stjórnvalda. Stjórnvöld hafa nú allengi, ekki borið sinn bagga þar að lútandi eins og eðlilegt væri. Það er lagt á fólk í fámennum sveitarfélögum að halda í horfinu með fuglalíf landsins og þar greiðir þá hver og einn einasti íbúi miklar fjárhæðir. Dæmi er um 10 þús kr,12 þús, 13 þús, 15 þús, 16 þús, 21 þús og metið er 29 þús kr á íbúa i Skagabyggð árið 2008 en á stærri stöðum og borgarsvæðum er fólkið ekki þáttakendur í skylduverkefni þjóðarinnar að fækka minkum eins og unnt sé Reynslan úr eins manns kerfi, “sem hafði víðtæka þekkingu á lifnaðarháttum refa og minka svo og veiðum og veiðiaðferðum”, var allgóð. Hvers vegna ekki að endurtaka það.“Báknið burt”.“
„Útrýming minka á Snæfellsnesi og við Eyjafjörð. Árin 2006-2008
Umhverfisstofnun hefur sýnt það í verki að hún er vanhæf til þess að skipuleggja og stjórna refa- og minkaveiðum á Íslandi. Eitt skýrasta dæmið er undirbúningur útrýmingarverkefnis Umhverfisráðuneytis þar sem Eyjafjörður er ákvarðaður 3900 ferkm en Snæfellsnes er ákvarðað 1300 ferkm. Við Eyjafjörð voru lagðar 540 gildrur og á Snæfellsnes voru lagðar 193 gildrur. Samkvæmt uppgefnum km eru nokkurnveginn 7 ferkm á hverja gildru á báðum svæðum. Hinsvegar var ekkert sem benti til þess að minnka þyrfti að veiða á hæðarbilinu 200m-900m. Ef tekið er tillit til þess þá er Snæfellsnesið sennilega með stærra búsvæði heldur en Eyjafjarðarundirlendið. Því hefði verið hæfilegra að leggja svæðin að jöfnu í stað þess að yfirhlaða annað svæði og víkjast undan því að fullvinna hitt svæðið.
Undirbúningur aðgerðanna hófst í mars 2006, Þá skipar umhverfisráðherra, Ingimar Sigurðsson formann nefndar er hafi það hlutverk að hafa umsjón með útrýmingu minka á völdum svæðum. Í des sama ár er samið við Umhverfisstofnun um tilhögun aðgerðanna og greiðslur samkvæmt kostnaðar áætlun uppá 118 milj.kr. Verkefnið var að útrýma minkum af völdum svæðum. Þannig átti að meta möguleika á landsátaki til eyðingar minks. Eitt af markmiðum aðgerðarinnar átti að vera það að meta hvaða aðferðir hentuðu best til minkaveiða við mismunandi staðhætti.
Um þessar mundir var talsvert rætt um þá nýjung sem kölluð er minkasía. Umhverfisráðuneytið hafði orðað kaup á allt að 100 minkasíum til verkefnisins. Umhverfisstofnun var sennilega á annari skoðun. Engin minkasía var keypt til þess að nota vegna aðgerðanna, ekki einusinni þó minkasíur væru lagðar á Snæfellsnes vegna verkefnisins og félagið vaskur á bakka hafi á eigin spýtur landað úr þein um 200 -220 minkum. Umhverfisstofnun misskildi sennilega hlutverk sitt. Stofnunin var ekki í forystu hlutverki í þessu verkefni. Umhverfisstofnun tók að sér ákveðið hlutverk samkvæmt þjónustusamningi við Umhverfisráðuneytið og undir eftirliti þess. Umhverfisstofnun var ætlað að þjóna hagsmunaaðilum, þar með talið framleiðanda nýs veiðibúnaðar og hún átti að þjóna fólkinu í landinu. Umhverfisráðuneytinu og Alþingi, sem veitt hafði stofnuninni tækifæri með sérstakri fjárveitingu sem gerð var samkvæmt áætlun um tiltekin aðgerðasvið í verkefninu, þar með talið gildrukaup. 118 miljónir króna voru ætlaðar til aðgerða Umhverfisstofnunar á þremur árum. Umhverfisstofnun ákvað einhliða að greiða nokkrum minkaveiðimönnum, sem voru virkir á Snæfellsnesi þegar verkefnið hófst, 3000 kr fyrir hvern mink sem þeir veiddu. Það var aðeins lítill hluti þess kostnaðar sem þeir höfðu lagt í vegna veiðanna. Hvernig stóð svo á því að þegar farið er að veiða Snæfellsnesið þá á alls ekki að taka það allt? “Nei ekki svæðið við Haffjarðará” “Ja kannski vesturbakkann” “ Nei ekki austurbakkann.”
Verkefnið snerist fljótlega um það, aðallega, að auka ekki veiðiálagið árin 2008 og 2009 sem var þó algjörlega nauðsynlegt. Nú skyldi búa til nýjann mælikvarða, minkar á hundtíma, minkar á mann km. osvfrv. Heildarafli verkefnisins á báðum svæðum er eitthvað óljós en virðist hafa verið 600-700 fullorðnir minkar. Ef þeir kostuðu 118 miljónir króna, þá var hver og einn nokkuð dýrkeytur, sennilega 150-200 þús. kr. Þannig var miklu fé varið í lítinn árangur.
Það hefur verið dapurlegt að fylgjast með því þessi ár hvernig sveitarstjórnir á Snæfellsnesi brosa sínu breiðasta. “Já ljómandi gengur þetta vel hjá ykkur” Sannleikurinn er sá að í sveitarstjórnum, ráðuneytum og Umhverfisstofnun er enginn sem þekkir viðfangsefnið, enginn sem skilur framgang þess og enginn sem skilur árangurinn. Það er ekkert sem bendir til þess að framfarir verði á sviði minkaveiða hjá Umhverfisstofnun, þar er ef til vill of margt fólk, Þrátt fyrir það virðist svo að þar sé skortur á fólki sem hefur haldgóða þekkingu á lifnaðarháttum refa og minka svo og veiðum og veiðiaðferðum. Stofnunin sem slík nærist á því fjármagni sem gæti verið til ráðstöfunar í veiðarnar. Undirtónn veiðistjórnunarsviðs Umhverfisstofnunar er að ekki sé unnt að hafa áhrif á stofnstærð tegundar með veiðum.“
Rannsóknir og veiðar.
„Minkarannsóknir hafa verið stundaðar í mörg ár, en þeim er engan veginn lokið. Náttúrustofa Vesturlands hefur síðari ár verið virkust á því sviði og byrt margar afar mikilvægar niðurstöður um ýmsa rannsókna þætti. Rannsóknir er unnt að gera á margvíslegan máta. Tjón af völdum minka er auðveldast að rannsaka með því að fjarlægja minkana og skrá breytingarnar sem þá koma fram hjá ýmsum öðrum tegundum. Þegar minkaveiðar hefjast á svæði þar sem lítið hefur verið veitt. Þá bregður svo við að afli fyrsta árs er helmingi fleiri steggir heldur en læður. Náttúrulegt jafnvægi margra svæða þar sem árlega er stunduð minkaveiði, liggur í því að steggir eru víða 70-80% af stofninum. Þegar skipulögð veiði hefst með auknum afköstum, til dæmis með minkasíum, þá er kynhlutfallið oft 70-80 % karlkyn. Menn þurfa að spyrja sig að því hvort þettað sé náttúrulögmál sem um leið hindrar fjölgun. Ef steggirnir eru fjarlægðir þá verður svigrúm fyrir fleiri læður og fleiri got, þá getur hámarksafrakstur stofnsins ( árleg framleiðsla ) orðið meiri en var áður. Það er sannarlega tilefni til þess að benda á þetta. Margir óvanir menn eru ánægðastir þegar mikið veiðist. Það taka því ekki allir fagnandi ef dregur verulega úr veiði.
Nú ætla ég ekki að útskýra þettað frekar. En það kann að vera þannig að menn ættu annað hvort að veiða sem allra minnst, eða að skipuleggja nægjanlegt álag til þess að ná stofninum niður í viðráðanlegt lágmark, sem oftast eru 20-30% af normal stofnstærð svæðisins eða neðar. Ég hef notið þess liðin átta ár að geta stundað rannsóknir og tilraunir sem miða að framförum í veiðum. Við rannsóknir er oft gott að byrja á spurningum. Svörin skila sér smám saman en til þess verða menn að skrá allt, jafnvel ómerkilegustu upplýsingar geta að nokkrum árum liðnum orðið verðmæt vísindi. Ég hef stundað mínar rannsóknir og veitt og skráð og skoðað 2-3 þúsund minka. Þar fara vel saman rannsóknir og veiðar. Rannsóknir hafa vakið margar spurningar, meðan svo er á að halda rannsóknum áfram þar til svör hafa fengist við því sem vita þarf. Rannsóknir Páls Hersteinssonar hafa í mörg á skilað mikilvægri þekkingu um margt er varðar refastofninn.
Þekking er nauðsynleg til þess skipuleggja og ná árangri við refaveiðar. Þær sportveiðar sem nú eru svo víða aðal veiðiskapurinn eru rétt að segja gagnslausar því nú eru dýrin vel flest látin vaxa upp í 7000 króna stærð áður en þau eru veidd. Uppeldi og þroski þeirra hefur þá þegar valdið því tjóni sem venjulega fylgir refafjölskyldu. Skipulagið er sennilega mátulega mikið til þess að hámarka fjölgun refastofnsins í landinu. Mín skoðun er sú að nú eigi að einbeita sér að minkaveiðum um fimm ára bil og friða refi þann tíma nema í rend við varplönd. Annað tjón sem refir valdi eigi að bæta bændum. Með því fæst loks staðfesting á því hvert tjónið af völdum refa sé. Refurinn væri góður liðsauki gegn minknum.Við getum náð minkastofninum niður og eigum að gera það og skipuleggja svæðisbundna sóknar áfanga. Víða er heppilegast að mynda samlög ýmsra aðila um skipulag framkvæmdir og kostnað.
Hvert samlagssvæði þarf að styðjast við staðhætti í landslagi. Náttúrustofa Vesturlands í Stykkishólmi hefur margoft vitnað til þess að Bjórrottunni á Bretlandseyjum var útrýmt með veiðum. Breska Landbúnaðarráðuneytið vann þann sigur. Það er hinsvegar alveg óhætt að fullyrða að minkum á Íslandi verður ekki útrýmt með veiðum. Hvorki fjármunir eða aðferðir munu ná því marki. Afskektustu svæði og samfelld hraun og stórurðir er ganga í sjó verða ekki hreinsuð. Hinsvegar mun á ýmsum svæðum unnt að ná meiri árangri en verið hefur með því að vinna skipulega og beita tækni og þekkingu. Sveitarfélögin eru eins og kunnugt er framkvæmdaaðili refa og minkaveiða. Sameining sveitarfélaga hefur víða orðið til þess að áherslubreytingar verða innan héraðs. Málefni dreifbýlis verða útundan vegna áherslu á verkefni í þorpum og bæjum. Auk þess eru nú sveitarfélög og ríki svo skuldug að varla sér til sólar.
Refaveiðar og minkaveiðar þarf að endurskipuleggja. Bændur verða að vera virkir þáttakendur í skipulagsbreytingum og samtök eins og ÆÍ, Landssamband veiðifélaga, Samtök sauðfjárbænda ofl. verða að taka sína eigin afstöðu. Reynslan hefur sýnt að Umhverfisstofnun Veiðistjórnunarsvið ræður ekki við verkefnið. „
Fyrirspurn Gunnars Grettissonar varðandi friðland á Vestfjörðum var beint til stjórnar
Fundarstjóri, Guðni Þór Ólafsson þakkaði fundarmönnum.
Jónas Helgason, formaður sleit fundi.
Guðrún Gauksdóttir, fundarritari